ORIGINAL_ARTICLE
تبیین راهکارهای عملی و نظری کسب تواضع و فروتنی بر مبنای تحلیل محتوای خطبه قاصعه امیرالمؤمنین(ع)
تواضع و فروتنی از جمله فضایل اخلاقی است که از خودِ ملکوتی و الهی انسان نشأت میگیرد و بدان دلیل که در تکامل شخصیت انسان تأثیر بسزایی دارد، در آموزههای دینی بر آن بسیار تأکید شده است. یکی از مصادیق این تأکید را میتوان در بلندترین و مهمترین خطبۀ امام علی مشهور به خطبۀ قاصعه که پس از جنگ نهروان ایراد شده، جستجو کرد. حضرت علی در این خطبه تلاش کرده است ضمن تبیین اهمیت این فضیلت اخلاقی و تأثیر آن در مقابله با تکبر بهمنزلۀ مهمترین عامل تسلط شیطان، راهکارهای عملی و نظری کسب تواضع را بیان و درنهایت، تصویر جامعی از این فضیلت ارزشمند اخلاقی ارائه کند. در این پژوهش کوشیدهایم با تکیه بر روش «تحلیل محتوا» و بهرهگیری از فن «تحلیل مضامین کیفی»، گزارههای مرتبط با موضوع تواضع و فروتنی را در خطبۀ قاصعه تحلیل و الگوی جامع مفهومی تواضع را از منظر آن حضرت ترسیم کنیم. معرفی عوامل عملی و نظری ایجاد تواضع (مانند اقامۀ نماز، روزهداری، دادن زکات، احسان به والدین و احترام به مربی)، معرفی ویژگیهای متواضع (مانند توجه به مستضعفان و فقرا، محبت به مؤمنان و سجده کردن)، معرفی نتایج برخورداری از تواضع (مانند دوری از وسوسههای شیطانی، دوری از کبر و تفاخر، کسب رضایت الهی و ایجاد الفت و محبت بین مردم) و معرفی مصادیق برگزیدۀ متواضعان از جمله مباحثی است که امام علی در این خطبه بدان اشاره کرده است
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69087_44717564f38d70b3172f0885cc955eaf.pdf
2020-06-19
11
38
10.22081/jare.2020.57412.1527
امام علی
تواضع
فروتنی
خطبۀ قاصعه
روش تحلیل محتوا
صدیقه
کاشفی
skashefi255@gmail.com
1
کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران.
AUTHOR
محمد
عترت دوست
etratdoost@sru.ac.ir
2
استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
فتحیه
فتاحی زاده
f_fattahizadeh@alzahra.ac.ir
3
استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، تهران
AUTHOR
قرآن کریم (1373)، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
1
ابن ابیالحدید، عزالدین عبدالحمید (1385ق)، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
2
ابن فارس، احمد (1410ق)، معجم مقاییس اللغه، بیروت: دار الاسلامیه.
3
ابن منظور، محمد بن مکرم (1408ق)، لسان العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
4
امام علی(7) (1376)، نهج البلاغه، ترجمۀ محمدتقی جعفری، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
5
امین ناجی، محمدهادی (1375)، بررسی و تحلیل خطبۀ قاصعه و پیوند آن با زمینۀ سیاسی اجتماعی کوفه، پایاننامه کارشناسیارشد، استاد راهنما: محمدعلی مهدویراد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
6
ایزوتسو، توشیهیکو (1380)، خدا و انسان در قرآن، ترجمۀ احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
7
باردن، لورنس(1375)، تحلیل محتوا، ترجمۀ ملیحه آشتیانی و محمد یمنی دوزی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
8
بحرانی، سید هاشم (1415ق)، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: مؤسسه بعثت.
9
جانیپور، محمد (1390)، اخلاق در جنگ؛ تحلیل محتوای مکاتبات امیرالمؤمنین علی (7) و معاویه، تهران: دانشگاه امام صادق (7).
10
__________ و رضا شکرانی (1392)، «رهاوردهای استفاده از روش تحلیل محتوا در فهم احادیث»، فصلنامه پژوهشهای قرآن و حدیث، سال 46، ش 2.
11
عترت دوست، محمد (1398)، «روششناسی فهم حدیث در فرایند سهگانۀ تحلیل متن، تحلیل محتوا و تحلیل گفتمان»، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی حدیث پژوهی، سال11، ش21، ص291-320.
12
فراهیدی، خلیل بن احمد (1410ق)، کتاب العین، قم: هجرت.
13
فیض کاشانی، محسن (1387)، الرسائل، تهران: انتشارات مدرسۀ عالی شهید مطهری.
14
کلینی، محمد بن یعقوب (1385)، اصول کافی، ترجمۀ محمدباقر کمرهای، تهران: اسوه.
15
کمیلی تختهجان، غلامحسین (1382)، شرح خطبۀ قاصعه امام علی (7)، پایاننامه کارشناسیارشد، استاد راهنما: محمدهادی معرفت، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
16
مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار الجامعه لدرر الاخبار الائمه الاطهار، بیروت: دار احیاء التراث الاسلامی.
17
مصطفوى، حسن (1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
18
موسویان، طاهره (1393)، اعراب و بلاغت خطبۀ قاصعه، پایاننامۀ کارشناسیارشد، استاد راهنما: محمدابراهیم خلیفه شوشتری، تهران: دانشگاه قرآن و حدیث.
19
نراقی، احمد (1362)، معراج السعاده، مشهد: ندای اسلام.
20
نراقی، مهدی (1366)، علم اخلاق اسلامی، ترجمۀ سید جلالالدین مجتبوی، تهران: حکمت.
21
نوری، میرزا حسین (1408ق)، مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل، بیروت: مؤسسه احیاء التراث.
22
هاشمی خویی، میرزا حبیبالله (1364)، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، تصحیح سید ابراهیم میانجی، تهران: مکتبه الاسلامیه.
23
ORIGINAL_ARTICLE
چارچوبی برای حفظ امنیت و پیشگیری از نقض حریم خصوصی اطلاعات دیجیتال کاربران در صنعت دیجیتال پس از مرگ و مسائل اخلاقی آن
عصر دیجیتال با تکیه بر فناوریهای اطلاعاتی فرصت حضور افراد و آثار آنها را در اینترنت و شبکههای اجتماعی فراهم آورده است. حجم زیادی از فضای وب را اطلاعات کاربرانی اشغال کرده که از دنیا رفتهاند. شرکتهای استارتآپ تجاری با هدف کسب درآمد به کسب و کاری با عنوان صنعت زندگی دیجیتال پس از مرگ (DAI) روی آوردهاند. هدف از این مقاله معرفی صنعت دیجیتال پس از مرگ و تبیین ضرورت تدوین چارچوب اخلاقی برای این صنعت است. روش پژوهش حاضر سندی یا کتابخانهای و متکی به رویکرد تحلیل مفهومی است. بر اساس یافتههای پژوهش، صنعت زندگی دیجیتال پس از مرگ، چهار دسته از خدمات پس از مرگ را در بر میگیرد: 1- خدمات مدیریت اطلاعاتی 2- خدمات پیامرسان پس از مرگ 3- خدمات یادبود و گرامیداشت آنلاین 4 - خدمات خلق دوباره. حفظ یا حذف کاربران در فضای دیجیتال به سیاستها و چارچوب اخلاقی ویژهای نیاز دارد که این شرکتها برای تضمین شأن و کرامت انسانی، حریم خصوصی و دیگر مسائل مرتبط اخلاقی باید این چارچوبها را در نظر بگیرند. توسعه و رشد بقایای دیجیتال پس از مرگ در شبکههای اجتماعی مسائل و مشکلات اخلاقی پیچیدهای را پدید میآورد که به بررسی دقیق نیاز دارند.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69088_fb33c95e37d1ea93790552e0cbbf02d9.pdf
2020-06-19
39
64
10.22081/jare.2020.57116.1509
صنعت دیجیتال پس از مرگ
شرکتهای استارتآپ تجاری
زندگی پس از مرگ
چارچوب اخلاقی
ناهید
خوشیان
nkhooshian@gmail.com
1
دانشگاه الزهرا
LEAD_AUTHOR
سعید
رضایی شریف آبادی
srezaei@alzahra.ac.ir
2
دانشگاه الزهراء
AUTHOR
Boeters, B; Bläser, C; Brown, M & Baroud, R. (2018). Data after Death: Shaping Our Human Identity and the Construction of the Self through Our Digital Footprint. Available at: https://mastersofmedia.hum.uva.nl/blog/2018/10/18/data-after-death-shaping-our-human-identity-and-the-construction-of-the-self-through-our-digital-footprint
1
Brubaker, JR; Hayes, GR & Dourish, P. (2013). Beyond the Grave: Facebook as a Site for the Expansion of Death and Mourning. The Information Society, 29(3): 152-163.
2
Buben, A. (2015). Technology of the Dead: Objects of Loving Remembrance or Replaceable Resources? Philosophical Papers, 44(1):15-37.
3
Carroll, E & Romano, J. (2011). Your digital afterlife: When Facebook, Flickr and Twitter are your estate, what’s your legacy? London: Pearson Education. Kindle version. Available at http://amazon.com
4
Connor, J. (2010). Digital life after death: The issue of planning for a person’s digital assets after death. Texas Tech Estate Planning & Community Property Law Journal.1(2): 54-73. Available at http://papers.ssrn.com/abstract=1811044
5
Eisenberg, A. (2013). Bequeathing the keys to your digital afterlife. New York Times Magazine. 1(6): 73-99. Available at http://www.nytimes.com/2013/05/26/technology/estate-planning-is-important-for-your-online-assets-too.html.
6
Kaleem, J. (2013). End Of Life Tech Companies Grow With Changes In Death Traditions. Available at: at http://www.huffingtonpost.com/2012/12/07/death-facebook-dead-profiles_n_2245397.html.
7
Kasket, E. (2012). Being-Towards –Death in the Digital Age. Existential Analysis: Journal of the Society for Existential Analysis. 23(2): 105-118.
8
Little, C. (2018). Digital afterlife industry should be regulated. Journal of Science & tech. 2(5): 17-42. Available at: http://www.thecourieronline.co.uk/digital-afterlife-industry-should-be-regulated.
9
Massimi, M & Charise, A. (2009). Dying, death, and mortality: Towards thanatosensitivity in HCI. Proceedings of the 27th International Conference on Human Factors in Computing Systems, Extended Abstracts Volume. pp: 20459-20468
10
DOI: 10.1145/1520340.1520349.
11
Matei, A. (2017). New technology is forcing us to confront the ethics of bringing people back from the dead. Available at: https://qz.com/896207/death-technology-will-allow-grieving-people-to-bring-back-their-loved-ones-from-the-dead-digitally
12
Mauer, J. (2013). Risks in Digital Identity After Death. Available at: https://anniesearle.com/webservices/Documents/ResearchNotes/ASA_Research_Note_RisksinDigitalIdentityAfterDeath_July2013.pdf.
13
Ohman, C & Floridi, L. (2017). The Political Economy of Death in the Age of Information: A Critical Approach to the Digital Afterlife Industry. Minds and Machines, 27(4): 662-639.
14
Ohman, C & Floridi, L. (2018). An ethical framework for the digital afterlife industry. Nature Human Behavior. 1(5): 10-25. Available at https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3172038
15
Öhman, C & Watson, D. (2019). Are the Dead Taking Over Facebook? A Big Data Approach to the Future of Death Online. Available at: https://www.researchgate.net/publication/328826140_Are_the_Dead_Taking_Over_Facebook_A_Big_Data_Approach_to_the_Future_of_Death_Online.
16
Savin-Baden, M & Burden, D. (2018). Digital Immortality and Virtual Humans. Postdigital Science and Education, 1(1): 87-103.
17
Stokes, PA. (2014). Digital Remains: Ethical Preservation, Disposal And Reuse Of Online Artefacts Of The Dead. Available at: http://www.patrickstokes.com/wp-content/uploads/NSWLRC-Submission.pdf.
18
Whitney, P. ( 2011). LOLing at tragedy: Facebook trolls, memorial pages and resistance to grief online. First Monday, 16 (12): 93-115.
19
Wright, N. (2014). Death and the Internet: The implications of the digital afterlife. First Monday, 19(6): 43-66.
20
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی اعتدال؛ آثار و موانع آن از دیدگاه شهید مطهری
اعتدال یکی از مهمترین بحثهای اخلاقی در دین مقدس اسلام است که مورد توجه بسیاری از فیلسوفان و اندیشمندان از جمله شهید مطهری بوده است. دین اسلام نه تنها در میدان عمل توصیههای ویژهای به انسان درباره اجرا و عمل به اعتدال دارد بلکه بالاتر؛ سعادتمند شدن جامعه و تشکیل مدینه فاضله را در گرو عمل به اعتدال و دوری از افراط و تفریط قابل تحقق می داند. هدف این مقاله تبیین نظریه اعتدال از دیدگاه شهید مطهری است و سعی شده با روش توصیفی و تحلیلی، عوامل و موانع اعتدال را مورد بررسی و کنکاش قرار دهد. وبه این پرسش پاسخ دهد که مهم ترین آثار و موانع اعتدال از دیدگاه شهید مطهری کدامند؟ یافتههای تحقیق نشان میدهد که از دیدگاه شهید مطهری آثار اعتدال عبارتند از: کمال، سعادت، هماهنگی در رشد ارزشها و پیشرفت علمی و مادی و از موانع اعتدال هم میشود به جمود، جهالت، هوی و هوس و نابودی جامعه اشاره کرد. نتیجه اینکه رعایت اعتدال باعث سعادتمندی فرد و در سطح وسیعتر جامعه خواهد شد.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69089_5d1501c56efedcf4fdcc40f94ec062a8.pdf
2020-06-19
65
88
10.22081/jare.2020.57192.1512
اعتدال
شهید مطهری
کمال
افراط
تفریط
علی
احمدپور
ali.ahmadpour@uma.ac.ir
1
دانشگاه محقق اردبیلی
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم (1373)، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
1
آلوسى، محمود بن عبدالله (1420ق)، روح المعانى، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
2
آمدی، عبدالواحد بن محمد (1366)، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، قم: مرکز النشر التابع لمکتبه الاعلام الاسلامی.
3
ابن منظور، محمدبن مکرم (1412ق)، لسان العرب، بیروت: دارالفکر و الطباعه و النشر و التوزیع.
4
اترک، حسین و مریم خوشدل روحانی (1393)، «نقد و ارزیابی نظریۀ اعتدال در اخلاق»، آینه معرفت، سال 14، ش 38، ص153-124.
5
ارسطو (1979)، الاخلاق، ترجمه اسحاق بن حنین، کویت: وکاله المطبوعات.
6
اسلامی، حسن (1387)، «اخلاق فضیلتمدار و نسبت آن با اخلاق اسلامی»، پژوهشنامه اخلاق، سال اول، ش1، ص22-1.
7
امام صادق ع (منسوب به) (۱۴۰۰ ق)، مصباح الشریعة، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
8
امام علی ع (1380)، نهجالبلاغه،ترجمه محمد دشتی، چ 3، تهران: زهد.
9
امانی، زکیه (1394)، «اعتدال در قرآن»، فصلنامه نقد کتاب قرآن و حدیث، سال اول، ش4، ص60-41.
10
بهنام، رسول و حسن فامیان (1396)، «اعتدال در نظر استاد مطهری و شاعران پارسیگو به بهعنوان یکی از شاخصههای تربیتی»، دومین کنفرانس ملی علوم انسانی اسلامی.
11
پیامبر اکرم ص (1382)، نهج الفصاحه، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: دنیای دانش.
12
جر، خلیل (1372)، فرهنگ لاروس، ترجمه سید حمید طبیبیان، چ2، تهران: امیرکبیر.
13
جوادی آملی، عبداالله (1385)، تفسیر انسان به انسان، قم: اسراء.
14
حافظ، شمسالدین محمد (1378)، دیوان حافظ، به کوشش رضا کاکائی دهکردی، تهران: ققنوس.
15
حدادیان، مهین (1390)، بررسی و نقد نظریۀ اعتدال از دیدگاه علامه مهدی نراقی، پایاننامۀ کارشناسیارشد، استاد راهنما: حسین اترک، دانشگاه زنجان.
16
دورانت، ویل (1335)، تاریخ فلسفه، ترجمۀ عباس زریاب خویی، تهران: کتابخانۀ دانش.
17
سعدی، مصلح بن عبدالله (1363)، گلستان، شرح محمد خزایلی، چ 5، تهران: جاویدان.
18
______________ (1371)، بوستان، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفیعلی شاه.
19
سیدقریشی، ماریه (1393)، اخلاق عقلی و فلسفی (1) (اخلاق ارسطویی)، تهران: راشدین.
20
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1388)، الحکمة المتعالیة فی اسفار العقلیة الاربعة، ترجمه محمد خواجوی، چ 3، تهران: مولی.
21
طباطبایی، محمدحسین (1365)، المیزان فی تفسیرالقرآن، تهران: دارالکتبالاسلامیه.
22
طوسی، خواجه نصیرالدین (1373)، اخلاق ناصری، چ 5، تهران: خوارزمی.
23
عبداللهی، سوسن (1393)، اعتدال، مؤلفهها و آثار آن در قرآن و حدیث، پایاننامۀ کارشناسیارشد، استاد راهنما: سهراب مروتی، دانشکده علوم انسانی، مؤسسه آموزش عالی باختر ایلام.
24
فارابی، محمد بن محمد (1971)، فصول منتزعه، تحقیق فوزی متری نجار، بیروت: دارالمشرق.
25
فرجی، مجتبی (1380)، زندگی در آیینه اعتدال، قم: بوستان کتاب.
26
قرشی، علیاکبر (1371)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
27
مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
28
مصطفوی، حسن (1360)، التحقیق فی الکلمات القران الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
29
مطهری، مرتضی (1379)، مجموعه آثار، 27جلد، چ 3، تهران: صدرا.
30
یوسفیراد، مرتضی (1393)، «نظریۀ اعتدال در فلسفۀ سیاسی اسلامی»، مجله حکمت اسلامی، ش3، ص112-91.
31
ORIGINAL_ARTICLE
مناسبات اخلاق و اقتصاد در اسلام (تطبیق انتقادی نظریۀ رشد اخلاقی کلبرگ)
رشد اخلاقی فرایندی است که به بهبود شاخصهای اخلاقی از قبیل استدلال و نگرش اخلاقی، هیجانات اخلاقی، درونیسازی اصول اخلاقی و التزام علمی به هنجارهای اخلاقی منجر میشود. از جمله نظرات شایع در رشد اخلاقی، نظریه کلبرگ است. در پژوهش حاضر با پذیرش چارچوب نظری او (نظام شش مرحلهای رشد استدلال اخلاقی) به واکاوی رابطه این رشد با رشد مطلوبیتهای اقتصادی (تولید، توزیع و انباشت ثروت) پرداختهایم. این پژوهش ماهیت کتابخانهای دارد و با اتکا به اسناد صورت گرفته است. پرسش اصلی این است که چه رابطهای میان ساز و کار و مراحل رشد قضاوت و استدلال اخلاقی با عملکرد مطلوب اقتصادی افراد وجود دارد؟ این رابطه به صورت دوسویه (تأثیر دوجانبه) بررسی شده است. نتیجهای که از این پژوهش حاصل شد، این بود که مراحل رشد اخلاقی رابطهای مستقیم با شاخصهای رشد اقتصادی دارند، البته برخی مراحل رشد، نیازمند ضمیمه کردن فرهنگ عمومی خاصی میباشند تا این رابطه ایجاد شود. از سوی دیگر، ارتقای وضعیت اقتصادی (تولید ثروت پاک و توزیع عادلانه آن)، زمینهساز رشد اخلاقی کلبرگی میباشد. در این بین اخلاق اسلامی، هم در سطح حداکثری و هم در سطح حداقلی، نه تنها به زهد مذموم تشویق نمیکند، بلکه زمینهساز رشد اقتصادی میباشد.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69090_671f5f6aee9a7ad4db5e211d0117012b.pdf
2020-05-21
89
114
10.22081/jare.2020.54441.1393
رشد اخلاقی
تولید ثروت
ثروت پاک
توزیع ثروت
اخلاق اسلامی
حسن
بوسلیکی
h.boosalik@isca.ac.ir
1
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
LEAD_AUTHOR
مهدی
علیزاده
alizadeh111@gmail.com
2
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
قرآن کریم (1373)، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
1
صحیفۀ سجادیه.
2
آمدی تمیمی، عبد الواحد بن محمد، (1410 ق)، غرر الحکم و درر الکلم، تهران: دار الکتب الاسلامی.
3
پیاژه، ژان (1379)، قضاوتهای اخلاقی کودکان، ترجمه محمدعلی امیری، تهران: نی.
4
دادگر، یدالله (1383)، تاریخ تحولات اندیشه اقتصادی، قم: دانشگاه مفید.
5
_______ و تیمور رحمانی (1386)، مبانی و اصول علم اقتصاد؛ کلیاتی از اقتصاد برای همه، قم: بوستان کتاب.
6
شریفی، احمدحسین (1383)، «قراردادگرایی اخلاقی: نظریهای در باب توجیه گزارههای اخلاقی»، نشریه معارف، ش22 و 23.
7
شولتز، دوان و سیدنی اِلِن شولتز (1388)، نظریههای شخصیت، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: ویرایش.
8
غنینژاد، موسی (1372 «الف»)، «اخلاق و اقتصاد»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، ش67 و 68.
9
_________ (1372 «ب»)، «سخنی دیگر درباره اخلاق و اقتصاد»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، ش73 و 74.
10
کدیور، پروین (1378)، روانشناسی اخلاق، تهران: آگاه.
11
کلینی، محمد بن یعقوب (1365)، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
12
لرر، یونا (1389)، تصمیمگیری، ترجمه اصغر اندرودی، تهران: دایره.
13
مجلسی، محمد باقر (بیتا)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء.
14
محمد علیخانی، سلیمه، سعید آصفزاده، رفعت محبیفر و علی منتظری (1391)، «بررسی شاخص توسعۀ انسانی (HDI) در ایران و کشورهای منتخب»، پایش، سال 11، ش4، ص415-423.
15
مطهری، مرتضی (بیتا)، مجموعه آثار، ج16، تهران: صدرا.
16
واکر، لارنس جی. (1389)، «جنسیت و اخلاق»، ترجمه محمد رضا جهانگیرزاده، در کتاب راهنمای رشد اخلاقی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
17
هاستینگز، پل دی. و دیگران (1389)، «ما طبیعتاً موجوداتی اخلاقی هستیم: مبانی زیستشناختی توجه به دیگران»، ترجمۀ سید رحیم راستیتبار، در کتاب راهنمای رشد اخلاقی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
18
هلاینر، کی. اف. (1381)، «شرایط اخلاقی رشد اقتصادی»، در کتاب شرایط اخلاقی رشد اقتصادی، دانیل روزیدس و دیگران ترجمۀ احمد تدین و شهین احمدی، تهران: هرمس.
19
ORIGINAL_ARTICLE
عناصر تأثیرگذار در کارآمدی رسانۀ جمعی و مصونیتبخشی به آن (با تأکید بر آموزههای اخلاقی و روان شناختی)
مهمترین رسالت رسانه، آموزش، اطلاعرسانی، تحلیل صحیح، تقویت باورهای معرفتی و اصلاح رفتار مخاطب است. یکی از عناصر مهمی که میتواند رسانۀ جمعی را در نیل به این رسالت مهم یاری رساند و رسانه را از آسیبها و مشکلات مصون بدارد، رعایت هنجارهای اخلاقی و ارزشی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و تبیین هنجارهای اخلاقی و ارزشی مؤثر در افزایش کارآمدی رسانۀ جمعی و تلاش برای مصونیتبخشی به آن در برابر آسیبهاست. سئوال اساسی این است که برجستهترین آموزههای اخلاقی و ارزشی در کارآمدی رسانه و مصونیت بخشی به آن کدامند؟ در این پژوهش، با بهرهگیری از روش توصیفی-تحلیلی، آموزههای اخلاقی و روانشناختی مرتبط با رسانۀ جمعی، تحلیل شده است. برای دستیابی به عناصر مؤثر در کارآمدی و مصونیت رسانۀ جمعی، آموزههای اسلامی و روانشناختی بهطور دقیق و عمیق بررسی و این موارد استخراج شد: 1. لزوم رعایت جامعنگری در محتوا و ابزارهای رسانهای؛ 2. دقت در پردازش و تحلیل اطلاعات؛ 3. توجه به تفاوتهای فردی و ظرفیتهای شناختی مخاطب؛ 4. رعایت اصل موقعیتشناسی؛ 5. بهرهگیری از ارتباط کلامی و غیرکلامی مناسب و فاخر؛ 6. سعۀ صدر و انتقادپذیری؛ 7. التزام به صداقت و راستگویی؛ 8. رعایت عدالت و انصاف در رسانه؛ 9. احترام به منزلت و کرامت مخاطب؛10. افزایش توانایی خودنظارتی در مخاطب؛ 11. افزایش تابآوری مخاطب؛ 12. بازنمایی واقعیات و عدم تحریف آنها.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69091_d1ad467df9c22458d458f6edb4e7aac7.pdf
2020-05-21
115
140
10.22081/jare.2020.56709.1492
اخلاق
رسانه
کارآمدی
مصونیت
روانشناختی
هنجارها
علی احمد
پناهی
apanahi@rihu.ac.ir
1
استادیار و هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم (1387)،ترجمه ناصر مکام شیرازی، قم: مدرسۀ امیرالمؤمنین.
1
آذربایجانی، مسعود و همکاران (1382)، روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
2
ابن بابویه، محمد بن على (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
3
_____________ (1362)، الخصال، قم: جامعه مدرسین.
4
ابن شعبه حرانى، حسن بن على (1404ق)، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین.
5
ابن أبی جمهور، محمد بن زینالدین (1405ق)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم: دار سید الشهداء للنشر.
6
الوانی، سید مهدی (1389)، مدیریت عمومی، تهران: نی.
7
پناهی، علی احمد (1393)، «اصول و تکنیکهای اخلاقی روانشناختی در بهبود روابط دانشگاهیان»، پژوهشنامه اخلاق، ش25، ص113-133.
8
__________ (1396)، «بررسی نقش سازندۀ فضایل اخلاقی در سلامت روانی با رویکرد دینی-روانشناختی»، فصلنامه اخلاق، ش49، ص53-72.
9
پیامبر اکرم (ص) (1383)، نهج الفصاحة، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: دنیاى دانش.
10
تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد (1410ق)، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دار الکتاب الإسلامی.
11
____________________ (1366)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
12
حر عاملی، محمدبنحسن (1409ق)، وسایل الشیعه، قم: آلالبیت.
13
دیوانی، امیر (1376)، حیات جاودانه، قم: معاونت امور اساتید.
14
رضاییان، علی (1379)، مدیریت رفتار سازمانی، تهران: سمت.
15
رهبر، محمدتقی (1371)، پژوهشی در تبلیغ، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
16
17. سودانی، منصور، علی امیری مقدم و مهناز مهرابیزاده هنرمند (1392)، «اثربخشی رویکرد ارتباطی ستیر بر تعارضات زناشویی و انطباقپذیری»، پژوهشهای روانشناسی بالینی و مشاوره، سال 3، ش1، ص 5-20.
17
شریف الرضى، محمد بن حسین (1414ق)، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، قم: هجرت.
18
شعبانی، حسن (1389)، مهارتهای آموزشی و پرورشی: روشها و فنون تدریس، تهران: سمت.
19
کاویانی، محمد و علی احمد پناهی (1393)، روانشناسی در قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
20
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
21
لیثى واسطى، على بن محمد (1376)، عیون الحکم و المواعظ، قم: دارالحدیث.
22
مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
23
مصباح یزدی، محمدتقی (1373)، خودشناسی برای خودسازی، قم: مؤسسه امام خمینی(ره).
24
مصطفوى، حسن (1360)، التحقیق فى کلمات القرآنالکریم، تهران: بنگاه نشر و ترجمه.
25
میرسپاسی، ناصر (1384)، مدیریت منابع انسانی و روابط کار، تهران: شروین.
26
هلر، رابرت (1383)، ارتباط مؤثر، ترجمۀ سید علی میرزایی، تهران: ساراگل.
27
ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسى (1410ق)، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر، قم: مکتبه فقیه.
28
ORIGINAL_ARTICLE
تفاوتهای اخلاقی در ازدواج؛ آثار و پیامدهای آن از منظر قرآن و حدیث
یکی از شروط همسرگزینی از دیدگاه قرآن و حدیث، کفویّت و تشابه حداکثری زوجین از جنبههای مختلف، از جمله از جنبۀ ویژگیهای اخلاقی است. این پژوهش با هدف آگاهیبخشی به نسل جوان و به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است؛ ابتدا آیات و روایات مربوط به موضوع استخراج شد و بعد، با رویکردی جدید، ضمن بیان اهمیّت کفویّت، آثار و پیامدهای ازدواجهای متفاوت از نظر اخلاقی بررسی و تحلیل شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که عدم تشابه زوجین در مسائل اخلاقی و تفاوت آنها در این مسائل، آثار و پیامدهای خطیر و جبرانناپذیری را در پی خواهد داشت. شماری از این پیامدها عبارتند از: اختلال شخصیتی فرزندان، گسست خویشاوندی خانواده، محرومیت از داشتن فرزندان شایسته، پیمانشکنی در نظام خانواده، انحرافات اخلاقی فرزندان، ایجاد بسترهای اخلاقگریزی از راه وراثت، انتقال صفات اخلاقی از راه شیردهی و سرپیچی فرزندان از فرمان والدین.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69092_c9e8318ded6579c1899029af50aa93be.pdf
2020-05-21
141
162
10.22081/jare.2020.56499.1475
همسرگزینی
کفویت زوجین
تفاوتهای اخلاقی
ازدواج متفاوت
سید محمدرضا
حسینی نیا
mohhos313@yahoo.com
1
گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه ایلام
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تحقیق هیئت علمی دارالقرآن الکریم، چ3، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
1
اسدورو، لستر. ام. (1393)، روانشناسی، ترجمه جهانبخش صادقی، چ8، تهران: سمت.
2
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی (1404ق)، تحف العقول، تحقیق علیاکبر غفاری، چ2، قم: جامعه مدرسین.
3
ابن فارس، احمد (1404ق)، معجم مقاییس اللغه، تصحیح عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
4
تستری، سهل بن عبدالله (1423ق)، تفسیر التستری، ج1، بیروت: دارالکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون.
5
ثعلبی، احمد بن محمد (1422ق)، الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی، تحقیق ابن عاشور، ج9، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
6
جصاص، احمد بن علی (1415ق)، احکام القرآن، تحقیق عبدالسلام محمد علی شاهین، ج3، بیروت: دارالکتب العلمیة.
7
جوادی آملی، عبدالله (1388)، ادب فنای مقربان، ج2، قم: اسراء.
8
جوهری، اسماعیل بن حماد (1376ق)، الصحاح، ج4، بیروت: دارالعلم للملائین.
9
10. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1410ق)، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، تحقیق فارس حسون، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیّه قم.
10
دارقطنی، علی بن عمر (1386ق)، سنن دارقطنی، تحقیق سیدعبدالله هاشم یمانی مدنی، ج3، بیروت: دارالمعرفه.
11
دیلمی، حسن بن محمد (1412ق)، ارشادالقلوب الی الصواب، ج1، قم: الشریف الرضی.
12
13. دینوری، عبدالله بن محمد (1424ق)، الواضح فی تفسیر القرآن الکریم، ج2، بیروت: دارالکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون.
13
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
14
زمخشری، محمود بن عمر (1417ق)، الفائق فی غریب الحدیث، ج2، بیروت: دارالکتب العلمیه.
15
16. سالاری، اسماعیل، لادن معین و سوسن حقیقی (1392)، «بررسی رابطۀ فرهنگ مردسالاری، همسان همسری، با تعارضات زناشویی در بین دبیران و پرستاران زن متأهل»، زن و مطالعات خانواده، دوره6، ش19، ص114-95.
16
شاه عبدالعظیمی، حسین (1362)، تفسیر اثنی عشری، ج10، تهران: میقات.
17
شریف مرتضی، علی بن حسین موسوی (1417ق)، الناصریات، تهران: رابطه الثقافه و العلاقات الاسلامیه.
18
19. صدوق، محمد بن على (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، تحقیق علیاکبر غفاری، ج2 و3، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
19
_____________ (1385)، علل الشرایع، ج1، قم: کتابفروشی داوری.
20
طبرانی، سلیمان بن احمد (2008)، التفسیر الکبیر تفسیر القرآن العظیم، ج4 و 6، اردن: دارالکتب الثقافی.
21
طبرسی، فضل بن حسن (1412ق)، تفسیرجوامع الجامع، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
22
23. ______________ (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح فضل الله یزدی طباطبایی، ج 5 و10، چ3، تهران: ناصرخسرو.
23
طبری، محمد بن جریر (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج2، 28 و 29، بیروت: دارالمعرفه.
24
طریحی، فخرالدین (1375)، مجمع البحرین، تحقیق احمد حسینی اشکوری، ج5، چ3، تهران: مرتضوی.
25
طوسی، محمد بن حسن (بیتا)، التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح أحمد حبیب عاملی، ج10، بیروت: مکتب الاعلام الاسلامی.
26
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق)، کتاب العین، ج5، چ2، قم: هجرت.
27
28. فرهادی آجرلو، صالح، ابوالحسن مجتهد سلیمانی و سیدعلی خزائی (1398)، «ارزشگذاری اخلاقی و کفائت فقهی و حقوقی زوجین»، پژوهشهای اخلاقی، دوره 9، ش4، ص 197-212.
28
فلسفی، محمدتقی (1426ق)، الطفل بین الوراثه و التربیه، تحقیق فاضل الحسینی المیلانی، ج1، قم: مکتبه الاوحد.
29
30. قاسمی، جمالالدین (1418ق)، محاسن التأویل، تحقیق عون سود، محمدباسل، ج7، بیروت: دارالکتب العلمیه، منشورات محمدعلی بیضون.
30
قرشی، علیاکبر (1371)، قاموس قرآن، ج5، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
31
کاشانی، فتحالله بن شکرالله (بیتا)، منهج الصادقین فی الذم المخالفین، ج7، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
32
کجوری، محمدباقر (1380)، الخصائص الفاطمیه، تحقیق سیدعلی جمال اشرف، قم: شریف الرضی.
33
34. کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تحقیق علیاکبرغفاری و محمدآخوندی، ج5، 6و8، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
34
گلپایگانی، محمدرضا (1413ق)، نتائج الافکار، قم: دارالقرآن الکریم.
35
36. مازندرانی، محمدصالح (2421ق)، شرح اصول کافی، تحقیق میرزا ابوالحسن شعرانی، ج5، بیروت: داراحیاء التراث العربی للطباعه و النشر و التوزیع.
36
37. محدر، تقی (1398)، «تحلیل فلسفی نقش توحید در فضایل بینشی، گرایشی و رفتاری در نهاد خانواده»، فصلنامه ترویجی اخلاق، دوره 15، ش57، ص61-35.
37
مرتضی، سیدجعفر (1415ق)، الصحیح من سیره النبی الاعظم، ج4، بیروت: دارالهادی للطباعه و النشر و التوزیع.
38
مراغی، احمدمصطفی (بیتا)، تفسیر المراغی، ج18، بیروت: دارالفکر.
39
مصباح یزدی، محمدتقی (1391)، اخلاق در قرآن، ج1، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
40
مصطفوی، حسن (1430ق)، التحقیق فی کلمات القرآن، ج3 و10، بیروت: دارالکتب العلمیه.
41
مغنیه، محمدجواد (1424ق)، التفسیرالکاشف، ج2 و 7، قم: دارالکتاب الاسلامی.
42
مقاتل بن سلیمان (1423ق)، تفسیرمقاتل بن سلیمان، تحقیق عبدالله محمود شحاته، ج4، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
43
مکارم شیرازى، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، ج4، 16 و24، چ10، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
44
نحاس، احمد بن محمد (1421ق)، اعراب القرآن، ج3، بیروت: دارالکتب العلمیه منشورات دار بیضون.
45
نووی، محییالدین (بیتا)، المجموع، ج16، بیروت: دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
46
واحدی، علی بن احمد (1415ق)، الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق ضوان عدنان داودی، ج2، بیروت: دارالقلم.
47