دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهان
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2676-6760
16
37
2020
06
19
تبیین راهکارهای عملی و نظری کسب تواضع و فروتنی بر مبنای تحلیل محتوای خطبه قاصعه امیرالمؤمنین(ع)
11
38
FA
صدیقه
کاشفی
0000-0001-9590-0420
کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران.
skashefi255@gmail.com
محمد
عترت دوست
0000-0003-4631-6628
استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.
etratdoost@sru.ac.ir
فتحیه
فتاحی زاده
0000-0003-1633-0955
استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، تهران
f_fattahizadeh@alzahra.ac.ir
10.22081/jare.2020.57412.1527
تواضع و فروتنی از جمله فضایل اخلاقی است که از خودِ ملکوتی و الهی انسان نشأت میگیرد و بدان دلیل که در تکامل شخصیت انسان تأثیر بسزایی دارد، در آموزههای دینی بر آن بسیار تأکید شده است. یکی از مصادیق این تأکید را میتوان در بلندترین و مهمترین خطبۀ امام علی مشهور به خطبۀ قاصعه که پس از جنگ نهروان ایراد شده، جستجو کرد. حضرت علی در این خطبه تلاش کرده است ضمن تبیین اهمیت این فضیلت اخلاقی و تأثیر آن در مقابله با تکبر بهمنزلۀ مهمترین عامل تسلط شیطان، راهکارهای عملی و نظری کسب تواضع را بیان و درنهایت، تصویر جامعی از این فضیلت ارزشمند اخلاقی ارائه کند.<br /> در این پژوهش کوشیدهایم با تکیه بر روش «تحلیل محتوا» و بهرهگیری از فن «تحلیل مضامین کیفی»، گزارههای مرتبط با موضوع تواضع و فروتنی را در خطبۀ قاصعه تحلیل و الگوی جامع مفهومی تواضع را از منظر آن حضرت ترسیم کنیم. معرفی عوامل عملی و نظری ایجاد تواضع (مانند اقامۀ نماز، روزهداری، دادن زکات، احسان به والدین و احترام به مربی)، معرفی ویژگیهای متواضع (مانند توجه به مستضعفان و فقرا، محبت به مؤمنان و سجده کردن)، معرفی نتایج برخورداری از تواضع (مانند دوری از وسوسههای شیطانی، دوری از کبر و تفاخر، کسب رضایت الهی و ایجاد الفت و محبت بین مردم) و معرفی مصادیق برگزیدۀ متواضعان از جمله مباحثی است که امام علی در این خطبه بدان اشاره کرده است
امام علی,تواضع,فروتنی,خطبۀ قاصعه,روش تحلیل محتوا
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69087.html
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69087_44717564f38d70b3172f0885cc955eaf.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهان
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2676-6760
16
37
2020
06
19
چارچوبی برای حفظ امنیت و پیشگیری از نقض حریم خصوصی اطلاعات دیجیتال کاربران در صنعت دیجیتال پس از مرگ و مسائل اخلاقی آن
39
64
FA
ناهید
خوشیان
0000-0002-5071-9174
دانشگاه الزهرا
nkhooshian@gmail.com
سعید
رضایی شریف آبادی
0000-0003-3113-2973
دانشگاه الزهراء
srezaei@alzahra.ac.ir
10.22081/jare.2020.57116.1509
عصر دیجیتال با تکیه بر فناوریهای اطلاعاتی فرصت حضور افراد و آثار آنها را در اینترنت و شبکههای اجتماعی فراهم آورده است. حجم زیادی از فضای وب را اطلاعات کاربرانی اشغال کرده که از دنیا رفتهاند. شرکتهای استارتآپ تجاری با هدف کسب درآمد به کسب و کاری با عنوان صنعت زندگی دیجیتال پس از مرگ (DAI) روی آوردهاند. هدف از این مقاله معرفی صنعت دیجیتال پس از مرگ و تبیین ضرورت تدوین چارچوب اخلاقی برای این صنعت است. روش پژوهش حاضر سندی یا کتابخانهای و متکی به رویکرد تحلیل مفهومی است. بر اساس یافتههای پژوهش، صنعت زندگی دیجیتال پس از مرگ، چهار دسته از خدمات پس از مرگ را در بر میگیرد: 1- خدمات مدیریت اطلاعاتی 2- خدمات پیامرسان پس از مرگ 3- خدمات یادبود و گرامیداشت آنلاین 4 - خدمات خلق دوباره. حفظ یا حذف کاربران در فضای دیجیتال به سیاستها و چارچوب اخلاقی ویژهای نیاز دارد که این شرکتها برای تضمین شأن و کرامت انسانی، حریم خصوصی و دیگر مسائل مرتبط اخلاقی باید این چارچوبها را در نظر بگیرند. توسعه و رشد بقایای دیجیتال پس از مرگ در شبکههای اجتماعی مسائل و مشکلات اخلاقی پیچیدهای را پدید میآورد که به بررسی دقیق نیاز دارند.
صنعت دیجیتال پس از مرگ,شرکتهای استارتآپ تجاری,زندگی پس از مرگ,چارچوب اخلاقی
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69088.html
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69088_fb33c95e37d1ea93790552e0cbbf02d9.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهان
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2676-6760
16
37
2020
06
19
بررسی اعتدال؛ آثار و موانع آن از دیدگاه شهید مطهری
65
88
FA
علی
احمدپور
0000-0002-3190-4024
دانشگاه محقق اردبیلی
ali.ahmadpour@uma.ac.ir
10.22081/jare.2020.57192.1512
اعتدال یکی از مهمترین بحثهای اخلاقی در دین مقدس اسلام است که مورد توجه بسیاری از فیلسوفان و اندیشمندان از جمله شهید مطهری بوده است. دین اسلام نه تنها در میدان عمل توصیههای ویژهای به انسان درباره اجرا و عمل به اعتدال دارد بلکه بالاتر؛ سعادتمند شدن جامعه و تشکیل مدینه فاضله را در گرو عمل به اعتدال و دوری از افراط و تفریط قابل تحقق می داند. هدف این مقاله تبیین نظریه اعتدال از دیدگاه شهید مطهری است و سعی شده با روش توصیفی و تحلیلی، عوامل و موانع اعتدال را مورد بررسی و کنکاش قرار دهد. وبه این پرسش پاسخ دهد که مهم ترین آثار و موانع اعتدال از دیدگاه شهید مطهری کدامند؟ یافتههای تحقیق نشان میدهد که از دیدگاه شهید مطهری آثار اعتدال عبارتند از: کمال، سعادت، هماهنگی در رشد ارزشها و پیشرفت علمی و مادی و از موانع اعتدال هم میشود به جمود، جهالت، هوی و هوس و نابودی جامعه اشاره کرد. نتیجه اینکه رعایت اعتدال باعث سعادتمندی فرد و در سطح وسیعتر جامعه خواهد شد.
اعتدال,شهید مطهری,کمال,افراط,تفریط
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69089.html
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69089_5d1501c56efedcf4fdcc40f94ec062a8.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهان
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2676-6760
16
37
2020
05
21
مناسبات اخلاق و اقتصاد در اسلام (تطبیق انتقادی نظریۀ رشد اخلاقی کلبرگ)
89
114
FA
حسن
بوسلیکی
0000-0003-3593-8093
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
h.boosalik@isca.ac.ir
مهدی
علیزاده
0000-0003-4494-1016
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
alizadeh111@gmail.com
10.22081/jare.2020.54441.1393
رشد اخلاقی فرایندی است که به بهبود شاخصهای اخلاقی از قبیل استدلال و نگرش اخلاقی، هیجانات اخلاقی، درونیسازی اصول اخلاقی و التزام علمی به هنجارهای اخلاقی منجر میشود. از جمله نظرات شایع در رشد اخلاقی، نظریه کلبرگ است. در پژوهش حاضر با پذیرش چارچوب نظری او (نظام شش مرحلهای رشد استدلال اخلاقی) به واکاوی رابطه این رشد با رشد مطلوبیتهای اقتصادی (تولید، توزیع و انباشت ثروت) پرداختهایم. این پژوهش ماهیت کتابخانهای دارد و با اتکا به اسناد صورت گرفته است. پرسش اصلی این است که چه رابطهای میان ساز و کار و مراحل رشد قضاوت و استدلال اخلاقی با عملکرد مطلوب اقتصادی افراد وجود دارد؟ این رابطه به صورت دوسویه (تأثیر دوجانبه) بررسی شده است. نتیجهای که از این پژوهش حاصل شد، این بود که مراحل رشد اخلاقی رابطهای مستقیم با شاخصهای رشد اقتصادی دارند، البته برخی مراحل رشد، نیازمند ضمیمه کردن فرهنگ عمومی خاصی میباشند تا این رابطه ایجاد شود. از سوی دیگر، ارتقای وضعیت اقتصادی (تولید ثروت پاک و توزیع عادلانه آن)، زمینهساز رشد اخلاقی کلبرگی میباشد. در این بین اخلاق اسلامی، هم در سطح حداکثری و هم در سطح حداقلی، نه تنها به زهد مذموم تشویق نمیکند، بلکه زمینهساز رشد اقتصادی میباشد.
رشد اخلاقی,تولید ثروت,ثروت پاک,توزیع ثروت,اخلاق اسلامی
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69090.html
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69090_671f5f6aee9a7ad4db5e211d0117012b.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهان
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2676-6760
16
37
2020
05
21
عناصر تأثیرگذار در کارآمدی رسانۀ جمعی و مصونیتبخشی به آن (با تأکید بر آموزههای اخلاقی و روان شناختی)
115
140
FA
علی احمد
پناهی
0000-0003-2093-0662
استادیار و هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
apanahi@rihu.ac.ir
10.22081/jare.2020.56709.1492
مهمترین رسالت رسانه، آموزش، اطلاعرسانی، تحلیل صحیح، تقویت باورهای معرفتی و اصلاح رفتار مخاطب است. یکی از عناصر مهمی که میتواند رسانۀ جمعی را در نیل به این رسالت مهم یاری رساند و رسانه را از آسیبها و مشکلات مصون بدارد، رعایت هنجارهای اخلاقی و ارزشی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و تبیین هنجارهای اخلاقی و ارزشی مؤثر در افزایش کارآمدی رسانۀ جمعی و تلاش برای مصونیتبخشی به آن در برابر آسیبهاست. سئوال اساسی این است که برجستهترین آموزههای اخلاقی و ارزشی در کارآمدی رسانه و مصونیت بخشی به آن کدامند؟ در این پژوهش، با بهرهگیری از روش توصیفی-تحلیلی، آموزههای اخلاقی و روانشناختی مرتبط با رسانۀ جمعی، تحلیل شده است. برای دستیابی به عناصر مؤثر در کارآمدی و مصونیت رسانۀ جمعی، آموزههای اسلامی و روانشناختی بهطور دقیق و عمیق بررسی و این موارد استخراج شد: 1. لزوم رعایت جامعنگری در محتوا و ابزارهای رسانهای؛ 2. دقت در پردازش و تحلیل اطلاعات؛ 3. توجه به تفاوتهای فردی و ظرفیتهای شناختی مخاطب؛ 4. رعایت اصل موقعیتشناسی؛ 5. بهرهگیری از ارتباط کلامی و غیرکلامی مناسب و فاخر؛ 6. سعۀ صدر و انتقادپذیری؛ 7. التزام به صداقت و راستگویی؛ 8. رعایت عدالت و انصاف در رسانه؛ 9. احترام به منزلت و کرامت مخاطب؛10. افزایش توانایی خودنظارتی در مخاطب؛ 11. افزایش تابآوری مخاطب؛ 12. بازنمایی واقعیات و عدم تحریف آنها.
اخلاق,رسانه,کارآمدی,مصونیت,روانشناختی,هنجارها
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69091.html
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69091_d1ad467df9c22458d458f6edb4e7aac7.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهان
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2676-6760
16
37
2020
05
21
تفاوتهای اخلاقی در ازدواج؛ آثار و پیامدهای آن از منظر قرآن و حدیث
141
162
FA
سید محمدرضا
حسینی نیا
0000-0002-4855-3267
گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه ایلام
mohhos313@yahoo.com
10.22081/jare.2020.56499.1475
یکی از شروط همسرگزینی از دیدگاه قرآن و حدیث، کفویّت و تشابه حداکثری زوجین از جنبههای مختلف، از جمله از جنبۀ ویژگیهای اخلاقی است. این پژوهش با هدف آگاهیبخشی به نسل جوان و به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است؛ ابتدا آیات و روایات مربوط به موضوع استخراج شد و بعد، با رویکردی جدید، ضمن بیان اهمیّت کفویّت، آثار و پیامدهای ازدواجهای متفاوت از نظر اخلاقی بررسی و تحلیل شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که عدم تشابه زوجین در مسائل اخلاقی و تفاوت آنها در این مسائل، آثار و پیامدهای خطیر و جبرانناپذیری را در پی خواهد داشت. شماری از این پیامدها عبارتند از: اختلال شخصیتی فرزندان، گسست خویشاوندی خانواده، محرومیت از داشتن فرزندان شایسته، پیمانشکنی در نظام خانواده، انحرافات اخلاقی فرزندان، ایجاد بسترهای اخلاقگریزی از راه وراثت، انتقال صفات اخلاقی از راه شیردهی و سرپیچی فرزندان از فرمان والدین.
همسرگزینی,کفویت زوجین,تفاوتهای اخلاقی,ازدواج متفاوت
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69092.html
http://akhlagh.morsalat.ir/article_69092_c9e8318ded6579c1899029af50aa93be.pdf