دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهانفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی2251-789883020130219مفهومشناسی اخلاق از نگاه قرآن113821257FAمحمد مهدیفیروزمهرJournal Article20161005مفهومشناسی اخلاق از نگاه قرآن<br /> محمدمهدی فیروزمهر <br /> <br /> چکیده<br /> قرآن، فلسفه بعثت پیامبر را تزکیه و رشد اخلاقی میداند و پیامبرخود نیز، فلسفه بعثتش را تکمیل و تتمیم مکارم اخلاق معرفی کرده است. در قرآن از اخلاق پیامبربهطور خاص ستایش و از آن به عظمت یاد شده و پیامبرخود را تربیتیافته خدا و مکارم اخلاق معرفی کرده است. اخلاق پیامبرهمان قرآن و قرآن تجلی خداوند برای بشر است؛ بنابراین، قرآن و پیامبرهرکدام به شکلی تجلی اخلاق الهی بوده و اخلاق مدنظر قرآن، اخلاق الهی است و با توجه به اینکه غایت خلقت انسان، خلافت خداست و خلافت مستلزم سنخیت و تناسب وجودی است، مقصود از اخلاق الهی این است که انسان با شناخت اسماء و صفات الهی، به اندازه توان بشری به افعال و صفات الهی متخلق شود و تخلق به اوصاف و افعال الهی از طریق عبودیت خدا که فلسفه آفرینش انسان است، ممکن میشود. نتیجه اینکه اخلاق از نظر قرآن عبارت است از شناخت اسماء، صفات و افعال خدا و تخلق به اخلاق و افعال خدایی به قدر توان بشری از طریق عبودیت و بندگی خدا. این تعریف که مستند به آیات و روایات است، اخلاق را به صراحت در ارتباط با خدا و اسماء و صفات او میشناساند.<br /> <br /> واژههای کلیدی<br /> اخلاق، قرآن، اخلاق الهی، خلافت، اسماء و صفات خدا، عبودیت.دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهانفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی2251-789883020130219شیوههای تثبیت ارزشهای اخلاقی در قرآن396621258FAمریمبیاتJournal Article20161005شیوههای تثبیت ارزشهای اخلاقی در قرآن<br /> حسنعلی بختیار نصرآبادی<br /> مریم بیات <br /> <br /> چکیده<br /> تعالیم دین اسلام به سعادت بشر در تمام شئون زندگی اهمیّت میدهد؛ لذا بر معرفی ارزشها و در جهت ارتقای معیارهای انسانی و اخلاقی تلاش نموده است. در همین راستا، قرآن کریم نیز بهعنوان مهمّترین منبع هدایت بشر با توجه به ابعاد گوناگون حیات انسان، او را در زندگی فردی، اجتماعی، مادی و معنوی راهبری نموده و در این جهت، یکی از مهمّترین وظایف انبیاء، دعوت به ارزشهای اخلاقی و تثبیت آنهاست که هدف اصلی این مقاله بیان شیوههای تثبیت ارزشهای اخلاقی در قرآن است که محقق به شیوه تحلیلی- استنباطی به معرفی آنها پرداخته است. نتایج نشان میدهد که از شیوههایی نظیر رویارویی با نتایج اعمال، بشارت و انذار و موعظه و... برای تثبیت ارزشهای اخلاقی میتوان بهره برد؛ زیرا که وجه تفضیل انسان نسبت به سایر موجودات، بهرهگیری از قوۀ تعقل برای بهرهمندی از ارزشهای اخلاقی و انسانی است و تقوا، تخلق به ارزشهای اخلاقی است.<br /> <br /> واژههای کلیدی<br /> قرآن، ارزشهای اخلاقی، اعتدال، موعظه، بشارت، انذار.دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهانفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی2251-789883020130219إنشائات غیرطلبی و چگونگی فهم گزارههای اخلاقیِ قرآن679621259FAحسنسراج زادهJournal Article20161005چکیده:<br /> إنشائات غیرطلبی و چگونگی فهم گزارههای اخلاقیِ قرآن<br /> حسن سراج زاده<br /> <br /> چکیده<br /> جملهها و گزارههای اخلاقی، گزارههایی مرکب از موضوع و محمول هستند که موضوع آن را انسان و ابعاد وجودی او و محمول آن را یکی از مفاهیم هفتگانه اخلاقیِ «خوب و بد»، «باید و نباید»، «درست و نادرست» و «وظیفه» یا آنچه شبیه به این مفاهیماند، تشکیل میدهند. گزارههای اخلاقیِ قرآن معمولاً در قالب جملات خبری و انشایی ارایه شدهاند. جملههای إنشایی نیز گاهی به شکل إنشاء طلبی، مانند امر، نهی، استفهام، تمنّی و ندا بیان میشوند و اموری، مانند افعال مدح و ذم، تعجّب، قَسَم، ترجّی، صیغههای عقود و ایقاعات، کم خبریه، رُبّ را در بر میگیرند. در این پژوهش سعی شده با توجه به ضرورت شناختِ روشمند و علمیِ مفاهیم و گزارههای اخلاقی در قرآن، إنشائات غیرطلبی قرآن به روش توصیفیتحلیلی، بررسی شوند تا چگونگیِ فهم گزارههای اخلاقی از آنها معلوم شود. حاصل این تحقیق بیانگر این است که از مجموع إنشائات غیرطلبی، چهار قسم آن، یعنی افعال مدح و ذم، تعجّب، قَسَم و ترجّی بیشتر بر دو مفهوم اخلاقیِ «خوب و بد» دلالت دارند که با قرارگرفتن در محمول گزاره، جمله و گزاره اخلاقی را میتوان تشخیص داد.<br /> <br /> واژههای کلیدی<br /> گزارههای اخلاقی، گزارههای إنشایی، مفاهیم اخلاقی، إنشائات غیرطلبی.دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهانفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی2251-789883020130219خودپسندی و زیانهای آن از دیدگاه امام علی 9211821260FAحبیب رضاارزانی0000-0001-5175-0360سعیداخوندی یزدیJournal Article20161005خودپسندی و زیانهای آن از دیدگاه امام علی <br /> دکتر حبیب رضا ارزانی<br /> سعید آخوندی یزدی<br /> <br /> چکیده<br /> خودپسندی، همواره بهعنوان رذیلهای اخلاقی مورد توجه پیشوایان دین بوده و نسبت به خطرات و زیانهای آن هشدار داده شده است. برخی از احادیث عُجب، از سوی امام علی صادر شده و ایشان به ریشه، علل و زیانهای این بیماری روانی اشاره کردهاند. علمای علم اخلاق و دانشمندان علم روانشناسی نیز به این موضوع پرداختهاند. نویسنده در این نوشتار در پی آن است که با روش کتابخانهای، استنادی و تحلیلی، بعد از مفهومشناسی عجب، به بررسی ریشه و زیانهای عُجب در سخنان امام علی بپردازد. در این تحقیق از نظر دانشمندان علم روانشناسی نیز استفاده شده است. از جمله زیانهایی که برای خودپسندی از کلام حضرت قابل برداشت است عبارتند از: فراهمکردن زمینه تسلط شیطان، ضعف قوه عاقله، توقف رشد و ارتقاء، تحقیر، کبر و هلاکت.<br /> <br /> واژههای کلیدی<br /> عُجب، خودشیفتگی، خودپسندی، امام علی، زیانهای عُجب.دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهانفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی2251-789883020130219اخلاق در قیام عاشورا11914221261FAعباسعلیمحمدیصابراداکJournal Article20161005اخلاق در قیام عاشورا <br /> صابر اداک<br /> عباسعلی محمدی<br /> <br /> چکیده<br /> یکی از ویژگیهای قیام عاشورا، توجه به اخلاق اسلامی و اهتمام به رعایت آموزههای اخلاقی است که در این نوشتار با عنوان «اخلاق در قیام عاشورا» بیان شده است. ریشه قیام اباعبداللّهالحسین به سالهای اولیه بعثتِ پیامبر بر میگردد؛ زیرا از همان زمان بود که عدهای برای از بینبردن اسلام نقشه میکشیدند و این توطئهها در زمان امام حسین به اوج خود رسید تا بالاخره به قیام عاشورا منجر شد. پس از رحلت پیامبر اسلام تحریفات بسیاری ایجاد شد که اهلبیت ایشان با درایت کامل، متوجه تحریفات شده و به مبارزه با آنها پرداختند. آسیبهای وارده به پیکره اسلام، بعضاً باعث مسخ و از بینرفتن اهداف حکومت نبوی شده بود. به همین دلیل، قطعاً خاندان پاک رسول اسلام، وظایف سنگینی برای مقابله با آسیبها برعهده دارند تا از گسترش آنها جلوگیری و آن را ریشهکن نمایند. در این نوشتار، گذشته از رخدادهای دوران رحلت بعد از پیامبر تا دوران شهادت امام مجتبیبه برخی از خصوصیات و ظهور جلوههای اخلاقی در قیام امام حسین همانند اصلاح اجتماعی، فتوت، آزادمردی اشاره شده است و با روش بررسی اسناد کتابخانهای به سؤال اصلی پژوهش جواب داده شده است که آیا این قیام بر مبنای اصول اخلاق اسلامی شکل گرفته است یا خیر؟ قیام اخلاقی امام، باعث رسوایی چهره بداخلاقان شد که مختصراً نکاتی در این خصوص بیان شده است.<br /> <br /> واژههای کلیدی<br /> حسینبنعلی، اخلاق، قیام عاشورا، یزید.دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهانفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی2251-789883020130219بررسی شاخصه اخلاق اسلامی و مؤلفههای آن در برنامه درسی مدارس متوسطه ایران (مطالعه موردی؛ کتب علوم اجتماعی)14316421262FAجوادآقا محمدیJournal Article20161005س2، ش8، زمستان 1391 A RESEACH EXTENSION QUARTERLY<br /> صفحات 164 ـ 143 VOL2, WINTER 2012, NO.8<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> بررسی شاخصه اخلاق اسلامی و مؤلفههای آن در برنامه درسی مدارس متوسطه ایران (مطالعه موردی؛ کتب علوم اجتماعی) <br /> جواد آقامحمدی<br /> <br /> چکیده<br /> هدف این پژوهش، بررسی میزان توجه به شاخصه اخلاق و مؤلفههای آن در کتب علوم اجتماعی در دوره متوسطه نظری است. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی است و عناوین و مصادیق هر یک از مؤلفههای داده با استفاده از چک لیستی از معیارهای شاخصه اخلاقی در ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و عمومی جمعآوری شده است. جامعه آماری شامل کلیه کتب علوم اجتماعیِ مقطع متوسطه نظری، رشته ادبیات و علوم انسانی است که در مجموع چهار کتاب در نظر گرفته شده است؛ بنابراین، از روش سرشماری بهعنوان نمونه استفاده شده است. برای سنجشِ میزان پرداخت و تحلیل سؤالات از آمار توصیفی سود برده شده است. در نهایت پس از بررسی کلی این نتایج، به این نکته پی میبریم که میزان توجه به شاخصه اخلاق در بُعد سیاسی در کتب علوم اجتماعی دوره متوسطه 27درصد، در بُعد اجتماعی (خانوادگی و شهروندی) 49درصد، در بُعد اقتصادی 10درصد و در بُعد عمومی 14درصد است که بین شاخصه اخلاق در ابعاد مختلف توازن خاصی برقرار نبوده و نیست و میطلبد مسئولان تعلیم و تربیت در بازنگریهای آتی خود به آن توجه نمایند.<br /> <br /> واژههای کلیدی<br /> اخلاق، اخلاق اقتصادی، اخلاق سیاسی، اخلاق اجتماعی، اخلاق و دین، کتب علوم اجتماعی.دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهانفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی2251-789883020130219راه هموار اخلاق دینی16519121263FAاصغرهادیدفتر تبلیغات0000-0002-9820-4284Journal Article20161005راه هموار اخلاق دینی<br /> (نقد مقاله «آیا اخلاق دینی امکان دارد؟»)<br /> اصغر هادی<br /> <br /> چکیده<br /> در مقاله حاضر به نقد و بررسی چالشهایی پرداخته میشود که در مقالهای با عنوان «آیا اخلاق دینی ممکن است؟» بر سر راه اخلاق دینی قرار داده شده است با این بیان که گذر از دین به اخلاق، آسان و بدیهی و سرراست نیست. نویسنده مقاله یادشده پس از بیان مقدمهای نسبتاً طولانی، شواهد ششگانهای زیر را در ناهمواری راه گذار دین به اخلاق بیان کرده است. شواهد یادشده عبارتند از: 1. مسئلۀ وجود خدا؛ 2. مسئلۀ حضور خدا؛ 3. مسئلۀ افعال خدا و موضوعیّت تکلیف الهی؛ 4. مسئلۀ صفات خدا (اخلاقیبودن خدا)؛ 5. مسئلۀ قدرت خدا و تقدیر الهی؛ 6. مسئلۀ بازگشت به سوی خدا و حساب پسدادن به او. نگارنده در این مقاله پس از بررسی مقدمه به نقد و بررسی شواهد ششگانه میپردازد.<br /> <br /> واژههای کلیدی<br /> اخلاق دینی، اخلاق غیردینی، اخلاق سکولار، رابطه دین و اخلاق، فلسفه اخلاق.