بررسی اعتدال؛ آثار و موانع آن از دیدگاه شهید مطهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

اعتدال یکی از مهم‌ترین بحث‌های اخلاقی در دین مقدس اسلام است که مورد توجه بسیاری از فیلسوفان و اندیشمندان از جمله شهید مطهری بوده است. دین اسلام نه تنها در میدان عمل توصیه‌های ویژه‌ای به انسان درباره اجرا و عمل به اعتدال دارد بلکه بالاتر؛ سعادتمند شدن جامعه و تشکیل مدینه فاضله را در گرو عمل به اعتدال و دوری از افراط و تفریط قابل تحقق می داند. هدف این مقاله تبیین نظریه اعتدال از دیدگاه شهید مطهری است و سعی شده با روش توصیفی و تحلیلی، عوامل و موانع اعتدال را مورد بررسی و کنکاش قرار دهد. وبه این پرسش پاسخ دهد که مهم ترین آثار و موانع اعتدال از دیدگاه شهید مطهری کدامند؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که از دیدگاه شهید مطهری آثار اعتدال عبارتند از: کمال، سعادت، هماهنگی در رشد ارزش‌ها و پیشرفت علمی و مادی و از موانع اعتدال هم می‌شود به جمود، جهالت، هوی و هوس و نابودی جامعه اشاره کرد. نتیجه اینکه رعایت اعتدال باعث سعادتمندی فرد و در سطح وسیع‌تر جامعه خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study of moderation, its effects and obstacles from the perspective of Martyr Motahhari

نویسنده [English]

  • ali ahmadpoor
mohaghegh
چکیده [English]

Moderation is one of the most important moral issues in the holy religion of Islam, which has been considered by many philosophers and thinkers, including Martyr Motahhari. Not only does Islam have special recommendations for moderation in the field of practice, but it also considers the happiness of society and the formation of a utopia to be dependent on moderation and avoidance of extremism. The purpose of this article is to explain the theory of moderation from the perspective of Martyr Motahhari and to try to examine and investigate the factors and obstacles of moderation with a descriptive and analytical method. And answer the question, what are the most important effects and obstacles of moderation from the perspective of Martyr Motahhari? The research findings show that from the perspective of Martyr Motahhari, the effects of moderation are: perfection, happiness, coordination in the growth of values ​​and scientific and material progress, and the obstacles to moderation include stagnation, ignorance, whims and desires and the destruction of society. The result is that moderation will bring happiness to the individual and to the wider community.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moderation
  • Martyr Motahhari
  • Perfection
  • Extremism
  • Deviation
  1. قرآن کریم (1373)، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
  2. آلوسى، محمود بن عبدالله (1420ق)، روح المعانى، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
  3. آمدی، عبدالواحد بن محمد (1366)، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، قم: مرکز النشر التابع لمکتبه الاعلام الاسلامی.
  4. ابن منظور، محمدبن مکرم (1412ق)، لسان العرب، بیروت: دارالفکر و الطباعه و النشر و التوزیع.
  5. اترک، حسین و مریم خوشدل روحانی (1393)، «نقد و ارزیابی نظریۀ اعتدال در اخلاق»، آینه معرفت، سال 14، ش 38، ص153-124.
  6. ارسطو (1979)، الاخلاق، ترجمه اسحاق بن حنین، کویت: وکاله المطبوعات.
  7. اسلامی، حسن (1387)، «اخلاق فضیلت‌مدار و نسبت آن با اخلاق اسلامی»، پژوهش‌نامه اخلاق، سال اول، ش1، ص22-1.
  8. امام صادق ع (منسوب به) (۱۴۰۰ ق)، مصباح الشریعة، بیروت‌: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات‌.
  9. امام علی ع (1380)، نهج‌البلاغه،ترجمه محمد دشتی، چ 3، تهران: زهد.
  10. امانی، زکیه (1394)، «اعتدال در قرآن»، فصلنامه نقد کتاب قرآن و حدیث، سال اول، ش4، ص60-41.
  11. بهنام، رسول و حسن فامیان (1396)، «اعتدال در نظر استاد مطهری و شاعران پارسی‌گو به به‌عنوان یکی از شاخصه‌های تربیتی»، دومین کنفرانس ملی علوم انسانی اسلامی.
  12. پیامبر اکرم ص (1382)، نهج الفصاحه، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: دنیای دانش.
  13. جر، خلیل (1372)، فرهنگ لاروس، ترجمه سید حمید طبیبیان، چ2، تهران: امیرکبیر.
  14. جوادی آملی، عبداالله (1385)، تفسیر انسان به انسان، قم: اسراء.
  15. حافظ، شمس‌الدین محمد (1378)، دیوان حافظ، به کوشش رضا کاکائی دهکردی، تهران: ققنوس.
  16. حدادیان، مهین (1390)، بررسی و نقد نظریۀ اعتدال از دیدگاه علامه مهدی نراقی، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: حسین اترک، دانشگاه زنجان.
  17. دورانت، ویل (1335)، تاریخ فلسفه، ترجمۀ عباس زریاب خویی، تهران: کتابخانۀ دانش.
  18. سعدی، مصلح بن عبدالله (1363)، گلستان، شرح محمد خزایلی، چ 5، تهران: جاویدان.
  19. ______________  (1371)، بوستان، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی‌علی شاه.
  20. سیدقریشی، ماریه (1393)، اخلاق عقلی و فلسفی (1) (اخلاق ارسطویی)، تهران: راشدین.
  21. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1388)، الحکمة المتعالیة فی اسفار العقلیة الاربعة، ترجمه محمد خواجوی، چ 3، تهران: مولی.
  22. طباطبایی، محمدحسین (1365)، المیزان فی تفسیرالقرآن، تهران: دارالکتب‌الاسلامیه.
  23. طوسی، خواجه نصیرالدین (1373)، اخلاق ناصری، چ 5، تهران: خوارزمی.
  24. عبداللهی، سوسن (1393)، اعتدال، مؤلفه‌ها و آثار آن در قرآن و حدیث، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: سهراب مروتی، دانشکده علوم انسانی، مؤسسه آموزش عالی باختر ایلام.
  25. فارابی، محمد بن محمد (1971)، فصول منتزعه، تحقیق فوزی متری نجار، بیروت: دارالمشرق.
  26. فرجی، مجتبی (1380)، زندگی در آیینه اعتدال، قم: بوستان کتاب.
  27. قرشی، علی‌اکبر (1371)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  28. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
  29. مصطفوی، حسن (1360)، التحقیق فی الکلمات القران الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  30. مطهری، مرتضی (1379)، مجموعه آثار، 27جلد، چ 3، تهران: صدرا.
  31. یوسفی‌راد، مرتضی (1393)، «نظریۀ اعتدال در فلسفۀ سیاسی اسلامی»، مجله حکمت اسلامی، ش3، ص112-91.