ORIGINAL_ARTICLE
تحلیلی بر تزکیه و تهذیب نفس در اندیشه تربیت اخلاقی امامخمینی
در دوران معاصر، آفتها و نابهنجاریهای اخلاقی به اوج خود رسیده است و همهروزه انواع رذیلتهای اخلاقی به شکلهای مختلف در گوشه و کنار گیتی اتفاق میافتد، پدیدۀ شوم و نامبارکی که میرود تا پایههای تمدن بشری را سست و لرزان نماید و تاروپود فرهنگ انسان و اخلاق را به اضمحلال کشاند. بر این اساس مسئلۀ تهذیب نفس و پرورش انسانهای مهذب بهعنوان نوعی راهکار در دستورکار قرار میگیرد.
با این توصیف، مقالۀ حاضر درصدد است تا با بهکارگیری اندیشههای حضرتامامدر زمینۀ تزکیه و تهذیب نفس، دلالتهایی برای تربیت اخلاقی ارائه دهد. روش تحقیق مقاله، کیفی و از نوع توصیفیتحلیلی است که در مرحلۀ نخست با مراجعه به آثار و تألیفات امامخمینیدر زمینۀ تهذیب نفس و حوزۀ تربیت اخلاقی، اندیشههای ایشان استخراج گردیده و سپس به تحلیل این اندیشهها براساس مبنایی منطقی پرداخته شده است. نتایج بهدستآمده از دیدگاه امامخمینی نشان میدهد که: ایمان مبتنی بر اتکال به خدا و تقوایالهی همراه با هوشیاری و بصیرت، مسئولیت اجتماعی، تأمل، تفکر و خودشناسی، از لحاظ تربیت اخلاقی کاربرد مؤثری دارد.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_21433_f775c20d2782616918f34b4fdb691140.pdf
2015-05-22
9
37
تهذیب
اخلاص
تفکر
بینش مطلوب
حسنعلی
بختیار نصرآبادی
1
LEAD_AUTHOR
رضا
صالحی ورزنه
reza_erfan1346@yahoo.com
2
AUTHOR
فریده
غریبی ممسنی
3
AUTHOR
مریم
واحدی
4
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین و تحلیل روایی فضیلت اخلاقی صبر در نهجالبلاغه
پایداری و شکیبایی در مقابل سختیها را «صبر» گویند و اگر برای رضای خداوند متعال و تسلیم امر او باشد، درجهت پیشبرد تقوای الهی موثر بوده و فضیلت محسوب میشود. حضرت امیرالمومنین علیبنابیطالبدر نهجالبلاغه از «فضیلت صبر» بهعنوان مدیر، رئیس و مرکز کنترل ایمان نام میبرند: «فَإِنَّ الصَّبْرَ مِنَ الْإِیمَانِ کَالرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ»؛ صبر برای ایمان مانند سر است برای بدن. (سیدرضی، 1379: حکمت82 ،640) علمای علم اخلاق «صبر» را سکان و هدایتگر همۀ فضائل اخلاقی دانستهاند؛ ولی ظهور و پهنای معنایی این واژه در عرف، محدود به «تحمّل سختیها و قانعشدن در برابر وضع موجود» شده است.
این مقاله به لحاظ معنای وضعی، مفهوم اخلاقی و معنای عرفی متداول از زمان امیرالمومنینتا عصر حاضر، با نگرشی فراگیر و با دو دامنۀ روایی و کتابشناسی به بررسی و تحلیل فضیلت صبر در چهار شرح نهجالبلاغه پرداخته است.
واژۀ «صبر» در نهجالبلاغه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی، با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنوی دارد. برایناساس در این تحقیق به تبیین و تحلیل روایی و ارتباط آن با مفاهیم دیگر نظیر ایمان، تقوا، یقین و ... با توجه به آرای شارحان، توجه شده است.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_21434_1b12ae41444ba325d7b630e57c401032.pdf
2015-05-22
37
65
صبر
شکیبایی
استقامت
ایمان
نهجالبلاغه
رسول
ربانی
rasolrabani@yahoo.com
1
LEAD_AUTHOR
حبیب رضا
ارزانی
habibb_01@yahoo.com
2
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اخلاص، مناط اصلی بین دین و اخلاق
ایصال نفس به امر نامتناهی که سرچشمۀ حقیقی اوست، در گرو انجام آیینمند تکلیف از سر حکمت است. این امر در سه ساحت انضباط پیشهوری، گذر پیروزمندانه و مؤدّبانه از موقعیّت اخلاقی و انجام منسک دینی، ظهور مییابد. زمانی که نفس، با پذیرش مشقّت و ریاضت موفّق میشود، استعدادهای خود را فعلیّت ببخشد، نور نهفتۀ خود را آشکار ساخته است که سند ربّانیّت اوست. با وجود این، نور الهی نفس، به تحقّق نمیپیوندد مگر آنکه فرد مکلّف، به هنگام التزام خویش به انجام اعمال خاصّه، بر شرط اخلاص مراقبت داشته باشد و از آن تخطّی نورزد. به عبارت دیگر، خالصانه انجام دادن کارها، در هر سه ساحت نامبرده، عین تجلّی نور ناظمه نفس است. شرط اخلاص، هم در ادای مناسک دینی حضور دارد و هم در آداب اخلاقی. بنابراین، اخلاص، در درجۀ اول، متعلّق به خود نفس است و به نحوۀ عملکرد فاعلی بستگی دارد که ملتزم به ادای تکالیف است.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_64107_be5cbbaf4d0fe5aba84bb8c409d997ce.pdf
2015-05-22
65
85
10.22081/jare.2017.44849.
حکمت
انضباط
پیشه
موقعیّت اخلاقی
ادب
منسک
غریزه
سائقه
حسّ
اخلاص
ابراهیم
رضایی
rezaeeebrahim@yahoo.com
1
دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فریبگری زن در آینه قرآن و حدیث (با تأکید بر آیۀ 28 سورۀ یوسف (علیه السلام)
در عصر کنونی دیدگاههای متفاوتی دربارۀ زن وجود دارد. گروهی با برداشتی نادرست نگاه قرآن را به زن بدبینانه میدانند. یکی از زمینههای پیدایش بدگمانی به زن آیۀ 28 سورۀ یوسف است که به همه زنان، کید بزرگ داشتن نسبت داده شده است. برخی دیگر با مقایسه آیۀ مذکور و آیۀ 76 سورۀ نساء که در آن کید شیطان ضعیف معرفی شده، درسدد ضربهزدن به شخصیت زن برآمدهاند. این نوشتار از نوع تحقیقات کیفی است که با رویکرد تحلیل مضمون انجام شده است و برداشتهای نوینی از این آیات ارائه میدهد. نویسنده بر این باور است که نگاه قرآن به زن در موضوع فریبکاری بدبینانه نبوده و وجود این توانایی در زن، لزوماً بهمعنای بهکاربستن آن از سوی همه زنان نیست. از طرف دیگر از آنجایی که گستره معنایی دو آیه متفاوت است، مقایسه آن دو اشتباه است و نمیتوان کید زن را از کید شیطان بزرگتر دانست.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_64117_2cbae105b9d8b32386dcabd5dc981eed.pdf
2015-05-22
85
111
10.22081/jare.2017.44864.
کید زن
مکر زن
فریبگری زن
کید شیطان
نقص زن
برتری مرد
تفسیرآیه 28سوره یوسف
مهدی
رجائی
mahdirajaee313@gmail.com
1
دفتر تبلیغات اسلامی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مقایسهای مبانی تربیت و فرزندپروری از دیدگاه روانشناسی و اسلام
فرزندپروری از جمله مباحثی است که در طول تاریخ، بشر به آن توجه کرده است. در تمام جوامع، از جوامع ابتدایی و انسانهای اولیه گرفته تا جوامع متمدن و انسانهای فرهیخته، اقدام در جهت تربیت افراد وجود داشته است. تربیت در سیر تاریخیاش، در میان اقوام مختلف ظهور و بروز متفاوت داشته و به شیوههای گوناگون إعمال گردیده، اما تجلی تمامی این اقدامات، گویای درک انسانها از ضرورت تربیت بوده است. در این میان نقش والدین، بهویژه مادر انکارناپذیر است. در حوزۀ روانشناسی، تحقیقات گستردهای دربارۀ سبکهای فرزندپروری مطرح شده است که عبارتاند از: فرزندپروری مقتدرانه، مستبدانه، سهلگیرانه و مسامحهکارانه. در متون و احادیث اسلامی نیز به شیوۀ تربیت فرزندان از دیدگاه قرآن و معصومیناشاره شده است. باتوجه به اهمیت فرزندپروری و تأثیر آن در سعادت و پیشرفت جامعه، در این مقاله سعی بر آن است تا با روش توصیفیتحلیلی و کتابخانهای، شیوۀ فرزندپروری در روانشناسی بررسی شود و با فرزندپروری در اسلام، بهعنوان کاملترین دین آسمانی مقایسهای صورت گیرد.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_64105_4d748d00fa8902931493d98bd385d973.pdf
2015-05-22
111
137
10.22081/jare.2017.44818.
فرزندپروری
تربیت
روانشناسی
اسلام
حوریه
ربانی اصفهانی
rabbany6168@yahoo.com
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مبانی انسانشناختی اخلاق از دیدگاه خواجه افضلالدین کاشانی
پژوهش حاضر برگرفته از پایاننامه کارشناسی ارشد نویسنده با عنوان «مبانی نظری اخلاق از دیدگاه باباافضل کاشانی» است. در این مقاله، بررسی مبانی انسانشناختی اخلاق از نگاه باباافضل که یکی از زمینههای لازم برای استخراج نظریۀ اخلاقی وی است، فراهم میشود.
باباافضل ضمن اعتقاد به تشکیل انسان از سه جزء تن، جان و خرَد یا عقل، با تأکید بر رابطۀ شناختی و وجودیِ مثلثِ «خداشناسی، هستیشناسی و انسانشناسی» معتقد است که وجود تامّ و حقیقی هر چیز، صورت علمی و معقول آن است و بر همین اساس، کمال نهایی انسان نیز در بقای عقلانی اوست؛ زیرا کمالِ حیات و حسّ، به قوّۀ ادراک و تعقّل است و کمالِ ادراک و تعقّل نیز به فعلیت آن و کمال فعلیّت تعقّل و دانش و به اتّحاد عاقل و عقل و معقول است.
از نگاه وی حقیقت وجودی انسان و بُعد جاودان او، به نفس عاقله و خرَدش وابسته است و سعادت حقیقی انسان این است که در عالم نفسانی، صورت نفسانیاش به بهترین حالتِ علمی باشد. مهمترین بنمایههای این سعادت و کمال نفسانی، علم و یقین یا حکمت است؛ یعنی هدف نهایی انسان این است که دانایی بالقوه را به دانایی بالفعل تبدیل کند و به مرتبۀ عقل بالفعل برساند.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_21435_c0aecd7204e5de153046fde41d7a6ead.pdf
2015-05-22
137
179
باباافضل
افضلالدین
فلسفۀ اخلاق
مبانی انسانشناختی اخلاق
محمدربیع
میرزایی
mmrab52@gmail.com
1
پژوهشگاه قرآن و حدیث
LEAD_AUTHOR
هادی
صادقی
sadeqi.hadi@gmail.com
2
پژوهشگاه قرآن و حدیث
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
رابطه نوع دوستی با دینداری و جهتگیری مذهبی
مقدمه: نوعدوستی، مفهومی است محصول قرن هجدهم که اخیراً بیشتر بدان توجه شده و دربارۀ آن پژوهش انجام میگیرد. احتمالاً توجه به چنین موضوعی به این دلیل است که تعارض و تباهی کنونی دنیا، باعث شده مردم بیشتر به بُعد مثبت وجود انسان فکر کنند. تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه نوعدوستی با دینداری و جهتگیری مذهبی در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. روش: اینمطالعه از نوع مطالعات توصیفیهمبستگی است. جامعۀ آماری آن همۀ دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز در سال تحصیلی 90-89 بوده و حجم نمونه 169 نفر و شیوۀ نمونهگیری از نوع دردسترس است. ابزارهای استفادهشده در این پژوهش، آزمون سطح تحول اخلاقی «ما» و مقیاس سنجشدینداری است. بهمنظور بررسی رابطۀ نوعدوستی با دینداری و جهتگیری مذهبی، از همبستگی پیرسون استفاده شد. یافتهها: بین نوعدوستی با دینداری r = 0/20 ,p = 0/009 ، جهتگیری مذهبی درونی r = 0/31 ,p = 0 ، جهتگیری مذهبی بیرونی r = - 0/29 , p = 0، باورهای دینی r = 0/17, p = 0/02و التزام به وظایف دینی r =0/23 , p = 0/002 رابطۀ معنیداری وجود دارد. بحث و نتیجهگیری: بین نوعدوستی با دینداری و جهتگیری مذهبی ارتباط وجود دارد و چنانکه مشاهده میشود: این رابطه با دینداری و جهتگیری مذهبی درونی مثبت و با جهتگیری مذهبی بیرونی منفی است. از بین خردهمقیاسهای دینداری، باورهای دینی و التزام به وظایف دینی، با نوعدوستی، رابطهای مثبت دارند؛ بنابراین میتوان نتیجهگرفت: با افزایش میزان دینداری در افراد، احتمال اینکه افراد رفتارهای نوعدوستانه از خود نشان دهند، افزایش مییابد. علاوهبراین با افزایش میزان نوعدوستی، احتمال اینکه فرد جهتگیری مذهبی درونی داشته باشد، بیشتر است.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_64113_f085d7482a28637e6e8e08d380107604.pdf
2015-05-22
165
183
10.22081/jare.2017.44862.
نوعدوستی
جهتگیری مذهبی
دینداری
مریم
مردانی ولندانی
mardanim66@yahoo.com
1
کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه شهید چمران اهواز.
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر آموزش معنویت درمانی بر سازگاری اجتماعی در دانشجویان
هدف: با توجه به اهمیّت مداخلات معنوی در درمان مشکلات روانشناختی، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثربخشی آموزش معنویتدرمانی بر سازگاری اجتماعی دانشجویان دختر انجام شد. روش: روش پژوهش، انجام آزمایشی با طرح پیشآزمون، پسآزمون بود که با گروه کنترل و جامعه آماری پژوهش، شامل تمامی دانشجویان دختر دانشکده فنی سما در کرمانشاه انجام شد. از میان آنها نمونهای به حجم120 نفر به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخابشد و پس از تکمیل پرسشنامۀ سازگاری اجتماعی بل،50 نفر که کمترین میزان سازگاری را داشتند، بهصورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. برای گروه آزمایش، 9 جلسۀ آموزش معنویتدرمانی بهصورت گروهی اجرا شد و بعد از مداخله، برای هر دو گروه، پسآزمون به عمل آمد. برای تحلیل دادهها از روش آماری کوواریانس استفاده شد. یافتهها: نتایج نشان داد که متغیر وابسته در گروه آزمایش، در مقایسه با گروه کنترل، ارتقای معناداری یافته است. نتیجهگیری: از یافتههای پژوهش میتوان نتیجهگرفت که آموزش معنویتدرمانی در افزایش سازگاری اجتماعی دانشجویان دختر مؤثر بوده است.
http://akhlagh.morsalat.ir/article_21436_ed295a37432e2e2e5d23305c0de421e2.pdf
2015-05-22
180
200
معنویت درمانی
سازگاری اجتماعی
دانشجویان
جهانگیر
کرمی
j.karami@razi.ac.ir
1
دانشگاه رازی
AUTHOR
مرضیه
پیری کامرانی
parvane.kareme1367@gmail.com
2
دانشگاه سما
AUTHOR