2024-03-29T19:29:32Z
http://akhlagh.morsalat.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4666
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1398
15
34
فصلنامه علمی - ترویجی اخلاق
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پژوهشکدۀ الهیات و خانواده فصلنامۀ علمی – ترویجی اخلاق (با محوریت موضوع صداقت) سال نهم/ شماره 34، (پیاپی 56) تابستان 1398 * صاحب امتیاز: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیّۀ قم مدیر مسئول: محمد قطبی جشوقانی سردبیر: حبیبرضا ارزانی جانشین سردبیر: اصغر هادی * هیئت تحریریه (به ترتیب حروف الفبا): مسعود آذربایجانی/ دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه حبیبرضا ارزانی/ استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی علی ارشدریاحی/ استاد دانشگاه اصفهان حسنعلی بختیار نصرآبادی/ استاد دانشگاه اصفهان مهدی دهباشی/ استاد دانشگاه اصفهان نصرالله شاملی/ استاد دانشگاه اصفهان سیّدعلی میرلوحی/ استاد دانشگاه اصفهان * همکاران علمی این شماره: سیدحسن اسلامی اردکانی، عبدالرسول احمدیان، محمدتقی اسلامی، اصغر هادی، حسن بوسلیکی، محمد حسین ظریفیانیگانه، سیدمحمدعلی غمامی، سیدمحمدرضا موسوی نسب، رحیم دهقان سیمکانی، اکبر صالحی، مهدی علیزاده * دبیر تحریریه: محمد بهارلو کنترل ویرایش: محمد کاظمی جروکانی مترجم انگلیسی: مهدی حبیباللهی صفحهآرا: فاطمه رجبی نشر: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان چاپ : مؤسسه بوستان کتاب دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم نشانی: اصفهان، خیابان آیتالله شمس آبادی، کوچة سرلت، بنبست سهیل، ساختمان شمارة2 دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، فصلنامة علمی- ترویجی اخلاق تارنما: akhlagh.morsalat.irپست الکترونیک: akhlagh@dte.ir تلفن: (7651 داخلی) 4 ـ 32344410 (031)صندوق پستی:697-81465 دورنگار: 32208005 (031) کد پستی: 8146957571
2019
11
09
3
9
http://akhlagh.morsalat.ir/article_67527_989b5d1b52d055660794f180fefa2697.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1398
15
34
راستگویی و تربیت در دوران کودکی و نوجوانی
نرگس
سجادیه
راستگویی در مقام یکی از ارزشهای کلان اخلاق انسانی، در فرهنگهای مختلف تأیید شده و فارغ از تعینات مختلف ملی، مذهبی و فرهنگی، دغدغۀ طرفداران اخلاق از هر سنخ بوده است. در این میان، رویکردهای تربیتی ناظر بر نهادینهسازی راستگویی، مهم و البته تا حدی مبهم و مجمل بودهاند. نوشتار حاضر در پی آن است تا ارتباط راستی و تربیت را از دو منظر مختلف برقرار سازد. در منظر نخست، تربیت با هدف راستگویی صورت میپذیرد و در پی آن است تا راستگویی را در مقام هدفی تربیتی محقق سازد. در منظر دوم، راستگویی در مقام ضابطهای نظامبخش، در پی آن است تا نظر و عمل تربیتی را بهگونهای سامان بخشد که مطابق با واقع باشد. در بخش نخست، هفت راهبرد برای نهادینهسازی راستگویی پیشنهاد شده است که بعضی بر سامانبخشی به فضای تربیت ناظرند و بعضی بر خود متربی. ازجمله این راهبردهای روشی میتوان به ایجاد فضای امن روانی، الگوپردازی ناظر بر راستگویی، تقویت حقیقتجویی و تکیه بر شواهد، تقویت حساسیت اخلاقی به دروغ و تقویت استدلالورزی اخلاقی اشاره کرد. در بخش دوم نیز دربارۀ دو استعاره از تربیت در مقام استعارههای دور از واقعیت بحث شده و تعامل ناهمتراز، توصیفی واقعگرایانه از رابطۀ مربی و متربی بهشمار آمده است.
تربیت
راستگویی
جو اخلاقی
الگو
استدلالورزی
شواهد
2019
11
09
11
36
http://akhlagh.morsalat.ir/article_67530_060cde7a4256e48cf80b2013e3ed0572.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1398
15
34
صداقت در عرصۀ تبلیغ دین؛ بررسی چند چالش اخلاقی
مهدی
فصییحی رامندی
بیتردید اساسیترین کارکرد نهاد تبلیغ دین، رساندن صادقانۀ پیام دین به جامعۀ دینداران است. ایفای این کارکرد گاهی با چالش یا دوراهیهای اخلاقی مواجه میشود و مبلّغ را بر سر دو یا چند راهی تصمیمگیری اخلاقی قرار میدهد. مقاله پیش رو با هدف بررسی شماری از مهمترین چالشهای صداقت در عرصۀ تبلیغ دین سامان یافته است. برای دستیابی به این هدف به مهمترین متون و منابعی که در زمینۀ تبلیغ دین نوشته شده است، مراجعه شد و دربارۀ محتوای آنها تحلیل کیفی انجام گرفت. یافتههای این تحقیق نشان داد تبلیغ صادقانه اساساً گاهی با منافع شخصی مبلّغ در تعارض قرار میگیرد، گاهی جذب حداکثری مخاطبان، صداقت در تبلیغ را به مخاطره میاندازد، در بعضی مواقع نیز ضعف در شایستگیها و صلاحیتهای مبلّغ مانع تبلیغ صادقانه میشود و درنهایت، نگرش جزئی مبلّغ به دین نیز ممکن است از دلایل ضعف صداقت در تبلیغ دین باشد.
تبلیغ دینی
اخلاق کاربردی
مبلّغ
چالش اخلاقی
صداقت
2019
11
09
37
56
http://akhlagh.morsalat.ir/article_67533_487286e2e7df146020898d2afaf833c2.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1398
15
34
روانشناسی دروغگویی: انگیزش، همبستههای شناختی، بسترها و راه اصلاح
حجت الله
آزاد
با وجود مذمت شدید، دروغگویی پدیدهای شایع است. انگیزۀ افراد برای دروغگویی چیست؟ همبستههای شناختی هنگام و بعد از دروغگویی چیست؟ بسترهای شکلگیری دروغ چیست و چگونه میتوان از شیوع آن جلوگیری کرد؟ این پژوهش، با نگاهی روانشناختی، در پی پاسخگفتن به پرسشهای بالاست. نتیجه بررسی مطالعات روانشناختی حاکی از این است که افراد با انگیزههای مختلفی مرتکب دروغ میشوند. این انگیزهها را میتوان در قالب کلی منافع مادی یا روانشناختی برای خود فرد یا دیگران معرفی کرد؛ منافع مادی مانند پول و دیگر منافع محسوسی چون کسب شغل، و منافع روانشناختی مانند دوری از خجالت، رعایت ادب و خدشهدار نکردن احساسات دیگران. از منظر شناختی، افراد هنگام دروغگویی (در مقایسه با راستگویی)، به تلاش شناختی بیشتری نیاز دارند و گاهی بعد از دروغگفتن به دروغ خود باور پیدا میکنند. بسترهایی چون محیط نامناسب و خودپنداره غلط به شکلگیری دروغ کمک میکنند. مقابله با دروغگویی نیازمند دو گام شناختی و عملی است؛ در گام نخست، با مطالعۀ این پدیده، به شناخت درستی از آن دست مییابیم و در گام دوم، باراههایی مانند ایجاد یادآورهای اخلاقی در موقعیتهای وسوسهکننده، مانع دروغگفتن میشویم. دستمایۀ این پژوهش، آثار و مطالعات روانشناختی دربارۀ دروغگویی است. برایناساس، پژوهش حاضر بر روش اسنادی مبتنی است و به تناسب، شکل توصیفی یا تحلیلی به خود میگیرد.
روانشناسی دروغگویی
انگیزۀ دروغ
بسترهای دروغگویی
فرایندهای شناختی دروغ
راههای کاهش دروغگویی
2019
11
09
57
82
http://akhlagh.morsalat.ir/article_67546_a941f0645d40fd3e9094c9b18a3ada0d.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1398
15
34
منشوری صحیح برای تحقیقات رسانهای با تأکید بر صداقت اخلاقی
سیدمهدی
سلطانی رنانی
امروزه با توجه به گستردگی نقش رسانههای جمعی و کارکرد ویژۀ آنها در شکلدهی افکار عمومی و بهتبع، تصمیمگیری و تصمیمسازی مسئولان و نیز با توجه به وجود زمینههای انحرافات اخلاقی فعالان این عرصه، ارائه منشوری صحیح برای تحقیقات رسانهای، براساس رعایت صداقت اخلاقی و تحقق سلامت رسانهای، ضروری بهنظرمیرسد. افزونبراین، رسانهها نهتنها بر تکتک مردم تأثیر میگذارند، بلکه آموزهها و عملکرد آنها بر روابط میان افراد جامعه نیز مؤثر است. در این مقاله، شاخصههای هنجاری رسانه برای گسترش صداقت اخلاقی، وامدار اصول اخلاقی برگرفته از جهانبینی و نظام ارزشی اسلام و شامل بایدها و نبایدهای رفتاری در حوزۀ مأموریت حرفهای است که رویکرد اصلی منشور رسانهای را برای محققان عرصۀ رسانه نمودار میسازد. نگارنده در این مقاله بر آن است تا علاوه بر تبیین مفهوم و اهمیت صداقت اخلاقی و مفروضات بنیادی نظام هنجاری اسلام در سلامت رسانه، بایدها و نبایدها (یا الزامات اخلاقی) رسانۀ ملی را در رعایت صداقت و تحقق سلامت رسانهای بهشکل منشوری صحیح برای تحقیقات رسانهای برشمارد. روش تحقیق در این مقاله توصیفی – تحلیلی، با رویکرد کاربردی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای است. مهمترین نتیجۀ این تحقیق آن است که توجه به کاربرد منشور صحیح رسانهای نشان میدهد که اولاً، در استفاده از رسانهها و بهرهمندی صحیح از آنها باید هدف معقولی وجود داشته باشد و مخاطبان هنگام استفاده از این فضا همواره باید به سلامت جسمی، روحی و اخلاقی خود توجه داشته باشند؛ ثانیاً، بنابر ضرورتی کاملاً منطقی، سیاستگذاریهای رسانهای باید با راهبرد فرهنگی و اخلاقی کشور متناسب باشند تا در تحقق صداقت پایدار اخلاقی سودمند و کارآمد باشند. بنابراین، آموزش فرهنگی و مبتنی بر جامعهپذیری سواد رسانهای برای همۀ قشرهای جامعه، مخاطبان رسانه و مسئولان اجرایی این عرصه لازم است.
اخلاق
صداقت اخلاقی
رسانه
هنجار
شاخصههای هنجاری
سلامت رسانهای
2019
11
09
83
106
http://akhlagh.morsalat.ir/article_67535_5d6cdbe4f55dc861543feff1a546518b.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1398
15
34
مفهومشناسی دروغ از نگاه اندیشمندان مسلمان و غربی (گفتگو با دکتر علیاکبر تیموری)
مجید
جعفریان
علی اکبر
تیموری فریدنی
بیتردید، دروغ از مهمترین رذائل اخلاقی است و در مقابل آن صداقت و راستی قرار دارد. همواره، هم در جهان شرق و هم در جهان غرب، اندیشمندان بسیاری (اعم از ایدئولوژیستهای دینی و غیردینی) صداقت را یک حقیقت انسانی برشمرده، از آن دفاع کرده و در نصایح و لطائف اخلاقی، پیروان خود را از دروغ برحذر داشتهاند. با این حال، پژوهشهای گستردهای با رویکردهای مختلف دینی، فلسفی و معرفتشناختی، جامعهشناختی و روانشناختی دربارۀ مفهومشناسی دروغ انجام و استدلالهای متعددی برای آن ارائه شده است. آنچه در این گفتگو دربارۀ آن سخن میرود، مفهومشناسی دروغ از نگاه اندیشمندان غربی و اسلامی و اثبات همخوانی هر دو نگاه دربارۀ این مفهوم است. این گفتگو با رویکردی مقایسهای نشان میدهد با تحولی که در قرن بیستم در معنی دروغ ایجاد شده است، هم غربیها و هم اندیشمندان اسلامی، قصد فریب را در معنی دروغ دخیل ندانستهاند. غربیها برای اثبات مدعای خود به واژۀ اظهارکردن و اندیشمندان اسلامی به واژۀ اخبار/ گزارشدادن استناد کردهاند. وجه مشترک دو دیدگاه این است که هر دو واژه و تبیین ارتباط معناشناختی آنها با دروغ، مفاهیم شوخی، لطیفه، طنز و تئاتر را بهخوبی از گسترۀ معنایی دروغ خارج میکنند
مفهومشناسی
دروغ
قصد فریب
صداقت
شوخی
2019
11
09
107
123
http://akhlagh.morsalat.ir/article_67541_bee76c36ec078f8845c66f5a70263880.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1398
15
34
معرفی و نقد کتاب: پشت پرده ریاکاری؛ چگونه به هر کس دروغ میگوییم، بهویژه به خودمان
حسن
بوسلیکی
«پشت پردۀ ریاکاری» عنوان کتابی از دَن آریلی است. آریلی در این کتاب تلاش کرده با ارائه شواهد تجربی فراوان نشان دهد «مدل سادۀ بزه خردمندانه» نمیتواند رفتارهای فریبکارانۀ ما را بهخوبی توضیح دهد. براساس این مدل، افراد در هر موقعیت طبق تحلیل عقلانی و محاسبۀ هزینه - فایده، دست به بزه میزنند. فرد، سود و زیان حاصل از ارتکاب عمل مجرمانه را میسنجد و چنانچه سود عمل از زیان آن بیشتر باشد، به آن اقدام میکند. آریلی بر این باور است که محاسبۀ هزینه- فایده در کنار تصویری که از خودمان بهعنوان انسان اخلاقی داریم، تعیینکنندۀ میزان فریبکاری ماست. محاسبۀ هزینه- فایده ما را به فریبکاری حداکثری فرامیخواند، اما ما بهاندازهای فریبکاری میکنیم که تصویر اخلاقی که از خودمان داریم، زیاد مخدوش نشود. عاملی که موجب میشود در ضمن فریبکاری، تصویر اخلاقی خودمان را حفظ کنیم، «قصهبافی» است. قصهبافی به ما کمک میکند فریبکاری خود را توجیه کنیم و بهنوعی از درگیری با وجدان رهایی یابیم.در نوشتار حاضر، کوشش کردهایم ضمن ارائه خلاصهای از محتوای کتاب، ادعاهای نویسنده را نقد و بررسی کنیم. آزمایشهای متعددی که آریلی برای اثبات ایده خود ترتیب داده است، در انتقاد از مدل سادۀ بزه خردمندانه موفقاند، ولی برای اثبات مدل خود وی بسنده نیستند؛بعضی از نتایج این آزمایشها قابلتفسیرند و صراحتی در ادعای وی ندارند. البته برخی ادعاهای فرعی او با همین آزمایشها بهخوبی تأیید شدهاند.
معرفی کتاب
نقد کتاب
پشت پردۀ ریاکاری
دن آریلی
فریبکاری
دروغ
2019
11
09
125
153
http://akhlagh.morsalat.ir/article_67534_66e631610b9b26624a6761aa896c4d67.pdf