2024-03-29T04:50:13Z
http://akhlagh.morsalat.ir/?_action=export&rf=summon&issue=5284
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1400
17
43
فصلنامه علمی ترویجی اخلاق
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
پژوهشکدۀ الهیات و خانواده
فصلنامۀعلمی – ترویجی اخلاق
سال یازدهم/ شماره 43، (پیاپی 65 ) پاییز 1400
*
صاحب امتیاز: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیّۀ قم
مدیر مسئول: عبدالرسول احمدیان
سردبیر: اصغر هادی
مدیر اجرایی: محمد بهارلو
*
هیئت تحریریه (به ترتیب حروف الفبا):
سیدحسن اسلامی اردکانی / استاد دانشگاه ادیان ومذاهب
مسعود آذربایجانی/ دانشیار پژوهشگاه حوزه ودانشگاه
مهدی حبیب اللهی / استادیاردانشگاه باقرالعلوم7
حسین دیبا/ استادیارپژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی
محمدرضا سالاریفر/ استادیار پژوهشگاه حوزه ودانشگاه
مهدی علیزاده/ استادیار پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی
اصغر هادی/ استادیار پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی
*
همکاران علمی این شماره:
مهدی حبیباللهی، محمدرضا سالاریفر، محمد ثناگوئیزاده، حسین دیبا، اصغر هادی
*
ویراستار: مریم شیرانی
مترجم انگلیسی: مهدی حبیباللهی
صفحهآرا: فاطمه رجبی
*
نشر: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان
نشانی: اصفهان، خیابان حافظ، دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، فصلنامة علمی- ترویجی اخلاق
تارنما: akhlagh.morsalat.irپست الکترونیک: akhlagh@dte.ir
تلفن: (7651 داخلی) 4 ـ 32344410 (031)صندوق پستی:697-81465
دورنگار: 32208005 (031) کد پستی: 8146957571
چاپ : مؤسسه بوستان کتاب دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
2021
11
22
1
10
http://akhlagh.morsalat.ir/article_72627_02076d52c23b325474983e27f5471d5d.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1400
17
43
عوامل و مؤلفههای تابآوری از منظر قرآن و روایات
مهدی
حبیب اللهی
تابآوری مقولهای است که در روانشناسی بهعنوان قدرتی ذهنی یا احساسی که به انسان توان مقابله با بحرانها را میدهد و او را قادر میسازد سریع به وضعیت پیش از بحران بازگردد، مطرح شده است. با اینکه تفاوتهایی میان تابآوری و مفهوم قرآنی صبر و حلم در سنت اسلامی وجود دارد، به نظر میرسد این مفاهیم در مؤلفههای درونی و عوامل ایجادکننده، اشتراکات زیادی داشته باشند. در این تحقیق که با روش کتابخانهای در گردآوری اطلاعات و توصیفی- تحلیلی در ارزیابی آنها انجام گرفت، تلاش شد پس از استخراج مؤلفهها و عوامل ایجادکنندۀ تابآوری بر اساس پژوهشهای روانشناختی، با مراجعه به آیات قرآن و روایات اسلامی، دیدگاه اسلام دربارۀ این عوامل تبیین شود. بر اساس نتایج این تحقیق، عوامل ایجادکنندۀ تابآوری شامل تلقین مثبت، حفظ آمادگی، حفظ روابط خوب با خانواده، قابلتحمل دیدن مشکلات و بحرانها، پذیرش شرایط غیرقابلتغییر، داشتن اهداف واقعبینانه و حرکت بهسمت آنها و اعتمادبهنفس، همگی در سنت اسلامی و در آیات و روایات دارای مفاهیم متناظر هستند و برآنها تأکید شده است.
صبر
حلم
تابآوری
روانشناسی اسلامی
سبک زندگی
عوامل تابآوری
2021
11
22
11
44
http://akhlagh.morsalat.ir/article_72620_57bbf560880ba0f4229f548373e2487d.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1400
17
43
مدیریت جنسی خانواده و نقش آن در اخلاقمداری و سلامت جنسی فرزندان
مسعود
نورعلیزاده میانجی
عبداله
رحیمی
سامانبخشیدن به میل جنسی همیشه مهمترین وظیفۀ اخلاق به شمار میآید و اخلاقمداری در رفتار جنسی، رمز سلامت و سعادت انسان است. این تحقیق با هدف مطالعۀ کیفی نقش مدیریت جنسی خانواده در اخلاقمداری و سلامت جنسی فرزندان، با روش تحلیل اَسنادی انجام گرفته است. یافتهها حاکی از این سه راهبرد مدیریتی است: ۱) تعدیل و هدایت جنسی فرزندان (شامل شش برنامه: آگاهییابی و آگاهیدهی، تقویت ایمان، دینداری و ارزشهای اخلاقی، دمیدن روح ارجمندی و مناعت طبع، نهادینهسازی روحیۀ بسندگی، سبک هوشمندانه و متعادل در مواجهه با مسائل جنسی فرزندان، تنظیم میل جنسی با تنظیمگری زیستی)؛ ۲) پرورش و درونیسازی عفتورزی (شامل پنج مرحله)؛ ۳) پیشگیری از ایجاد زمینههای انحراف و اختلال جنسی (شامل هشت برنامه: ارزشمندسازی و انگیزهبخشی، ایجاد حالت بیدارباش و هشیاری، توانمندسازی و مهارتافزایی، بهینهسازی زیستی-وراثتی، فراهمسازی عوامل محافظتکننده، نظارت خانوادگی، حمایت عاطفی، مراقبتهای خانوادگی و اجتماعی). والدین در رویکردی خانوادهمحور، میتوانند نقش اساسی در رشد و تربیت جنسی، توانمندسازی و ارتقای اخلاقمداری و در نتیجه، تأمین سلامت جنسی فرزندان داشته باشند.
مدیریت جنسی خانواده
تربیت جنسی فرزندان
اخلاقمداری جنسی
سلامت جنسی
انحرافات جنسی
2021
11
22
45
80
http://akhlagh.morsalat.ir/article_72621_259bbe52aa29b91a984221c593cf6bdc.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1400
17
43
بررسی تطبیقی خودگرایی و دیگرگرایی روان شناختی و تبیین دیگرگرایی خداسو
محمدرضا
سالاری فر
میر مهدی
موسوی اصل
محمود
اصفهانیان
این پژوهش با هدف بررسی تطبیقی خودگرایی و دیگرگرایی روانشناختی و تبیین دیگرگرایی خداسو انجام گرفته است. طبق خودگرایی روانشناختی، انسانها کاری را جز برای تأمین منافع خود انجام نمیدهند و حتی هنگام کمک به دیگران و فداکاری نیز در ورای این انگیزۀ دیگرگرا، منافع شخصی نهفته است. روش این تحقیق، توصیف و تحلیل منابع خودگرایی و دیگرگرایی روانشناختی است. همچنین، منابع اسلامی با روش تفسیری و فهم احادیث بررسی شد. بر اساس یافتههای تحقیق، شش دسته از دلایل خودگرایان برای نفی دیگرگرایی قانعکننده نیستند که عبارتاند از: ۱. تفسیر مجدد انگیزهها؛ ۲. مالکیت شخصی؛ ۳. استدلال لذتگرایانه؛ ۴. خودفریبی؛ ۵. انگیزش تربیت اخلاقی؛ ۶. خودکاوی. بهعلاوه، دلایل دیگرگرایان و عمدتاً باتسون برای اثبات دیگرگرایی با روش تجربی کفایت نمیکند. بر اساس نظر اندیشمندان اسلامی، مهمترین راهکار برای رفع این مشکل، پذیرش توأمان خود طبیعتگرا و خود اخلاقی و الهی برای انسان است. از طرفی، از منابع اسلامی، سه نوع انگیزه برای معتقدان به خدا به دست آمد: خودگرا، دیگرگرا و خداسو. سپس با توجه به این تقسیمبندی، انگیزههای انسان و وجوه مختلف آن تبیین و در نهایت، دیگرگرایی خداسو بهعنوان تبیین جامعتر برگزیده شد. در نتیجه، بسیاری از دلایل خودگرایی به خود الهی یا اخلاقی انسان مربوط میشود که در واقع، دیگرگرایی است.
خودگرایی روانشناختی
دیگرگرایی روانشناختی
دیگرگرایی خداسو
روانشناسی اخلاق
نگاه اسلامی
2021
11
22
81
114
http://akhlagh.morsalat.ir/article_72622_5c9157fbe53652bd46144ce58b62fc06.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1400
17
43
دیگرگروی و شواهد روان شناختی در حوزۀ روانشناسی اخلاق
محمدامین
خوانساری
یکی از مسائل اساسی در حوزۀ روانشناسی اخلاق این است که دیدگاههای اخلاقی چه مفروضات روانشناختی دارد و این مفروضات تا چه اندازه شواهد تجربی به همراه دارند. بر همین اساس، نزاع میان خودگروی و دیگرگروی در روانشناسی اخلاق طرح شده و شواهدی تجربی به نفع هرکدام از این دو نظریۀ اخلاقی ارائه شده است. دیگرگروی از جمله نظریات غایتگراست که بر پایۀ روانشناختی نظریۀ خود، به ایثارگری و ایجاد بیشترین خیر برای دیگران - فارغ از خویشتن - توصیه میکند. دیگرگروی روانشناختی، مهمترین مبنای دیگرگروی اخلاقی است و کوششی برای نقض تکانگیزشی و حب ذات انسان و اثبات امیال و انگیزههای دیگرگروانه است. بیشتر فیلسوفان و روانشناسان اخلاق، تکانگیزشیبودن طبیعت انسان را مردود میدانند و قائل به امکان نوعدوستی همراه با خوددوستی در طبیعت بشر هستند. روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی است و با استفاده از منابع کتابخانهای و با تکیه بر استدلالها و شواهد تجربی، کوشیده شده دیگرگروی روانشناختی اثبات گردد تا بتوان با تکیه بر این مبنا به دیگرگروی اخلاقی در حوزۀ اخلاق هنجاری پرداخت. ادلۀ روانشناختی نیز مبتنی بر شواهد زیستشناختی، شواهد و ریشههای رشدی برای نوعدوستی و تحلیل اهداف و انگیزههای غایی بر پایۀ مباحث طرحشده در روانشناسی اخلاق است.
روانشناسی اخلاق
دیگرگروی اخلاقی
دیگرگروی روانشناختی
نوعدوستی
حب ذات
طبیعت انسان
2021
11
22
115
146
http://akhlagh.morsalat.ir/article_72623_3b60c858934275018bcef5be32b8148b.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1400
17
43
کشف سازههای شخصیت اخلاقی در متون اسلامی؛ یک مطالعۀ کیفی
محمد
ثناگویی زاده
شخصیت اخلاقی یکی از سازههای مهم و تأثیرگذار در شکلگیری شخصیت از نظر اسلام است. هرچند در روانشناسی، مقولۀ اخلاق از منظر رشد یا قضاوت اخلاقی بررسی شده، ولی به موضوع شخصیت اخلاقی کمتر پرداخته شده است. پژوهش حاضر، ضمن مقایسۀ شخصیت اخلاقی از نظر اسلام و روانشناسی، به کشف سازههای شخصیت اخلاقی در متون اسلامی پرداخته است. روش پژوهش، کیفی و از نوع تحلیل مضامین است که مضامین پایه، سازماندهنده و فراگیر با جستجوی ویژگیهای اخلاقی انسان در آیات و روایات مرتبط از متون اسلامی کشف شد. یافتههای پژوهش نشان داد مضمون فراگیر شخصیت اخلاقی شامل چهار مضمون سازماندهندۀ یقین، صبر، عدل و جهاد است که هریک از این مضامین سازماندهنده شامل چهار مضمون پایه میباشد؛ مضمون یقین شامل حقیقتپذیری، توکل، تفویضپذیری و تقدیرپذیری است. مضمون صبر شامل حوصلهورزی، زهد، احتیاط و دقت و مراقبت است. مضمون عدل شامل انصاف، میانهروی، صداقت و وفاداری است و مضمون جهاد شامل مقابله با شهوات، مهار خشم، شهامت و تلاش در مسیر الهی است. نتایج پژوهش حاضر میتواند برای ساخت پرسشنامۀ شخصیت اخلاقی و سنجش آن و ارائۀ برنامه برای ارتقای صفات اخلاقی در شخصیت انسان مؤثر باشد.
سازهها
شخصیت اخلاقی
متون اسلامی
پژوهش کیفی
2021
11
22
147
174
http://akhlagh.morsalat.ir/article_72624_e642eb404dc922a8c286b74a79ce286f.pdf
فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
مطالعات اخلاق کاربردی
2251-7898
2251-7898
1400
17
43
معرفی و بررسی انتقادی سازکارهای گسست اخلاقی بندورا در توجیه رفتار غیراخلاقی از منظر شهود فطری اخلاقی
حامد
مصلحی
سیدمحمدمهدی
روحانی
چرا مردم رفتار غیراخلاقی انجام میدهند، اما مشکلی با زندگی خودشان ندارند؟ این سؤالی است که بندورا مطرح کرده و در پاسخ به آن از سازکارهای گسست اخلاقی استفاده کرده است. این پاسخ، مقبول روانشناسان و دانشمندان اخلاقی جهان قرار گرفت. با این حال، با نگرش انتقادی، برخی از سازکارهای معرفیشدۀ او ممکن است سازکارهایی برای فرار از اخلاق به حساب نیایند و برخی حتی سازکار اخلاقی محسوب شوند. هدف از این مطالعه آن است که سازکارهای معرفیشدۀ بندورا از منظر شهود فطری اخلاقی و با نگاهی به شماری از بنیادهای اولیه و عمومی حقوق کیفری بررسی شود. مطالعۀ حاضر به روش تحلیلی-توصیفی انجام شده و نشان داده که هرچند بعضی از موارد موردنظر بندورا، غیراخلاقیاند و برای آنها دلیلتراشی شده است، برخی دیگر، اساساً غیراخلاقی نیستند و در مواردی میتواند به حفظ هویت اخلاقی فرد در عین اجرای رفتار اخلاقی کمک کند و در بعضی دیگر از موارد نیز متغیرهای تعدیلکنندهای وجود دارد که در تحلیل بندورا دیده نشده است؛ بهطور نمونه، دلیلآوری اخلاقی که ماهیت رفتار حزبالله لبنان را از غیراخلاقی به اخلاقی تبدیل میکند، اساساً از مصادیق دلیلتراشی و گسست اخلاقی ناروا نیست و تحلیل بندورا در این زمینه در سطح روانشناختی با شهود فطری اخلاقی منتفی میشود و در سطح بیرونی، با اطلاع از موازین حقوق کیفری نقد و نفی میگردد.
گسست اخلاقی
شهود فطری اخلاقی
حقوق کیفری
دفاع مشروع
حزبالله لبنان
2021
11
22
175
206
http://akhlagh.morsalat.ir/article_72625_479582f41fda2146d45122e0f8b35856.pdf