دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهانفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی2251-789861920100321ترمینولوژی یقین و شکَ از منظر قرآن و عترت54021165FAزهرااسدی ریزیJournal Article20161005نخستین گام جهت اخلاق پژوهی، شناخت مفاهیم و واژههای اخلاقی است. از اساسیترین مفاهیم اخلاقی در قرآن و روایات، مفهوم «یقین» است و حسب قاعدهی «تُعرَف الاشیاء باضدادها»، شناخت مفهوم شک نیز راهگشاست. نگارنده در این جستار، ابتدا، با شناخت مفهوم یقین در لغت و ثقلین، پرده از معنای آن برداشته و بر آن است که یقین، علم ثابت و استواری است که هیچگونه شک، تردید و شایبهای در آن راه ندارد. یقین، مشکِّک (ذو مراتب) بوده و در سه مرتبهی علمالیقین، عینالیقین و حقالیقین در قالب بالاترین شکل ایمان به خدا نمود مییابد. <br /> شک، نقیض یقین است و حالت تساوی میان دو امر را دارد. مفاهیم مرادف و مرتبط با یقین و شک در جهت شناخت معنای دقیق آن و حوزهی معنایی آن دو بسیار راهگشاست که در این موجز بدان توجّه شده است.<br /> هدف نوشتار حاضر، دستیابی به حوزهی معنایی یقین و شک از منظر «ثقلین» است. روش تحقیق تحلیل محتوا از نوع توصیفی- تحلیلی است و گردآوری مطالب به روش کتابخانهای صورت پذیرفته است.دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهانفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی2251-789861920100321تأثیر ارزشهای اخلاقی در اقتصاد با تأکید بر نظریّهی شهید صدر398921162FAاصغرابوالحسنیرحمت اللهعلیرحیمیJournal Article20161005جوامع بشری برای نیازها و توسعهی نهادهای خود در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تدابیر و برنامههایی دارند که الزاماً باید شاخصههایی که اصلیترین آنها سازگاری با فطرت و سرشت انسانی است را مورد توجّه قرار دهند.<br /> اخلاق و اقتصاد بهعنوان دو نیاز اساسی، از تأثیرگذارترین مقولهها در نهاد برنامهریزی هستند که پیشینهی تاریخی آنها به آفرینش انسان و هبوط حضرت آدم میرسد.<br /> علم اقتصاد تا قبل از دورهی رنسانس (1453 میلادی) بهعنوان یک تفکّر غالب، شامل آموزههای ارسطو، کلیسا و سایر ادیان میشد. این آموزهها نیز متأثّر از علم اخلاق بود و شاهد تاریخی آن «آدام اسمیت»- اقتصاددان اسکاتلندی و استاد کرسی اخلاق دانشگاه گلاسکو- میباشد. امّا به مرور زمان و بهطور رسمی در سال 1932 میلادی، «لینونل رابینز»، اقتصادان انگلیسی، برای نخستین بار با تمایز میان ارزش و واقعیت تلاش کرد تا از تأثیر اخلاق بر اقتصاد بکاهد، و از اینرو، «اقتصاد هنجاری» و «اقتصاد اثباتی» را مطرح نمود. امّا با ایجاد شکاف طبقاتی، بحرانهای اقتصادی، تأسیس و بایگانیشدن پیدرپی مکاتب اقتصادی بهدلیل همان ناهمسانی با فطرت و سرشت انسان، اندیشمندان و حتّی اقتصاددانانی از جمله «آمارتیاسن» - برندهی جایزهی نوبل اقتصاد در سال 1998 میلادی- کوشیدند تا اقتصاد را به سرمنزل اصلی خود (جایی که از اخلاق تأثیر پذیرد) برگردانند. <br /> تأثیر اخلاق در اقتصاد با آنکه گاهی به یک امر بدیهی تشبیه میشود، امّا تدوین پژوهشهای علمی و تأثیرگذار متضمّن دلایل وحیانی با استفاده از قرآن مجید و کتابهای آسمانی سایر ادیان و دلائل فلسفی و عقلانی شامل: تجربیات بشر و آزمونها و تحقیق های تئوریک، دلایل تاریخی و سرنوشت اقوام و دلایل روایی، کمک بسیار مهمی برای اثبات این موضوع برای گسترهی اندیشههای بشر خواهد بود.<br /> این مقاله تلاش میکند تا اثبات نماید که توسعهی اقتصادی پایدار بدون تأثیرپذیری از اخلاق دست نیافتنی است و میکوشد با ارایهی یک افق تازه از موضوع «تأثیر اخلاق در اقتصاد»، آن را بهعنوان یک مقولهی مهم به همهی اقشار در جامعهی بینالملل بازشناساند تا در آینده بتوان از این مسیر نقبی بهسوی اقتصاد اسلامی باز کرد.<br /> نظرات و اندیشههای شهید صدر میتواند بهعنوان منبع پرباری برای ورود و تبیین موضوع «تأثیر اخلاق بر اقتصاد» در عصر حاضر باشد. ایشان دارای 24 عنوان کتاب در زمینههای مختلـف علوم دینـی و اجتمـاعی است و کتـاب مشهـور «اقتصادنا» را که نخستین تلاش عملی برای کشف و استخراج و تدوین نظام اقتصادی اسلام است، به رشتهی تحریر در آورد.دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهانفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی2251-789861920100321بازتاب مضامین اخلاقی کلام امام علی در شعر سعدی شیرازی9013421166FAرضاقاسمیشهلامبینی دهکردیJournal Article20161005پژوهشگران در مقالهی پیشرو، زیر نظر و راهنمایی استاد، دکتر سیّد مهدی نوریان، بر آن شدند با مراجعه به کتاب نفیس و ارزشمند نهجالبلاغهی امام علی و مجموعهی اشعار شاعر توانای ادب پارسی، شیخ مصلحالدّین سعدی شیرازی و منابع معتبر و موثّق دیگر، مضامین اجتماعی و اخلاقی را درحوزهی ادب تعلیمی بازبینی و بررسی کرده، حاصل پژوهش خودرا به محضر ادب دوستان تقدیم دارند. نخست، چهارده مضمون و موضوع غالباً اخلاقی، از قبیل قناعت و صرفهجویی، صدق و راستی، تواضع و فروتنی، پرهیز از حرص و طمع، اخلاق و پاکی و ...که در دو اثر گرانسنگ سعدی، بوستان و گلستان، نمودی چشمگیرتر دارند انتخاب شد و به روش تطبیقی، مضامین مربوط به آن در سخن امام علی ریشهیابی و استخراج و ذیل هر عنوان تدوین گردید. <br /> حاصل این تلاش آمیزهای است از سخنان گهربار امیر سخن علی و استاد سخن سعدی که امید است توانسته باشد قطرهای از دریای بیکران معارف نهجالبلاغه را در شعر فارسی بشناساند و بشناسانند.<br /> نـردبان آسمان است این کلام هرکــه از وی بر رود آید به بامدفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهانفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی2251-789861920100321غایت اخلاقی در نیکوماخوس ارسطو13215721164FAحسینکیانیJournal Article20161005اکنون کمتر انسانی یافت میشود که نامی از ارسطو و فضایل سرشار او نشنیده باشد. در میان انواع تعالیم ارسطو نظریّات اخلاقی او که در کتاب مشهور «نیکوماخوس» بیان شده همواره مورد اقتباس تمامی دانشمندان اخلاقی شرق و غرب بوده است.<br /> نگارنده در این مقاله تلاش میکند تا از دریچهای دیگر به نظریّات اخلاقی ارسطو نگاه کند و صحت و سقم گزارههای اخلاقی او را مورد بررسی قرار دهد.دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهانفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی2251-789861920100321تکلیف اخلاقی در کلام مَدْرسی مسلمانان15719921163FAحمیدعطایی نظریJournal Article20161005این مقاله به تجزیه و تحلیل دو مفهومِ متضاد در حوزهی فلسفهی اخلاق که در کلام اسلامی- یعنی کلام معتزله و اشاعرهی قرن چهارم و پنجم- مطرح شده است می پردازد.<br /> موضع معتزله دربارهی افعال انسانی، پیش از این به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته است. از اینرو، نویسنده پس از ارایهی یک گزارش مختصر از آن، ادامهی مقاله را به بررسی دیدگاه اشاعره در این خصوص، که کمتر مورد پژوهش قرار گرفته است، اختصاص میدهد.<br /> نکتهی جالب توجّه در این مقاله، تحلیلهای وی از دو مفهوم "کسب" و "خلق افعال انسان" توسط خداوند است که در کلام اشاعره مطرح شده است.