عصبیت‌گرایی یکی از مفاهیم اخلاقی است که علمای علم اخلاق از دیرباز فصلی را به آن اختصاص داده و کتب روایی نیز فراوان به آن پرداخته‌اند. این واژه، در قرن هفتم توجّه ابن‌خلدون (732-808 ق)، فیلسوف و جامعه‌شناس مسلمان را به خود جلب کرد؛ به‌گونه‌ای که نیروی محرّکه‌ی «عصبیّت» مهم‌ترین دستاورد این اندیشمند بزرگ در زمینه‌ی اجتماعی شناخته شد. او «عصبیّت» را در کانون جامعه‌شناسی سیاسی خود قرار داده و با قرار دادن این مفهوم در بطن شناخت‌شناسی، نقطه‌ی جالبی در همبستگی اجتماعی به ثبت رساند. در این نوشتار با نگاهی به نظریات این اندیشمند بزرگ، تلاش شده است مصادیق مذموم و ممدوح آن از دیدگاه آیات و روایات بررسی شود.
)