تبیین و تحلیل روایی فضیلت اخلاقی صبر در نهج‌البلاغه

نویسندگان

چکیده

پایداری و شکیبایی در مقابل سختی‌‌ها را «صبر» گویند و اگر برای رضای خداوند متعال و تسلیم امر او باشد، درجهت پیشبرد تقوای الهی موثر بوده و فضیلت محسوب می‌شود. حضرت امیرالمومنین علی‌بن‌ابی‌طالبدر نهج‌البلاغه از «فضیلت صبر» به‌عنوان مدیر، رئیس و مرکز کنترل ایمان نام می‌برند: «فَإِنَّ الصَّبْرَ مِنَ الْإِیمَانِ کَالرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ»؛ صبر برای ایمان مانند سر است برای بدن. (سیدرضی، 1379: حکمت82 ،640) علمای علم اخلاق «صبر» را سکان و هدایتگر همۀ فضائل اخلاقی دانسته‌اند؛ ولی ظهور و پهنای معنایی این واژه در عرف، محدود به «تحمّل سختی‌ها و قانع‌شدن در برابر وضع موجود» شده است.
این مقاله به لحاظ معنای وضعی، مفهوم اخلاقی و معنای عرفی متداول از زمان امیرالمومنینتا عصر حاضر، با نگرشی فراگیر و با دو دامنۀ روایی و کتاب‌شناسی به بررسی و تحلیل فضیلت صبر در چهار شرح نهج‌البلاغه پرداخته است.
واژۀ «صبر» در نهج‌البلاغه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی، با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنوی دارد. براین‌اساس در این تحقیق به تبیین و تحلیل روایی و ارتباط آن با مفاهیم دیگر نظیر ایمان، تقوا، یقین و ... با توجه به آرای شارحان، توجه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ethical Virtue of Patience in Nahj al-Balāghah

نویسنده [English]

  • rasol rabani
چکیده [English]

Persistence against adversity is called "Patience" and if practiced for God's sake, it will lead to the enhancement of divine piety and can be considered a virtue. Imam Ali (AS) in Nahj al-Balāghah introduces the "Virtue of Patience" as the head, boss and the controlling center of man's faith: "Patience for faith is like the head for the body" (Nahj al-Balāghah, Hikmat 2, P. 640). Ethicists believe that patience is the leading quality for all other ethical virtues, but among the public it has been limited to the situation in which the person endures the hardships and is satisfied with the status quo.
This article investigates the literal, ethical and conventional meanings of patience from the time of Imam Ali up to the present, using a comprehensive approach in two fields of Islamic traditions and bibliography and by referring to four commentaries of Nahj al-Balāghah.
The term patience in Nahj al-Balāghah, besides keeping its literal and technical meaning, has made a semantic relation with many of the religious and ethical concepts. Based on this fact, the present essay tries to explain and analyze the Islamic traditions in which this term has been used and then using the commentaries of Nahj al-Balāghah, indicates the relationship between patience and other concepts like faith, piety, certainty and … .

کلیدواژه‌ها [English]

  • patience
  • Fortitude
  • Perseverance
  • Faith
  • Nahj al-Balāghah