اخلاق اجتماعی از مهم ترین موضوعاتی است که ارتباط آدمیان را با خود، با جامعه و تاریخ مطرح می‌سازد؛ زیرا جامعه می‌تواند یک تمدّن را بسازد نه یک فرد، و اجتماع انسانی پیوسته تاریخ را ساخته و به جلو برده است. از آنجایی که در میان ادیان الهی، اسلام یک دین اجتماعی است و در آن آرمان‌ها و ایده‌های جمع‌گرا فراوان دیده می‌شود، در جای‌جای نهج‌البلاغه،که از مهم‌ترین منابع این دین بوده؛ به این مهم بسیار پرداخته شده و گاه و بیگاه جامعه و اجتماع مورد عتاب و خطاب واقع گردیده است. سقوط یک جامعه در نگاه امام علی7به خاطر سقوط هنجارهای اخلاقی و پیشرفت آن به‌خاطر همین هنجارهاست؛چنان که نهج‌البلاغه، هنگامی که علّت سقوط جامعه‌‌ی روزگار علی7را تحلیل می‌نماید به مؤلّفه‌های اخلاقی اشاره می‌کند و می فرماید: «ای مردم،گویا به خیانت و کینه‌ورزی اتفّاق دارید، بر رفتار ریاکارانه، گیاهان روییده از سرگین[1]را می‌مانید، در دوستی با آرزوها به وحدت رسیده‌اید و …». این گونه گزینه ها در این کتاب سترگ بسیار است و ما در این مقاله می‌کوشیم تا بسترهای ترسیم شده از دیدگاه امام علی 7را در زمینه‌ی اخلاق اجتماعی به اختصار بیان نماییم.
1- ر.ک: مجلّه‌ی تخصصی دانشگاه علوماسلامی رضوی، سال دوم، شماره‌ی اول، ص 94.
)