راهکارهای اخلاقی - قرآنی در ارتقای سواد استفاده از فضای مجازی در خانواده

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان.

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی‌ارشد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

چکیده

در قرن اخیر، استفادۀ گسترده از فضای مجازی، مانند شبکه­های اجتماعی، امری اجتناب‌ناپذیر است؛ ازاین­رو، برای جلوگیری از بروز آسیب­های اجتماعی این شبکه‌ها، فرهنگ‌سازی مناسب و آموزش استفادۀ صحیح از آن‌ها مهم است. ضعف سواد رسانه‌ای خانواده در استفاده از فضای مجازی، موجب بروز مشکلاتی چون سوءظن و بدبینی، تشویش و اضطراب، بی‌اعتمادی و نابودی روابط خانواده می­شود.
بنا بر نظر شهید صدر، استفادۀ کاربردی از آیات، بر شناخت نیازها و                             سؤال­های روز مبتنی است و رسالت اسلام و قرآن، پاسخ­گویی به این سؤال‌ها و رفع نیازهای روز است.
پژوهش حاضر سعی دارد، نخست مشکلات خانواده­ها را در عرصۀ فضای مجازی شناسایی کند و سپس، به راهکارهای اخلاقی قرآن در این‌باره بپردازد. صداقت، ایمان، تقوا و توکل می­تواند صلۀ رحم و فرهنگ ارتباط خانواده­ها را در فضای حقیقی غنی سازد و برخی مشکلات فضای مجازی چون حرمت‌شکنی، غیبت، تهمت و بدزبانی را رفع کند. این هدف با توجه به آیات قرآن و تفسیر عملی آن‌ها در احادیث و سیره  (در داستان‌های انبیاء، ائمه و اولیای الهی) محقق می­شود.
 

کلیدواژه‌ها


قران کریم (1388)؛ ترجمۀ محمدمهدی فولادوند؛ تهران: جمهوری
اسلامی.##ابن فارس، احمد (1404)؛ معجم مقاییس اللغه؛ قم: مکتب
الاعلام الاسلامی. ##ابن منظور، محمد بن مکرم (بی‌تا)؛ لسان
العرب
، بیروت:
دارالفکر للتباعه و النشر. ##افتخاری،
اصغر (1394)؛ «مزایا و معایب ورود دین به فضای مجازی»، ماهنامۀ علمی‌تخصصی اطلاعات
حکمت و معرفت
؛ سال 10، ش 3، از ص29 تا 32. ##پاتر،
جیمز (1385)؛ «تعریف سواد رسانه­ای»؛ ترجمۀ لیدا کاووسی؛ فصلنامۀ رسانه؛
سال 17؛ ش 4، ص7 تا 26. ##جعفریان‌یسار، حمید،
ناهید خدایاری و لیلا حسن‌زاده (1395)؛ «آسیب‌شناسی فضای مجازی و خانواده»؛ مجلۀ مطالعات
روان‌شناسی و علوم تربیتی
؛ دورۀ 2، ش 4، ص15 تا 24. ##دشتی، محمد؛ (1379)؛ ترجمه نهج البلاغه؛ قم؛ انتشارات مشرقین؛
چاپ چهارم. ##ذکاوتی قراگزلو، علیرضا (1383)؛ اسباب
النزول
؛ تهران: نی. ##شهوندپور، راضیه و حمیدرضا سالارکیا (1393)؛ «قرآن و سواد رسانه­ای با تأکید بر خبر و خبرنگاری»؛ مجلۀ علوم قرآن و حدیث؛ ش 5، ص51 تا 82. ##صدر،
محمدباقر (1409ق)؛ التفسیر الموضوعی و الفلسفۀ الاجتماعیۀ فی المدرسة؛
بیروت: دارالعالمیة. ##طباطبائی، سید محمدحسین
(۱۳۷۴)؛تفسیر المیزان؛ ترجمۀ سید محمدباقر موسوی؛ قم: جامعۀ مدرّسین
حوزۀ علمی قم، دفتر انتشارات اسلامی. ##فاتحی‌زاده،
مریم، نجمه بارباز و اعظم پرچم (1395)؛ «مدیریت تعارض­های زناشویی با رویکرد حل
مسئله از منظر مشاورۀ خانواده و اسلام»؛ فصلنامۀ شورای فرهنگی اجتماعی زنان و
خانواده
؛ دورۀ 19، ش 74، ص67 تا 91. ##قمی،
عباس (1375)؛ مفاتیح الجنان؛ تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ
و  ارشاد اسلامی. ##کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1407ق)؛ الکافی؛
تهران: ‏دارالکتب الإسلامیة‏.##محدثی، جواد
(1381)؛ اخلاق معاشرت؛ چ 3، قم: مؤسسۀ بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات
اسلامی). ##مصطفوى، حسن (1430ق)؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، مرکز نشر آثار علامه
مصطفوی. ##موحد علوی، علیرضا (1395)؛ «فضای مجازی، فرصت­ها، تهدیدها، چالش­ها
و پیامدهای پیش رو در مقابله با تهدیدهای نرم»؛ مجلۀ مطالعات عملیات
روانی
؛ ش 44، ص157 تا 182. ##تارنما##سایت مؤسسه حسابرسی و
خدمات مدیریت (دایا رهیافت)؛ علی شیرزاد؛ «انواع سواد از نظر یونسکو»؛ تاریخ
بازیابی: 20/9/1396.