تحلیل فلسفی نقش توحید در فضایل بینشی، گرایشی و رفتاری در نهاد خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ایران

چکیده

یکی از سؤالات مهم و کلیدی فلسفه اخلاق این است که منشأ و مبدأ فضایل اخلاقی چیست. ادعای این مقاله آن است که ارزش اخلاقی برای همه صفات اکتسابی و رفتارهای اختیاری انسان در عرصه‌های گوناگون بینشی، گرایشی و رفتاری توحید است. بنابراین توحید خالص مستلزم آن است که فرد در مرتبه بینش و اعتقادی و هم‌چنین در مرحله گرایش و قلبی، و نهایتاً در مرتبه رفتار بر اساس توحید خالص و به دور از هرگونه شرک سلوک کند. این نوشتار درصدد آن است که با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن تبیینی فلسفی از مبدئیت توحید برای فضایل اخلاقی، نقش توحید در فضایل بینشی، گرایشی و رفتاری در نهاد خانواده را تبیین کند. نتیجه این پژوهش آن است که بر اساس توحید خالص خانواده نهادی اخلاقی است و بنیان آن در سطح بینشی بر اصل برابری ارزشی و اخلاقی افراد خانواده و در سطح گرایشی بر اصل محبت و مودت پایه‌گذاری می‌شود و انجام وظایف اخلاقی در محیط خانواده نشان‌گر وجود ایمان و تقوا و روح عبودیت در افراد خانواده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Philosophical Analysis of the Role of Monotheism in the Insights, Attitudes and Behavioral Virtues of the Family Institution

چکیده [English]

One of the key questions of moral philosophy is what is the origin and origin of moral virtues. This article claims that the moral value of all the acquired traits and voluntary behaviors of human beings in the various fields of vision, orientation and behavior is monotheistic. Thus pure monotheism requires that one behaves at the level of insight and belief, as well as at the tendency and heart stage, and ultimately at the level of behavior based on pure monotheism and away from any idolatry. This paper seeks to explain the role of monotheism in the insights, attitudes, and behaviors of the family institution by a descriptive-analytic method, while philosophically explaining the origin of monotheism for moral virtues. The result of this study is that based on pure monotheism, the family is ethically institutionalized and based on insight on the principle of value and ethical equality of family members and on the level of tendency on the principle of love and kindness. Piety and the spirit of worship are in the family.

کلیدواژه‌ها [English]

  • monotheism
  • family
  • insights
  • attitudes
  • behavioral virtues
  1. v     قرآن کریم با ترجمه مهدی فولادوند.

    1. ابن‌سینا، (1375)، الاشارات و التنبیهات، «الف»، شرح خواجه نصیرالدین طوسی، قم، نشرالبلاغه.
    2. ــــــــــ، (1375)، النفس من کتاب شفاء، (ب)، تصحیح حسن حسن‌زاده، قم، مرکز النشر لمکتب الاعلام الاسلامی.
    3. ابن‌شعبه، حسن بن على، (1362)، تحف العقول عن آل الرسول، تصحیح علی‌اکبر غفاری، چ دوم، قم، مؤسسه نشر اسلامی.
    4. آقاجمال خوانسارى، محمدبن حسین‏، (1366)، شرح آقا جمال خوانسارى بر غررالحکم و دررالکلم‏، تصحیح جلال‌الدین حسینى ارموى محدث، چ چهارم، ‏تهران، دانشگاه تهران‏.
    5. تهرانی، مجتبی، (1392)، اخلاق الاهی، ج14، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    6. جباران، محمدرضا، (1391)، درسنامه علم اخلاق (1)، چ یازدهم، قم، مرکز نشر هاجر.
    7. جعفری، محمدتقی، (1390)، حقوق جهانی بشر، چ پنجم، تهران، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
    8. جوادی‌آملی، عبدالله، (1389)، زن در آینه جلال و جمال، چ بیست و یکم، قم، مرکز نشر اسراء.
    9. حسین‌زاده، علی‌محمد، (1394)، اخلاق گفتگو، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    10. خمینی، روح‌الله، (1377)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
    11. رجبی، محمود، (1380)، انسان‌شناسی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    12. رضی، محمدبن حسین، (1381)، نهج‌البلاغه، ترجمه محمددشتی، چ چهارم، قم، مؤسسه فرهنگی امیرالمؤمنین.
    13. شرف‌الدین، سیدحسین، (1396)، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    14. صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم، (1981م)، الاسفار الاربعه، چ دوم، بیروت، دار احیاءالتراث العربی.
    15. طباطبایی، محمدحسین، (1403ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چ پنجم، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
    16. علاسوند، فریبا، (1393)، «جایگاه ارزشی زن»، دانشنامه فاطمی، ج4، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    17. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏، (1407ق)،  الکافی، تصحیح على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، چ چهارم، تهران،  دارالکتب الإسلامیة.
    18. مجلسی، محمدباقر، (1403ق)، بحار الانوار، چ دوم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
    19. ــــــــــ، (1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، چ دوم، تهران، دار‌الکتب الإسلامیة.
    20. محمدی ری‌شهری، محمد، (1392)، تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، ترجمه حمیدرضا شیخی، چ هشتم، قم، دارالحدیث.
    21. مصباح یزدی، محمدتقی و همکاران، (1391)، فلسفه تعلیم و تربیت، چ دوم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
    22. مصباح یزدی، محمدتقی، 1377، آموزش فلسفه، چ هشتم، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
    23. ــــــــــ، (1388)، مشکات (اخلاق در قرآن)، «الف»، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
    24. ــــــــــ، (1388)، مشکات (پرسش‌ها و پاسخ‌ها)، «ب»، ج5، چ چهارم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    25. ــــــــــ، (1387)، مشکات (خودشناسی برای خود سازی ـ به سوی خودسازی)، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    26. مصباح، مجتبی، (1387)، بنیاد اخلاق، چ دهم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    27. مطهری، مرتضی، (1390)، مجموعه آثار، «الف»،  ج2، چ نوزدهم، تهران، صدرا.
    28. ــــــــــ، (1390)، مجموعه آثار، «ب»، ج19، چ دهم.تهران، صدرا.
    29. نراقی، محمدمهدی، (1383)، جامع السعادات، تصحیح سیدمحمد کلانتر، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعییلیان.
    30. نیلی‌پور، مهدی، (1390)، بهشت اخلاق، اصفهان، مرغ سلیمان.