جامعه‌شناسی اخلاق در اندیشۀ خواجه نصرالدین طوسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

قم

چکیده

جامعه‌شناسی اخلاق به بررسی روابط دیالکتیک زیست اخلاقی و بافت اجتماعی می‌پردازد؛ لذا اخلاق در جامعه‌شناسی اخلاق، گاهی به‌عنوان متغیر مستقل و گاهی نیز به‌عنوان متغیر وابسته بررسی می‌شود. خواجه نصیرالدین، اندیشمند مسلمانی است که در برخی از آثار خود، از منظر جامعه‌شناسى اخلاق به بررسی مناسبات میان اخلاق و ساختار جامعه می‌پردازد. بازخوانی آثار اندیشمندان مسلمان، زمینۀ تولید معرفت علمی جدیدی را در حوزۀ جامعه‌شناسی اخلاق فراهم می‌آورد. بررسی روابط بین اخلاق و ساختار اجتماعی در اندیشۀ خواجه نصیرالدین طوسی، محور اصلی این تحقیق است. آثار خواجه نصیرالدین با روش‌توصیفی‌تحلیلی مطالعه و تحلیل شد تا پاسخ پرسش تحقیق استخراج شود. این پژوهش، به چگونگی استفاده از معانی و ارزش‌های اخلاقی برای ایجاد تمایزات اجتماعی در اندیشۀ خواجه نظر دارد. این اندیشمند از یک سو، به شکل‌گیری هم‌بستگی ‌اجتماعی، تیپ‌بندی جوامع و کنترل اجتماعی، نگاهی اخلاقی دارد و از سوی دیگر، نظام اخلاقی را متأثر از زیست اجتماعی، ساختار حاکمیتی، تقسیم کار، آسیب‌شناسی اجتماعی و... می‌داند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociology of Ethics in the Thought of Khwaja Nasir al-Din Tusi

نویسنده [English]

  • saeid moghaddam
qom
چکیده [English]

Sociology of ethics examines the dialectical relationship between bioethics and social context; Therefore, ethics in the sociology of ethics is sometimes studied as an independent variable and sometimes as a dependent variable. Khwaja Nasir al-Din is a Muslim thinker who examines the relationship between ethics and the structure of society in some of his works from the perspective of the sociology of ethics. Rereading the works of Muslim thinkers provides the basis for generating new scientific knowledge in the field of sociology of ethics. The question of the relationship between morality and social structure in the thought of Khwaja Nasir al-Din Tusi is the main focus of this research. We refer to the works of Khwaja Nasir al-Din with a descriptive-analytical method, in order to extract the answer to the question of this research. This research looks at the analysis of how to use the meanings and moral values to create social distinctions in the thought of Khajah. On the one hand, this thinker has an ethical view on the formation of social solidarity, typification of societies and social control, and on the other hand, he considers the moral system to be influenced by social life, governance structure, division of labor, social pathology, etc.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khwaja Nasir al-Din Tusi
  • bioethics
  • society
  • social construction
  • social control
  1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1386)، نصیرالدین طوسی؛ فیلسوف گفتگو، تهران: هرمس.
  2. برخورداری، عارف (1394)، «درآمدی تطبیقی بر ماهیت مدینۀ فاضله در آرای فارابی و خواجه نصیرالدین طوسی»، فصلنامۀ سیاست، دورۀ 45، ش2، ص495-512.
  3. بنتون، تد و کرایب یان (1391)، فلسفۀ علوم اجتماعی؛ بنیادهای فلسفی تفکر اجتماعی، ترجمۀ شهناز مسمی‌پرسـت، تهران: آگاه.
  4. پارسانیا، حمید (1389)، روششناسی انتقادی حکمت صدرایی، تهران:  کتاب فردا.
  5. حسینی، فضل‌الله و غلامرضا میناگر (1386)، آشنایی با فیلسوفان مسلمان، خواجه نصیرالدین طوسی، تهران: کانون اندیشۀ جوان.
  6. رجبی، محمود و دیگران (1384)، تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام، تهران: سمت.
  7. زاغری، طاهره و دیگران (1399)، «اخلاق سیاسی از منظر دو اندیشمند اسلامی: خواجه نصیرالدین طوسی و خواجه نظام‌الملک»، فصلنامۀ پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، س10، ش3، ص65-98.
  8. طوسی، محمد بن محمد خواجه نصیرالدین (1369)، اخلاق ناصری، تنقیح و تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، چ6، تهران: خوارزمی.
  9. طوسی، محمد بن محمد خواجه نصیرالدین (1403ق)، شرح الاشارات و التنبیهات (مع المحاکمات)، قم: البلاغه.
  10. مدرس رضوی، محمدتقی (1386)، احوال و آثار خواجه نصیرالدین،  تهران: اساطیر.
  11. نادری باب‌اناری، مهدی (1390)، کالبدشکافی اخلاق و سیاست (با تأکید بر آراء خواجه نصیرالدین طوسی و نیکولو ماکیاولی)، تهران: دانشگاه امام‌صادق7.
  12. وینسنت، آندرو (1371)، نظریه‌های دولت، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران:  نشر نی.
  13. یوسفی‌راد، مرتضی (1380)، اندیشۀ سیاسی خواجه نصیرالدین طوسی، قم:  بوستان کتاب.