تاملی در امکان و الزامات کاربرد "ملامت" به مثابه یک شیوه اصلاح اخلاقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشگاه شهید بهشتی

10.22081/jare.2024.68003.1873

چکیده

برای آگاهی بخشی و اصلاح رفتار افراد خطاکار معمولا شیوه های تربیتی گوناگونی از جمله موعظه، انذار، تبیین، تنبیه و ... به کار برده می شود. یکی از شیوه های واکنش به خطای افراد، "ملامت" است. آثار و پیامدهای ضد و نقیضی برای ملامت ذکر شده است؛ از آثار کاملا منفی و مخرب تا آثار مثبت و سازنده؛ حتی گاهی ملامت برای پی بردن به خطا و ایجاد احساس ندامت و اصلاح خویشتن مفید تلقی شده است. اما در مجموع، این نوع مواجهه تا کنون کمتر به عنوان یک شیوه تربیتی مورد توجه اندیشمندان اخلاق و تربیت قرار گرفته است. در این تحقیق ابتدا مولفه های شناختی، عاطفی و رفتاری ملامت مورد بررسی قرار گرفته و سپس شرایطی که باعث می شود که ملامت کارکرد سازنده، اصلاحی و تربیتی پیدا کند، بررسی شده است. بر اساس یافته ها، این امکان وجود دارد که با رعایت شرایطی هشت گانه، به نوعی فرد خطاکار را مورد ملامت قرار داد که اثرات سازنده و تربیتی برای او در پی داشته باشد. شروط هفت گانه در مقاله مورد تبیین و بحث قرار گرفته اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the possibility and requirements of using "blame" as an education moral method

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Vojdani 1
  • Alireza Golmohamdpour Lori, 2
1 Associate Professor faculty of Theology and Religious Studies, Shahid Beheshti University
2 sbu
چکیده [English]

In order to raise awareness and to correct the wrong behaviors, various educational methods are used: preaching, warning, explanation, punishment, etc. One of the ways of reacting to people's mistakes is "blame". Contradictory consequences have been proposed, from completely negative and destructive effects to positive and corrective ones;. But this type of exposure has received less attention as an educational method. In this research, the cognitive, emotional and behavioral components of blame have been analyzed, and then, the conditions in which it is possible for blame to have a corrective function have been studied. According to the findings, the basic component of blame is cognitive component. This means that during the blame, the belief and judgment of the blamer is transferred to the wrongdoer, and a common understanding is created between the parties about the violated normative value, its importance, the necessity of compensation, etc. The emotional component of blame has more subtleties and considerations, and depending on the intention and purpose of the blamer, there may be a range of negative and hostile feelings such as: anger, hatred, resentment, and humiliation, to feelings that are less stinging and annoying and more about creating the feeling of guilt and regret (educational blame) is concentrated in the guilty person. Also, in this research, it is clear that it is possible that by observing the seven conditions, erring person in a way that he has a constructive and education ahead of him. The eight conditions are explained and discussed in this article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • moral education
  • blame
  • components reproof
  • ethics
  1. کتاب‌نامه

    1. قرآن کریم
    2. آمدی، عبدالواحدبن‌محمد (۱۴۱۰ ق)، غرر الحکم و درر الکلم، تصحیح سیدمهدی رجائی، قم: دار الکتاب اسلامی.
    3. ابن‌شعبه حرانى، حسن‌بن‌علی (1404ق)، تحف العقول، تصحیح على‌اکبر غفارى، قم: جامعۀ مدرسین‏.
    4. تهرانی، مجتبی (1395)، اخلاق الهی؛ درآمدی بر اخلاق و مباحث خرد، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
    5. جان‌بزرگی، مسعود، ناهید نوری، مژگان آگاه هریس (1389)، آموزش اخلاق، رفتار اجتماعی و قانون‌گریزی به کودکان، تهران: ارجمند.
    6. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374)، تفسیر المیزان. ترجمۀ سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    7. محمدی، محمدرضا (۱۳۸۹)، «جنبه‌های مهم شخصیت نوجوان»، معرفت، ش38، ص39-28.
    8. مطهری، مرتضی (1368)، تعلیم‌وتربیت در اسلام، تهران: صدرا.
    9. مهدوی‌کنی،محمدرضا (1384)، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    10. هادسن، ویلیام (1376)، سرزنش نکنید و عشق بورزید، ترجمۀ نازنین ابراهیمی، تهران: نسل نواندیش.
دوره 19، شماره 4 - شماره پیاپی 73
چهارمین شماره علمی پژوهشی فصلنامه مطالعات اخلاق کاربردی
آذر 1402
صفحه 41-63
  • تاریخ دریافت: 15 آذر 1402
  • تاریخ بازنگری: 12 دی 1402
  • تاریخ پذیرش: 12 بهمن 1402