تحلیلی بر نظریه اخلاقی علامه مجلسی در پارادایم نظریات اخلاق هنجاری و پیامدهای کاربردی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 موسسه آموزش عالی بانو مجتهده امین

2 گروه معارف دانشگاه اصفهان

3 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

10.22081/jare.2024.68098.1876

چکیده

اخلاق یک امر مهم و نیاز ضروری برای همه جوامع بشری هست و تاکنون نظریات اخلاقی مختلفی از سوی هر یک از اندیشمندان و اخلاق پژوهان شرقی و غربی ارائه شده است . عمده این نظریات در سه نظریه اصلی وظیفه گرایی،فضیلت گرایی و غایت گرایی خلاصه می شود . اندیشمندان اسلامی نیز به این امر اهتمام ویژه داشته و رسالت اصلی دین را پرورش انسان ها در حوزه اخلاق می دانند از جمله این اندیشمندان علامه محمدباقر مجلسی است .ایشان داعیه دار طرح اخلاقی نقلی با بهره گیری از آموزه های وحیانی می باشد و در کتب و نگاشته های خویش بسیار به اخلاق پرداخته است . لذا این سوال مطرح می شود که نظریه اخلاقی علامه مجلسی چیست ؟و ایشان ملاک ارزش گذاری افعال اخلاقی را در چه چیزی می داند؟ و نظریه وی با کدام یک از نظریات مطرح در اخلاق هنجاری مطابقت و هم سویی دارد؟
این پژوهش در پاسخ به این سوال و با رویکرد تحقیقی –تحلیلی با مطالعه آثار علامه به این نتیجه رسید که مهمترین جنبه ابداعی و نوآورانه در نظریه ایشان این است که نظریه اخلاقی وی یک نظریه تلفیقی است که شامل هر سه نظریه اصلی مطرح در اخلاق هنجاری می باشد . علامه در پایین ترین مرتبه و به حکم فطرت و پاره ای از اخلاقیات ذاتی انسان، ملاک ارزش گذاری افعال را در وظیفه گرایی می داند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An analysis of Allameh Majlesi's ethical theory in the paradigm of normative ethics theories and its practical consequences

نویسندگان [English]

  • maryamsadat hashemi 1
  • hamze ali bahrame 2
  • Jafar Shahnazari 3
1 Banu Mojtahdeh Amin Institute of Higher Education, Isfahan
2 University of Isfahan
3 Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, University of Isfahan
چکیده [English]

,Ethics is an important matter and a necessary need for all human societies, and so far different ethical theories have been presented by each of the eastern and western thinkers and ethicists. Most of these theories are summarized in the three main theories of dutyism, virtueism and utilitarianism. Islamic thinkers have also paid special attention to this issue and consider the main mission of religion to be the education of human beings in the field of ethics. One of these thinkers is Allameh Mohammad Baqer Majlisi. He has written a lot about ethics. Therefore, the question is raised, what is Allameh Majlesi's moral theory? And what does he consider the criteria for evaluating moral actions? And which of the theories proposed in normative ethics is compatible with his theory?
In response to this question and with a research-analytical approach, by studying Allameh's works, this research came to the conclusion that the most innovative and innovative aspect of his theory is that his moral theory is a unified theory that includes all three main theories in normative ethics. is . At the lowest level, according to nature and a part of human's innate ethics, Allameh considers the criterion of valuing actions to be duty-oriented. At the next level, with the acquisition of human virtues, he introduces virtueism, which,

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics
  • ethical theories
  • normative ethics
  • practical implications
  • Allameh Majlesi
  1. کتاب‌نامه

    قرآن کریم.

    1. احمدپور، مهدی و دیگران (1389)، شناخت اخلاق اسلامی، قم: انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    2. بخشی گل‌سفیدی، مرتضی و محمود نمازی اصفهانی (1402)، «بررسی جایگاه اخلاق فضیلت در اخلاق هنجاری»، اخلاق وحیانی، ش1، ص91-119.
    3. دبیری، احمد (1389)، «فضیلت‌گرایی در اخلاق»، معرفت اخلاقی، ش5، ص5-22.
    4. سربخشی، محمد (1401)، «نقد و بررسی نظریۀ اخلاقی قرب‌گرایی؛ دیدگاه آیت‌الله مصباح»، معرفت فلسفی، س19، ش3، ص109-127.
    5. سرخه‌ای، احسان و عباس خدادادی (1399)، «ابزارها و راه‌های معرفت دینی از دیدگاه علامه مجلسی»، معارف عقلی، ش2، ص45-70.
    6. فرانکنا، ویلیام کی. (1383)، فلسفه اخلاق، ترجمۀ هادی صادقی، چ2، قم: طه.
    7. مجلسی، محمدباقر (1382)، عین الحیات، تصحیح علی‌محمد رفیعی، تهران: قدیانی.
    8. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
    9. مجلسی، محمدباقر (1409ق)، حق الیقین، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
    10. مصباح یزدی، محمدتقی (1384)، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، قم: انتشارات آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی;.
    11. مهدی‌پور، حسن (1394)، مبانی و نظام‌مندی اخلاق عرفانی امام‌خمینی، تهران: پژوهشکدۀ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی.

     

دوره 19، شماره 4 - شماره پیاپی 73
چهارمین شماره علمی پژوهشی فصلنامه مطالعات اخلاق کاربردی
آذر 1402
صفحه 117-140
  • تاریخ دریافت: 08 دی 1402
  • تاریخ بازنگری: 13 بهمن 1402
  • تاریخ پذیرش: 15 اسفند 1402