واکاوی کارکردهای سرگرمی در دوران کودکی از دیدگاه اخلاق کاربردی اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموختة حوزة علمیه قم، کارشناسی ارشد اخلاق کاربردی.

10.22081/jare.2024.68767.1899

چکیده

سرگرمی‌های امروزی در دوران کودکی می‌توانند تأثیرات مطلوب یا نامطلوب گوناگون و گسترده‌ای داشته باشند. بررسی این موضوع چالش‌خیز از دیدگاه اسلامی، در دوران کودکی که شخصیت فرد دستخوش تغییرات بعضاً تغییرناپذیر است، امری مهم و ضروری است. با توجه به اینکه عهده‌دار ارزش‌گذاری افعال انسان، در موارد چالش‌خیز دانش اخلاق کاربردی است؛ پژوهش پیشرو با روش توصیفی تحلیلی در پی روشن کردن کارکردهای سرگرمی در دوران کودکی از دیدگاه اخلاق کاربردی اسلامی است.
در این پژوهش مشخص شد ازجمله کارکردهای سرگرمی در دوره کودکی آموزش‌دهی، شکوفایی استعدادها، خودیابی، جانشین‌پذیری، روان‌درمانی، تقویت کارهای گروهی و انتقال ارزش‌هاست. برخی از ملاحظات اخلاق کاربردی اسلامی برای استفاده صحیح از کارکردهای مذکور عبارتند از: عدم ترویج سودگرایی، مصرف‌گرایی، نیاز کاذب به سرگرمی و نپرداختن بیش‌ازاندازه به بازی‌های منفعلانه، تخیلی و انفرادی.
از منظر اخلاق کاربردی اسلامی آموزش دادن و تربیت کودکان با سرگرمی برای کودکان زیر هفت سال از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ همچنین سرگرمی منشأ پرورش و رشد بعضی از استعدادهای کودک مانند رشد عقلی و یا ایجاد صفات اخلاقی در بزرگسالی است. در آموزه‌های اخلاق کاربردی اسلامی به شوخی کردن با کودکان که اثر غالبی آن آرامش‌بخشی و تخلیه هیجانات و به تبع آن کمک به خودیابی و نیز روان‌درمانی در کودک است، سفارش شده است؛ همچنین بر اساس این آموزه‌ها خوب است محتوای سرگرمی با جنسیت کودک متناسب باشد و اسباب‌بازی‌های متناسب با جنسیت کودکان به آن‌ها داده شود و کودک حق دارد با کسانی بازی کند که شیوه‌های بازی کردن او، شباهت بیشتری به بازی خودش داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the functions of entertainment in the age group of children from the perspective of Islamic practical ethics

چکیده [English]

Today's entertainment affects its audience with multiple functions. Examining this influence, which is sometimes favorable and sometimes unfavorable and accompanied by moral challenges, is important and necessary in childhood, when a person's personality undergoes sometimes irreversible changes. Considering that he is in charge of valuing human actions, it is practical knowledge in challenging cases; The leading research with a descriptive analytical method seeks to clarify the functions of entertainment in the age group of children from the perspective of Islamic ethics.
In this research, it was found that among the functions of entertainment in childhood are happiness, education, flourishing of talents, discharge of disturbing emotions, relaxation, self-discovery, psychotherapy, strengthening of group work and transfer of values. Some of the considerations of Islamic ethics for the correct use of the mentioned functions are: not promoting profitism, consumerism, false need for entertainment and not paying too much to passive, imaginative and solitary games.
From an Islamic point of view, teaching and educating children with entertainment is more important for children under seven years old; Also, entertainment is the source of nurturing and developing some of the child's talents, such as intellectual development or creating moral traits in adulthood. In the teachings of Islamic ethics, it is recommended to joke with children, the main effect of which is to relax and release emotions, and as a result, it helps in self-discovery and psychotherapy in children; Also, based on these teachings,

کلیدواژه‌ها [English]

  • Entertainment
  • function of entertainment
  • Islamic ethics
  • applied ethics
  • leisure time
  1. منابع

    1. قرآن کریم.
    2. ابن‌بابویه، محمد بن علی (1413ق)، من لایحضره الفقیه، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    3. اسلامی، محمدتقی، احمد دبیری و مهدی علیزاده (1388)، اخلاق کاربردی، چالش‌ها و کاوش‌های نوین در اخلاق عملی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    4. اکبرزاده، نسرین (1376)، گذر از نوجوانی به پیری، تهران: مؤلف.
    5. بروجردی، سیدحسین (1373)، جامع أحادیث الشیعة، تحقیق اسماعیل معزی ملایری، قم: المطبعة العلمیة.
    6. پارسا، محمد (1373)، روانشناسی رشد کودک و نوجوان، چ7، تهران: مؤسسۀ انتشارات بعثت.
    7. پاینده، ابوالقاسم (1382)، نهج ‌الفصاحه، تهران: دنیای دانش.
    8. پستمن، نیل (1388)، نقش رسانه‌های تصویری در زوال دوران کودکی، ترجمۀ صادق طباطبایی، چ3، تهران: اطلاعات.
    9. پیاژه، ژان (1379)، قضاوت‌های اخلاقی کودکان، ترجمۀ محمدعلی امیری، تهران: نشر نی.
    10. توسلی، غلام‌عباس (1376)، نظریه‌های جامعه‌شناسی، چ6، تهران: سمت.
    11. خباز، یوسف (1383)، «مسلمانان و معضل تفریحات مدرن»، سیاحت غرب، ش13، ص۷–۱۵.
    12. خزاعی، زهرا (1386)، «اخلاق کاربردی: ماهیت، روش و چالش‌ها»، پژوهش‌های فلسفی کلامی، ش33، ص175-206.
    13. رایکمن، ریچارد ام، (1387)، نظریه‌های شخصیت، ترجمۀ مهرداد فیروزبخت، تهران: ارسباران.
    14. ساروخانی، باقر (1370)، دایرة‌المعارف علوم اجتماعی، تهران: مؤسسۀ کیهان.
    15. سفیری، خدیجه و سارا ایمانیان (1388)، جامعه‌شناسی جنسیت، تهران: جامعه‌شناسان.
    16. سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن (1401ق)، الجامع الصغیر فی احادیث البشیر النذیر، بیروت: دار الفکر.
    17. شرف‌الدین، حسین (1394)، سرگرمی رسانه‌ای، رویکردی اسلامیارتباطی به سرگرمی در سیمای ملی، قم: مؤسسۀ امام‌خمینی(ره).
    18. شریفی، احمدحسین (1390)، «چیستی اخلاق کاربردی»، معرفت اخلاقی، ش7، ص83-96.
    19. شولتز، دوان و سیدنی آلن شولتز (1385)، نظریه‌های شخصیت، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، چ9، تهران: مؤسسۀ نشر ویرایش.
    20. شهیدی، هاشم (1387)، «بررسی تأثیر ویژگی‌های خانوادگی بر چگونگی گذران اوقات‌فراغت فرزندان در کوی‌های سازمانی»، مدیریت نظامی، ش30، ص۳۵–۱۰۲.
    21. صاحب بن عباد (1414ق)، المحیط فی اللغة، تصحیح محمدحسن آل‌یاسین،‌ بیروت: عالم الکتاب.
    22. طبرانی، سلیمان بن احمد (1401ق)، المعجم الصغیر، تحقیق محمد عثمان، چ2، بیروت: دار الفکر.
    23. طوسی، محمد بن حسن (1411ق)، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت: مؤسسۀ فقه الشیعه.
    24. قاضی‌مرادی، حسن (۱۳۸۷)، کار و فراغت ایرانیان، چ2، تهران: اختران.
    25. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
    26. گرت، استفانی (1379)، جامعه‌شناسی جنسیت، ترجمۀ کتایون بقایی، تهران: دیگر.
    27. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    28. محمدی‌سیف، معصومه و محمد عارف (1397)، «لزوم تربیت دینی کودک و ارائۀ راهکارهای عملی برای خانواده»، قرآن و عترت، ش1، ص67-102.
    29. مصباح ‌یزدی، محمدتقی (1391)، اخلاق در قرآن، تحقیق و نگارش محمدحسین اسکندری، قم: انتشارات مؤسسۀ امام‌خمینی(ره).
    30. معتمدنژاد، کاظم (1385)، «اندیشه‌های انتقادی در زمینۀ ارتباطات جمعی و فرهنگ توده»، رسانه، ش67، ص۱۲۹-۱۵۴.
    31. منطقی، مرتضی (1372)، «بازی‌درمانی»، تربیت، ش80، ص۵۵–۵۹.
    32. مهجور، سیامک‌رضا (1392)، روان‌شناسی بازی، تهران: ویرایش.
    33. میرخندان، سیدعبدالله و حسن خیری (1401)، «واکاوی مفهومی فراغت و سرگرمی از دیدگاه اسلامی»، مطالعات فرهنگیاجتماعی حوزه، دوره 6، ش12، ص47-68.
    34. نجفی، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ7، بیروت :دار إحیاء التراث العربی.
    35. هادیان‌فرد، حبیب و بهمن نجاریان (1379)، «شوخی و طنز در روان‌درمانی»، تازه‌های روان‌درمانی، ش17–18، ص۵۱ – ۶۵.
    36. هیوز، فرگاس پیتر (1384)، روان‌شناسی بازی «کودکان، بازی و رشد»، ترجمۀ کامران گنجی، تهران: رشد.
دوره 20، شماره 6 - شماره پیاپی 75
ششمین شماره علمی پژوهشی فصلنامه مطالعات اخلاق کاربردی
خرداد 1403
صفحه 71-96
  • تاریخ دریافت: 29 اسفند 1402
  • تاریخ بازنگری: 20 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 22 اردیبهشت 1403