روش‌های اعتمادسازی انبیا (علیهم‌السلام) در تربیت اخلاقی متربی از منظر قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه

2 استادیار گروه علوم تربیتی جامعه المصطفی العالمیه

3 دانش آموخته مقطع دکتری دانشگاه باقر العلوم (علیه السلام) قم

10.22081/jare.2024.68821.1903

چکیده

مقبولیت مربّی و اعتماد متربّی به وی از مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز تربیت اخلاقی است که بدون آن هر گونه تلاش تربیتی، مثمرثمر نخواهد بود. پیامبران الهی با اشراف به این مهم، در اجرای مهمترین هدف رسالت خویش؛ یعنی تربیت اخلاقی، از روش‌های مختلفی جهت اعتمادسازی مخاطبان خود بهره برده‌اند که شناخت و الگوگیری از این روش‌ها ازاین‌حیث که تحت ارشاد الهی به انجام رسیده و اثرگذاری آنها تضمین شده است، برای مربیان، والدین و داعیه‌داران امر تربیت بسیار حایز اهمیت است. پژوهش پیش‌رو باهدف بررسی روش‌های اعتمادسازی انبیا (علیهم‌السلام) در عرصه تربیت اخلاقی از منظر قرآن نگاشته شده است. این پژوهش از حیث هدف، اکتشافی و به لحاظ روش، کیفی و دارای رویکردی استقرایی است. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، تکنیک تحلیل مضمون به کار گرفته شده است. نتایج نشان می‌دهد که پیامبران در راستای اعتمادسازی از روش‌های شناختی؛ نظیر: زیست مشترک با متربّی، زیست اخلاقی مربّی مرتبط با بُعد شناختی و از روش‌های عاطفی همچون ایجاد پندارة سنخیت برای متربّی و درک ایشان، خالص نمودن دعوت خویش از هر گونه شائبة مادی، زیست اخلاقی مربّی مرتبط با بعد عاطفی و از روش‌های رفتاری نظیر تطابق بین گفتار و رفتار، زیست اخلاقی مربی مرتبط با بعد رفتاری و اصلاح رابطه باخدا استفاده می‌نمودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Methods of Trust-Building by the Prophets (peace be upon them) in Moral Education of the Educated from the Perspective of the Quran

نویسندگان [English]

  • Elaheh Abdolalinejad 1
  • Ali Hamat Banari 2
  • Naser Noormohmad 3
1 t
2 T
3 T
چکیده [English]

The acceptance of the educator and the trust of the educated in them are among the most important factors facilitating moral education, without which any educational effort will be fruitless. The divine prophets, aware of this crucial aspect, utilized various methods to build trust among their audience in executing the most important goal of their mission, which is moral education. Understanding and emulating these methods, as they were carried out under divine guidance and their effectiveness is guaranteed, is of great importance for educators, parents, and those involved in the field of education. This research aims to examine the methods of trust-building by the prophets (peace be upon them) in the field of moral education from the perspective of the Quran. This research is exploratory in terms of its objective and qualitative with an inductive approach in terms of its method. The technique of thematic analysis has been used to analyze the data. The results show that the prophets used cognitive methods such as living together with the educated, the moral life of the educator related to the cognitive dimension, and emotional methods such as creating a sense of similarity for the educated and understanding them, purifying their invitation from any material suspicion, the moral life of the educator related to the emotional dimension, and behavioral methods such as the alignment between words and actions, the moral life of the educator related to the behavioral dimension, and improving the relationship with God.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Trust-building
  • Education
  • Moral Education
  • Educational Methods
  • Divine Prophets
منابع                                                                    
قرآن کریم.
نهج ‌البلاغه.
آنسلمو، ساندرا (1379)، رشد دورۀ اولیۀ کودکی؛ پیش از تولد تا هشت‌سالگی، ترجمۀ علی آخشینی، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
ابن‌شعبه حرانى، حسن بن على (1404ق)، تحف‌ العقول، چاپ دوم، قم: دار الحدیث.
ابن‌عاشور، محمد طاهر (1420ق)، تفسیر التحریر و التنویر معروف بتفسیر ابنعاشور، بیروت: مؤسسة التاریخ.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر.
ابن‌هشام حمیرى معافرى، عبدالملک (بی‌تا)، زندگانى محمد(ص)، ترجمۀ سیدهاشم رسولى محلاتى‏، قم: کتابچی.
بناری، علی‌همت (1379)، «تربیت اخلاقی و ضرورت نگاهی دوباره به آن»، تربیت اسلامی، ش2، ص165- 192.
بهشتی، احمد (بی‌تا)، تربیت از دیدگاه اسلام، قم: دفتر نشر پیام.
پاینده، ابوالقاسم (1382)، نهج ‌الفصاحة، چاپ چهارم، تهران: دنیای دانش.
ثقفى تهرانى، محمد (1398ق)، روان جاوید در تفسیر قرآن مجید، چاپ دوم، تهران: برهان.
جعفری، یعقوب (1376)، تفسیر کوثر، قم: هجرت.
جلالی، حسین (1380)، «درآمدى بر بحث بینش، گرایش، کنش و آثار متقابل آن‌ها»، معرفت، ش50، ص45-55.
جمعی از نویسندگان (زیر نظر استاد محمدتقی مصباح یزدی) (1391)، فلسفۀ تعلیم‌وتربیت اسلامی، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ آموزشی‌وپژوهشی امام‌خمینی.
جوادی آملی، عبدالله (1389)، تفسیر موضوعی قرآن کریم (ج6): سیرۀ پیامبران در قرآن، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1391)، تفسیر موضوعی قرآن کریم (ج18): ادب توحیدی انبیاء در قرآن، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1394)، دانش و روش بندگی، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1401ق)، تفسیر انسان به انسان، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1432ق)، تسنیم فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1437ق)، ادب فنای مقربان، چاپ دوم، قم: اسراء.
چلبی، مسعود (1375)، جامعه‌شناسی نظم؛ تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران: نشر نی.
داوودی، محمد (1398)، نقش معلم در تربیت دینی، چاپ هفتم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
رضایى اصفهانى، محمدعلى (1387)، تفسیر قرآن مهر، قم: پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن.
زحیلی، وهبه (1418ق)، التفسیر المنیر فی العقیدة والشریعة والمنهج، چاپ دوم، بیروت: دار الفکر.
سادات، محمدعلی (1381)، اخلاق اسلامی، تهران: سمت.
ساعی، علی (1390)، تحلیل فازی اعتماد اجتماعی، تهران: جامعه و فرهنگ.
شاه‌عبدالعظیمی، حسین (1363)، تفسیر اثنی‌عشری، تهران: میقات.
شولتز، دوان (1398)، نظریه‌های شخصیت، ترجمۀ یوسف کریمی و دیگران، تهران: ارسباران.
صادقى تهرانى، محمد (1406ق)، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، چاپ دوم، قم: فرهنگ اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین (1374)، ترجمۀ تفسیر المیزان، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن (1414ق)، الأمالی، قم: دار الثقافة.
طیب، عبدالحسین (1369)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، تهران: اسلام.
عمید، حسن (1357)، فرهنگ فارسی عمید، چاپ شانزدهم، تهران: امیرکبیر.
فتحعلی‌خانی، محمد (1379)، «رابطۀ دین و تربیت اخلاقی»، تربیت اسلامی، ش2، ص91- 106.
قرائتی، محسن (1388)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرائتی، محسن (1397)، مهارت معلمی، چاپ چهارم، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرشی، علی‏اکبر (1375)، تفسیر احسن الحدیث، چاپ دوم، تهران: بنیاد بعثت.
کلینى، محمد بن یعقوب (1375)، اصول الکافی، ترجمۀ محمدباقر کمره‏اى، چاپ سوم، قم: اسوه.
کوهکن، علیرضا (1388)، «مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی اسلامی»، راهبرد یاس، ش17، ص124-141.
گیدنز، آنتونی (1378)، تجدد و تشخص، ترجمۀ ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن (1382)، دایرةالمعارف قرآن کریم، چاپ سوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم.
مطهری، مرتضی (1372)، مجموعه آثار‏ (ج23: آزادی معنوی)، چاپ هشتم، تهران: صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، چاپ دهم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مکارم شیرازی، ناصر (1377)، اخلاق در قرآن، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی‌طالب(ع).
مک‌لاود، کارولین (1395)، اعتماد، ترجمۀ امیرحسین خداپرست، تهران: ققنوس.
هاشمى رفسنجانى، اکبر (1386)، تفسیر راهنما، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیه.