سقط جنین از منظر اخلاق اسلامی( تحلیلی انتقادی از رویکردها و ابعاد اخلاقی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی

2 طرح امین مدرسه

10.22081/jare.2025.70477.1985

چکیده

این مقاله با هدف تبیین سقط جنین از منظر اخلاق اسلامی و تحلیلی انتقادی از رویکردها و ابعاد اخلاقی آن تدوین یافته و با روش توصیفی، ‌تحلیلی، انتقادی و به شیوه اسنادی، در پی پاسخ به این سؤالات است که سقط جنین از منظر اخلاق اسلامی چه جایگاهی دارد؟ رویکردهای اخلاقی سقط جنین کدامند؟ در چه صورت سقط جنین از منظر اخلاقی مجاز است؟ یافته‌های پژوهش حاکی از این است که در سقط جنین سه رویکرد جوازمطلق و عدم‌جواز مطلق و قول به تفصیل مطرح است. از آنجایی که در اسلام، خالق هستی و مالک حقیقی، خداست و هیچ‌کس جز خدای متعال، مالک حیات انسان و یا دیگران نیست؛ از منظر اخلاق اسلامی، سقط جنین جایز نیست و تفاوتی بین حلول روح و عدم آن در جنین وجود ندارد؛ زیرا جنین از لحظه انعقاد نطفه، انسانی بالقوه است. در اکثر نظام‌های اخلاقی غیردینی، سقط جنین مجاز و امری ضداخلاقی محسوب نمی‌شود؛ زیرا این امر با مبانی سودگرایی، لذت‌گرایی، راحت‌طلبی و مسئولیت‌گریزی و... انسان سازگار است. اما در نظام اخلاقی اسلام، افزون بر اینکه جنین یک انسان است، تاثیر سقط جنین بر شخصیت فاعل اخلاقی و نقش آن در نیل به کمال یا سقوط اخلاقی او و نیز تاثیر آن بر جنبه روحانی و ارزش‌های معنوی و کمال حقیقی او مورد تاکید است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Abortion from the perspective of Islamic ethics; A critical analysis of ethical approaches and dimensions

نویسندگان [English]

  • mohammad Fooladi Vanda 1
  • Khadija Nazari 2
1 Associate Professor of Sociology Department of Imam Khomeini Educational Research Institute
2 Amin's plan
چکیده [English]

This article was compiled with the aim of explaining abortion from the perspective of Islamic ethics and a critical analysis of its ethical approaches and dimensions, and with a descriptive, analytical, critical and documentary method, it seeks to answer these questions: what is the position of abortion from the perspective of Islamic ethics? What are the ethical approaches to abortion? In what case is abortion allowed from a moral point of view? The findings of the research indicate that in abortion, there are three approaches of absolute permissibility and absolute nonpermissibility and promise in detail. Since in Islam, the creator and real owner is God, and no one but the Almighty God is the owner of human life or others; From the point of view of Islamic ethics, abortion is not permissible and there is no difference between the dissolution of the soul and its absence in the fetus. Because the fetus is a potential human from the moment of coagulation.In most non-religious moral systems, abortion is not considered permissible and unethical; Because this is compatible with the principles of utilitarianism, pleasure-seeking, comfort-seeking and responsibility-avoidance, etc. of man. But in the moral system of Islam, in addition to the fact that the fetus is a human being, the effect of abortion on the character of the moral agent and its role in achieving perfection or his moral fall, as well as its effect on the spiritual aspect and spiritual values ​​and his true perfection, are emphasized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: abortion
  • ethical dimensions of abortion
  • moral conflict
  • absolute permissibility approach
  • non-permissibility approach and detailed approach
  1. منابع

    1. آیت‌اللهی، زهرا (1381)، زن و خانواده، تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی‌اجتماعی زنان.
    2. ابن‌بابویه، محمد بن علی (1362ق)، الامالی، چاپ پنجم، بیروت: اعلمی.
    3. ابن‌بابویه، محمد بن علی (بی‌تا)، من لایحضره الفقیه، قم: جامعۀ مدرسین.
    4. بستان، حسین (1385)، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، قم: پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه.
    5. جعفری لنگرودی،‌ محمدجعفر (1380)، ترمینولوژی حقوق، چاپ یازدهم، تهران: ‌گنج دانش.
    6. جلالى‌زاده، جلال‏ (1387)، مبادى و اصطلاحات علم فقه‏، تهران: احسان.
    7. جوادی‌ آملی، عبدالله (1388الف)، حق و تکلیف، تحقیق مصطفی خلیلی، چاپ سوم، قم: اسراء.
    8. جوادی‌ آملی، عبدالله (1388ب)، زن در آینۀ جلال و جمال، تحقیق محمود لطیفی، چاپ نوزدهم، قم: اسراء.
    9. جوادی‌ آملی، عبدالله (1392)، تسنیم، قم: اسراء.
    10. جوادی‌ آملی، عبدالله (1396)، مفاتیح الحیاة، تحقیق محمدحسین فلاح‌زاده و همکاران، چاپ دویست‌ویازدهم، قم: اسراء.
    11. جوادی‌ آملی، عبدالله (1397)، سروش هدایت، تحقیق جعفر آریانی، قم: اسراء.
    12. چراغی کوتیانی، اسماعیل (1393)، خانواده، اسلام و فمینیسم: تبیین رویکرد اسلام به کارکردهای خانواده، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ آموزشی‌وپژوهشی امام‌خمینی(ره).
    13. حق‌شناس، جعفر (1389)، نقد فمنیسم از منظر نویسندگان غرب، قم: سازمان تبلیغات اسلامی، پژوهشکدۀ باقرالعلوم(ع).
    14. خرازی، محسن (1420ق)، «تحدید النسل و التعقیم (القسم الثانی)»، فقه اهل البیت علیهم السلام، ش15، ص41-69.
    15. دوبووار، سیمون (1380)، جنس دوم، ترجمۀ قاسم صنعوی، تهران: توس.
    16. دهخدا، علی‌اکبر (1390)، لغت‌نامه: فرهنگ متوسط دهخدا، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسۀ انتشارات و چاپ.
    17. دیوسالار، نادر (1381)، «سقط‌جنین»، مجلۀ پزشکی قانونی ایران، سال 8، ش1 (پیاپی 26)، ص53-56.
    18. ریتزر، جورج (1380)، نظریۀ جامعه­شناسى در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثى، چاپ پنجم، تهران: علمى.
    19. شریفی، احمدحسین و همکاران (1396)، دانشنامۀ اخلاق کاربردی، قم: مؤسسۀ آموزشی‌وپژوهشی امام‌خمینی(ره).
    20. طلعتی، محمدهادی (1383)، رشد جمعیت، تنظیم خانواده و سقط‌جنین: آرا و مبانی فقهی-حقوقی، قم: مؤسسۀ بوستان.
    21. عمید، حسن (1381)، فرهنگ عمید، چاپ بیست‌وپنجم، تهران: امیرکبیر.
    22. فاکس جلووف، الیزابت (1381)، «زنان و آیندۀ خانواده (آزادی رفتار جنسی و تأثیر آن بر خانواده)،» ترجمۀ اصغر افتخاری و محمد تراهی، مطالعات راهبردی زنان، سال 5، ش17، پاییز، ص232-243.
    23. فریدمن، جین (1381)، فمینیسم،ترجمۀ ‌فیروزه‌ مهاجر، تهران:آشیان.
    24. فیاض، محمداسحاق (1426ق)، توضیح المسائل، قم: مجلسی.
    25. فیاضی، مهدی (1396)، «معیار انسانیت و نقش آن در اخلاق زیستی»، در دانشنامۀ اخلاق کاربردی، احمدحسین شریفی و همکاران، قم: مؤسسۀ آموزشی‌وپژوهشی امام‌خمینی(ره).
    26. مانستن، رونالد (1374)، مداخله و تأمل در اخلاق پزشکی، ترجمۀ فرامرز چمنی و اصغر ابوترابی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات اخلاق پزشکی.
    27. متمسک، رضا (1380)، «فمینیسم اسلامی؛ واقعیت­ها و چالش­ها»، در مجموعهمقالات هماندیشی بررسی مسائل و مشکلات زنان؛ اولویت­ها و رویکردها، قم: پژوهشکدۀ زن و خانواده.
    28. مروّج، حسین (1379)، اصطلاحات فقهی، قم: بخشایش.
    29. مشیرزاده، حمیرا (1383)، مقدمه‌ای بر مطالعات زنان، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی.
    30. معین، محمد (1376)، فرهنگ فارسی معین، چاپ یازدهم، تهران: امیرکبیر.
    31. مکارم شیرازی، ناصر (1419ق)، «المسائل المستحدثه فی الطب (القسم الثانی)»، فقه اهل‌بیت(علیهم السلام)، ش10، ص27-54.
    32. وبگاه خبرآنلاین، در: https://www.khabaronline.ir/news/1768541
    33. ویلفورد، ریک (1370)، «فمینیسم»، در مقدمهای بر ایدئولوژیهای سیاسی، یان مکنزی و دیگران، ترجمۀ محمد قائد، تهران: مرکز.
    34. هاشمی شاهرودی، محمود (1382)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت، قم: مؤسسة دایرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع).
    35. هام، مگی (1382)، فرهنگ نظریه‌های فمینیستی،ترجمۀ نوشین احمدی خراسانی و دیگران، تهران: توسعه.
    36. Nancy, Ann, Davis (2001). “Abortion” In Encyclopedia of Ethics. edited by Lawrence Becker & Charlotte. second ed., New York & London: Routledge.

    Schur, M. Edwin (1992). “Attitudes toward Abortion” In The Ensyclopedia of Amerisana, volume U.S.A, Grolier incorporated