واکاوی ضرورت طراحی برنامه درسی تربیت اخلاقی در دوره پیش دبستانی

حسینائی, علی; دردی محمدی, فیروزه; نادری, محمدمهدی; بیانی, علی اصغر; فکوری حاجی یار, حسین

doi:10.22081/jare.2025.71596.2034

واکاوی ضرورت طراحی برنامه درسی تربیت اخلاقی در دوره پیش دبستانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه روان شناسی و مشاوره، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

² گروه علوم تربیتی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

³ گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

10.22081/jare.2025.71596.2034

چکیده

دوره پیش دبستانی از دوره های مهم زندگی بوده و نقش بسزایی در تحول شخصیت و آینده کودک دارد. بدین ترتیب هدف پژوهش حاضر، واکاوی ضرورت برنامه درسی تربیت اخلاقی در دوره پیش دبستانی نظام آموزشی بود. روش پژوهش، کیفی و جامعه آماری شامل اسناد و مدارک مرتبط به موضوع تحقیق و همچنین اعضای هیات علمی در حوزه علوم تربیتی (نظیر برنامه ریزی درسی، فلسفه تعلیم و تربیت، آموزش پیش دبستانی و ... ) در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با درنظر گرفتن قانون اشباع 21 سند و 20 مشارکت کننده نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای اجرای پژوهش با صاحب نظران مصاحبه شد و محتوای مصاحبه‌ها و اسناد با روش تحلیل محتوای کیفی قراردادی (استقرائی) مورد تحلیل قرار گرفت. با تحلیل و کدگذاری متون و مصاحبه‌ها، ضرورت برنامه درسی تربیت اخلاقی شامل 38 مفهوم، 7 زیرمقوله و 3 مقوله اصلی بود که مقوله‌های اصلی شامل توانمندسازی اخلاقی، آمادگی ها و توانمندسازی فردی و زمینه های فرهنگی-اجتماعی بود. بنابراین، برنامه درسی تربیت اخلاقی در دوره پیش دبستانی، ضرورت بالایی دارد و مطلوب است که در دوره پیش دبستانی اجرا گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مطالعات اخلاق کاربردی

عنوان مقاله [English]

Study of necessity of designing a moral education curriculum in preschool

نویسندگان [English]

Ali Hosseinaei ¹
Firooze Dordi Mohamadi ²
Mohamad Mehdi Naderi ³
Ali Asghar Bayani ²
Hossein Fakoori hajiyar ²

¹ Department of Psychology and Counseling, Azadshahr branch, Islamic Azad university, Azadshahr, Iran

² Department of Educational Science, Azadshahr branch, Islamic Azad university, Azadshshr, Iran

³ Department of Theology , Az.c., Islamic Azad university, Azadshahr, Iran,

چکیده [English]

Preschool is one of the important periods of life and plays a significant role in the development of a child's personality and future. Thus, the aim of the present study was to investigate the necessity of a moral education curriculum in the preschool education system. The research method was qualitative and the statistical population included documents related to the research topic as well as faculty members in the field of educational sciences (such as curriculum planning, philosophy of education, preschool education, etc.) in universities and higher education institutions, who were selected as a statistical sample using a purposive sampling method and considering the saturation law of 21 documents and 20 participants. To conduct the research, experts were interviewed and the content of the interviews and documents was analyzed using a conventional qualitative content analysis method (inductive). By analyzing and coding the texts and interviews, the necessity of a moral education curriculum included 38 concepts, 7 subcategories, and 3 main categories, the main categories of which included moral empowerment, individual readiness and empowerment, and socio-cultural contexts. Therefore, a moral education curriculum in preschool is highly necessary and it is desirable to implement it in preschool.

کلیدواژه‌ها [English]

necessity
designing
curriculum
moral education
preschool education

مراجع

منابع
1. احمدپور مبارکه، زهرا (1397)، بررسی مقایسهای تربیت اخلاقی از دیدگاه مکتب اسلام و نوعملگرایی، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، رشتۀ علوم تربیتی، دانشگاه پیام‌نور اصفهان (واحد پیربکران). در: https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/00cc6e4464a72d5538968918ab749b78
2. تقی‌پور، حسینعلی، روح‌الله کشاورز لشکناری و علی‌اصغر یوسف رشیدی (1396)، «دانش محتوایی روش‌های معلمی و تأثیر آن بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان»، کنفرانس پژوهش‌های نوین ایران و جهان در مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم انسانی، دانشگاه دولتی علمی کاربردی شوشتر، شرکت دانش‌پژوهان همایش‌آفرین پارس بین‌المللی.
3. حیدری اغجیوان، سرور، فرشته افکاری و ادریس اسلامی (1403)، «تبیین برنامه‌درسی تربیت اخلاقی در دورۀ دوم ابتدایی براساس آرا و اندیشههای ابنسینا»، مطالعات اخلاق کاربردی، دوره 14، ش7 (پیاپی 76)، ص79-105. Doi:22081/jare.2024.69608.1941
4. حیدریزاده، نسرین، زهره اسمعیلی، مهران فرجالهی و طیبه صفایی (1399)، «ابعاد و مؤلفههای تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی و عمومی دورۀ ابتدایی ایران»، آموزش در علوم انتظامی، دوره 7، ش25، ص181-203.
5. ربانی خوراسگانی، رسول و سیامک شهابی (1389)، «بررسی ارزشهای اخلاقی جوانان شهری اصفهان»، مطالعات و پژوهشهای شهری منطقهای، دوره 2، ش5، ص77-92.
6. زارعی، فرشته، فرشته نوری و فرشته یوسفزاده (1394)، «بررسی شاخصههای احترام به والدین در کتب پایۀ سوم مقطع ابتدایی ایران با تأکید بر تربیت اخلاقی (مطالعه موردی: کتب پایۀ سوم مقطع ابتدایی)»، دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بینالمللی جامعهشناسی و اخلاق با تأکید بر نقش تعلیموتربیت در اعتلای جامعۀ اسلامی، تهران.
7. سادات، محمدعلی (1396)، اخلاق اسلامی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
8. سبحانینژاد، مهدی، نجمه احمدآبادی آرانی، طاهره جلالوند و آزاد محمدی (1397)، «تبیین محتوای برنامه‌درسی تربیت اخلاقی از منظر تحلیل مقایسهای آرای کانت و ملااحمد نراقی»، پژوهش در برنامهریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامهریزی درسی)، دوره 15، ش29 (پیاپی 56)، ص30-48. Doi:30486/jsre.2018.539723
9. شاملی، عباسعلی، حسن ملکی و حمیدرضا کاظمی (1390)، «برنامهدرسی، ابزاری برای نیل به تربیت اخلاقی»، اسلام و پژوهشهای تربیتی، دوره 3، ش2 (پیاپی 6)، ص77-98.
10. شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390)، سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، تهران: انتشارات وزارت آموزش‌وپرورش.
11. شهسوار حقیقی، سکینه (1397)، تبیین فلسفۀ تقدم تربیت اخلاقی (اخلاق شهروندی) بر آموزشهای علمی در مدرسۀ ابتدایی، پایاننامۀ کارشناسی‌ارشد رشتۀ علوم تربیتی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس. در: https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/4e2f7492c9a4f456d95388096747efd5
12. علیپور مقدم، خدیجه و حسن ملکی (1401)، «شناسایی و اعتباریابی مبانی و اهداف الگوی برنامه‌درسی تربیت اخلاقی»، راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، دوره ۱۵، ش۳، ص۲۸۰-289.
13. کوشی، زهرا، نعمتالله موسیپور، محمد آرمند و علی محبی (1399)، «طراحی و اعتبارسنجی الگوی تربیت اخلاقی در دورۀ ابتدایی نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران»، مسائل کاربردی تعلیموتربیت اسلامی، دوره 5، ش3 (پیاپی 16)، ص127-152. doi:29252/qaiie.5.3.6
14. لواسانیفرد، سیدحسن، جهانبخش رحمانی و مریم براتعلی (1403)، «واکاوی مبانی تربیت اخلاقی دانش‌آموزان دورۀ ابتدایی از منظر پراگماتیسم به‌منظور ارائۀ استلزامات تربیتی»، شناخت، رفتار، یادگیری، دوره 1، ش3، 72-89.
15. محمودی مظفر، مجید (1395)، «اثربخشی مدل رویکرد تلفیقی تربیت اخلاقی خواجهنصیرالدین طوسی و تحول شناختی پیاژه برتغییر نگرش معلمان در فرایند تربیت اخلاقی دانشآموزان»، توسعۀ آموزش جندی‌شاپور، ش7 (ویژه‌نامه)، ص95-104.
16. مسعودی مرغملکی، رقیه، نفیسه رفیعی و علیرضا چوبگین (1401)، «تحلیل محتوای مفاهیم تربیتی و اخلاقی اشعار و قصه‌های آموزشی مراکز پیش‌دبستانی وابسته به دارالقرآن‌های شهر اصفهان»، مطالعات اخلاق کاربردی، دوره 18، ش1، ص133-163. doi:10.22081/jare.2023.66484.1829
17. مفیدی، فرخنده (1398)، مبانی آموزشوپرورش در دورۀ پیش از دبستان، تهران: سمت.
18. نوراللهی، فریبا (1395)، تحلیل محتوای برنامهدرسی مطالعات اجتماعی پایۀ ششم ابتدایی از منظر توجه به تربیت اخلاقی، پایاننامۀ کارشناسی‌ارشد رشتۀ برنامهریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. در: https://elmnet.ir/doc/10947233-42421
19. Bamkin, S. (2020). “The taught curriculum of moral education at Japanese elementary school: the role of classtime in the broad curriculum”. Contemporary Japan, 32(2): 218–239. DOI: 10.1080/18692729.2020.1747780
20. Carr, D. (1983). “Three approaches to moral education”. Educational Philosophy and Theory, 15(2): 39-51. https://doi.org/10.1111/j.1469-5812.1983.tb00094.x
21. Chan, C. W. (2020). “Moral education in Hong Kong kindergartens: An analysis of the preschool curriculum guides”. Global Studies of Childhood, 10(2): 156-169. https://doi.org/10.1177/2043610619885385
22. Istiyani, D., Wibowo, A. M., Taruna, M. M., Rahmawati, T. & Atmanto, N. E. (2024). “Challenges and opportunities in early childhood religious and moral education: A perspective from the evaluation of logical models”. Nazhruna: Jurnal Pendidikan Islam, 7(2): 233-249.https://doi.org/10.31538/nzh.v7i2.4843
23. Jainz, A. (2017). “The re-emergence of character education in American Education Policy”. American Journal of Educational Studies, 53: 239- 254.
24. Junaedi, M. & Syukur, F. (2017). “Moral education in Japanese schools as a model for improving character education in Indonesia, Analisa”. Journal of Social Science and Religion, 2 (1): 23-40. https://doi.org/10.18784/analisa.v2i01.416
25. Klaassen, C. A., Osguthorpe, R. D. & Sanger, M. N. (2016). “Teacher education as a moral endeavor”. In International Handbook of Teacher Education (pp. 523-557). Springer Singapore. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-981-10-0366-0_14
26. Shih, Y. H. (2022). “Moral education in Taiwanese preschools: importance, concepts and methods”. Policy Futures in Education, 20(6): 717-730. https://doi.org/10.1177/14782103211040512
27. Xie, Z. (2017). “Research on the present situation and countermeasures of moral education of primary school students”. Advances in Higher Education, 1(1): 14- 32.