تحلیل رابطۀ فرهنگ سازمانی و رفتار اخلاقی کارکنان دانشگاه کاشان

نویسنده

دکتری مدیریت آموزشی، استادیار دانشگاه کاشان

چکیده

ترویج رفتار اخلاقی در دانشگاه در گرو تصور ما از فرهنگ سازمانی دانشگاه است. دانشگاه برای نهادینه ‌کردن اخلاق در فرهنگ سازمانی خود به ترویج مستمر و اثربخش اخلاق در همۀ ارکان سازمان نیاز دارد. توجه به نقش راهبردی دانشگاه در ترویج رفتار اخلاقی در مشاغل و سازمان‌ها، ضرورت اخلاقی بودن سازمان دانشگاه را بیشتر نشان می‌دهد. برهمین‌اساس، هدف پژوهش حاضر، تحلیل رابطۀ فرهنگ سازمانی و رفتار اخلاقی کارکنان دانشگاه کاشان است. نوع پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا، توصیفی همبستگی است. جامعۀ آماری این پژوهش شامل کلیۀ کارکنان دانشگاه کاشان (512نفر) بود که از میان آن‌ها با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه‌گیری تصادفیِ طبقه‌ای متناسب با حجم، 166نفر به‌منزلۀ نمونه انتخاب شدند. برای اندازه‌گیری فرهنگ سازمانی از پرسشنامه‌ای با 46 گویه و پرسش‌نامۀ رفتار اخلاقی با 38سؤال بسته‌پاسخ بر اساس مقیاس پنج‌درجه­ای لیکرت و برای سنجش روایی پرسشنامه از روایی محتوایی استفاده شد. با ضریب آلفای کرونباخ، ضریب پایایی پرسشنامه­های فرهنگ سازمانی 83/0و رفتار اخلاقی 88/0 برآورد گردید. تحلیل داده‌‌های این پژوهش در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شد.
یافته‌ها نشان داد میانگین هر یک از مؤلّفه‌های فرهنگ سازمانی از میانگین فرضی، کمتر و میانگین هر یک از مؤلّفه‌های رفتار اخلاقی از میانگین فرضی، بیشتر  بود. ضرایب همبستگی نشان داد میان همة مؤلّفه‌های فرهنگ سازمانی با رفتار اخلاقی کارکنان، رابطه‌ی مثبت و معنادار وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


  1. براکستون، ج. (1383)؛ «اخلاق در آموزش عالی»؛ ترجمۀ حمیدرضا                         آراسته؛ دایرة‌المعارف آموزش عالی؛ تهران: بنیاد دانشنامۀ بزرگ فارسی، دوره 1، شماره 1، صص 93-91.
  2. بهاری‌فر، علی (1390)؛ «رفتار اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی: تأثیر ارزش‌های اخلاقی، عدالت و تعهد سازمانی»؛ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، دوره 1، شماره 1، صص 44-60.
  3. پورطاهری، نعیمه، سمیه حسام و علیرضا فتحی (1394)؛ «بررسی تأثیر مؤلّفه‌های فرهنگ سازمانی بر مدیریت دانش در بیمارستان آموزشی درمانی افضلی‌پور شهر کرمان»؛ طلوع بهداشت؛ دوره 14، شماره 1، صص 43-53.
  4. تولایی، روح‌اله (1388)؛ «عوامل تأثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنان در سازمان»؛ دوماهنامۀ  توسعۀانسانیپلیس؛ دوره 4، شماره 25، صص 45-64.
  5. تیرگر، هدایت و محسن کمالی (1395)؛ «بررسی رابطه بین سلامت معنوی و شفافیت سازمانی در رفتارهای اخلاقی کارکنان شهرداری رفسنجان»؛ فصلنامۀ مدیریت پیشرفت؛ دوره 2، شماره 1، صص 53-71.
  6. حریری، نجلا و مهناز جعفری (1391)؛ «رابطۀ فرهنگ سازمانی و ساختار سازمانی در سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران»؛ فصلنامۀ مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات؛ دوره 23، شماره 2، صص 33-52.
  7. حکاک، محمد (1395)؛ «تأثیر جوّ اخلاقی و ایدئولوژی اخلاقی بر بهبود قضاوت اخلاقی دانشجویان رشتۀ مدیریت»؛ پژوهش‌های مدیریت در ایران؛ دوره 20، شماره 4، صص 35-50.
  8. خانی جزنی، جمال (1387)؛ «اخلاق کار و وجدان کار در کارآفرینی»؛ فصلنامۀ اخلاق در علوم و فناوری؛ دوره 3، شماره 3، صص 91-96.
  9. خوارزمی، شهیندخت (1372)؛ «فرهنگ سازمانی»؛ مجلۀ تدبیر؛ دوره 3، شماره 22، صص 16-20.
  10. رحیمی، حمید و راضیه آقابابایی (1392)؛ «رابطۀ فرهنگ سازمانی و اخلاق حرفه‌ای اعضای هیئت علمی دانشگاه کاشان»؛ فصلنامۀ راهبردهای آموزش و پرورش در علوم پزشکی؛ دوره 6، شماره 2، صص 61-67.
  11. رویایی، رمضانعلی. (1390). آموزش اخلاق در حسابداری: بررسی تاثیر انگیزش اخلاقی بر روی رفتار اخلاقی، تحقیقات حسابداری و حسابرسی، دوره 3، شماره 9، صص 71-83.
  12. سرمدی، محمدرضا و عذرا شالباف (1386)؛ «اخلاق حرفه­ای در مدیریت کیفیت فراگیر»؛ فصلنامۀ  اخلاق در علم و فناوری؛ دوره 2، شماره 4، صص 91-101.

13. سهراب‌پور، ابراهیم (1384)؛ «بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و عملکرد شعب بانک ملت شهر تهران»؛  پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

  1. طبسی، سید زکیه (1390)؛ «رابطة اخلاق حرفه‌ای و اثربخشی مدیران مدارس متوسطۀ دخترانۀ شهر مشهد»؛ پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه الزهرا.

15. عاملی، م. (1381)؛ «بررسی مبانی نظری اخلاق حرفه‌ای در اسلام»؛ پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، مؤسسۀ پ‍ژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.

  1. عباس‌زاده، رضا، مهدی صالحی و محمدرضا بهمنش (1394)؛ «تأثیر متغیّر میانجی جوّ اخلاقی بر رابطه بین رهبری اخلاقی با نوآوری و رفتار اخلاقی کارکنان بانک‌های مشهد»؛ پژوهش‌های اخلاقی؛ دوره 6، شماره 2، صص 27-40.

17. عبداللهی، بیژن (1393)؛ «ارتباط تعهد سازمانی و معنویت در محیط کار با رفتار اخلاقی»؛ اخلاقدرعلومرفتاری؛ دوره 9، شماره 4، صص 1-10.

18. فرامرز قراملکی، احد (1383)؛ «اخلاق حرفه‌ای در مدیریت علوی»؛ اندیشۀ حوزه؛ ش 33، ص 63 تا 78.

  1. فضائلی، ا. (1389)؛ «رابطۀ عدالت اجتماعی با سایر ارزش‌های بنیادی اجتماعی»؛ مجموعه‌مقالات برگزیدۀ همایش عدالت اجتماعی و امیرالمؤمنین علی7، تهران: مؤسسۀ چاپ و انتشارات دانشگاه امام حسین7، ص 339 تا 359.
  2. فقیهی، الف. (1387)؛ «اخلاق اداری»؛ مطالعات مدیریت؛ ش 47، ص 53 تا 60.
  3. کریمی، مهدی (1389)؛ «بررسی رابطه بین ابعاد جوّ سازمانی و رفتار اخلاقی در بین کارکنان دانشگاه‌های اصفهان»؛ مجلۀ رهبری و مدیریت آموزشی؛ دوره 4، شماره 1، صص 83-102.

22. معیدفر، سعید (1386)؛ «اخلاق کار در ادارات دولتی»؛ مجلۀ رفاه اجتماعی؛ ش 23، ص 32 تا 35.

23. مؤدب‌نیا، مطهره (1392)؛ «تحلیل فرهنگ سازمانی و رابطه آن با اخلاق حرفه‌ای معلّمان»؛ پایانامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

  1. نخعی، نوذر (1390)؛ «ارزیابی جوّ اخلاقی (فرهنگ سازمانی) بیمارستان‌های آموزشی شهر کرمان از دیدگاه پرستاران این بیمارستان‌ها»؛ مجلۀ  اخلاقپزشکی؛ دوره 3، شماره 2، صص 35-50.
  2. نصیری، حسین (1389)؛ «بررسی فرهنگ سازمانی دانشگاه افسری امام علی7بر اساس مُدل دانیل دنیسون»؛ فصلنامۀ  مدیریت انتظامی؛ دوره 10، شماره 40، صص 39-68.

26. ودادهیر، ابوعلی و دیگران (1387)؛ «معیارهای اخلاقی در انجام کار عملی»؛ فصلنامۀ اخلاق در علوم و فناوری؛ 3 (3 و4)، ص 6 تا 17.

  1. Akwasi, A. (2004); "The relationship between organizational ethical culture and the ethical behavior of employees"; The Insurance Industry of United States, 2, 9, 55-72.
  2. Ali, A. (1995); "Expatriates and host country nationals: managerial values and decision styles"; Leadership and Organization Development Journal, 16, 6, 27-34.
  3. Bahcecik, N. (2003); "The hospital ethical climate survey in Turkey"; Jonas Health Law; Ethical Regul, 5 (4): 94-98.
  4. Banerjee, D. (1992); Ethical behavior of (IS) personnel: in search of a behavioral model; United States: Arkansas University.
  5. Baron, A. R. & Greenberg, J. (2008); Behavior in organization; Allyn & Bacon Publishing.
  6. Beauchamp, T., & Bowie, N. (2000); Ethical theory and business; Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ: 171.
  7. Bennett, V. J. (2006); A study of the effectiveness of a diverse workforce within nonprofit organizations serving older adults: an analysis of the impact of leadership styles and organizational culture. PHD Dissertation, Capella University.
  8. Diane, L. W. (2002); Determinants of ethical behavior of public administrators: profession, position, and organizational climate; Tennessee State University.
  9. Ebrahimi, S. A. Haliajian, E. Bozorgis, M. (2013); "The employee's spiritual quotient in executive organizations and its effect on their professional ethics"; Journal of Cultural Management, 7(19):  41-52.
  10. Fang, Y. (2007); A meta-analysis of relationships between organizational culture, organizational climate, and nurse work outcomes; PHD Dissertation, University of Maryland.
  11. Hercy. P. and Blanchard, K. H. (1983); Management of organizational behavior; New Jersey, Prentice-Hall.
  12. Koten K., & Moore, C. (2001); "Egocentrism and anthropocentrism: moral reasoning about ecological commons dilemmas"; J Envir Psycho. 21: 261-72.
  13. Natalia, K., Keck, S. (2013); "When deviant leaders are punished more than non-leaders: The role of deviance severity"; Journal of Experimental Social Psychology, 49(5): 783-796.
  14. Nga, J. & Lum E. (2013); An investigation into unethical behavior intentions among undergraduate students: A Malaysian Study; J Acad Ethics.
  15. Piff, P.K, Stancato D.M, Cote, S, Mendoza-Denton R. & Keltner, D. (2012); "Higher social class predicts increased unethical behavior"; National Acad Sci, 109:4086–4091.
  16. Robbins, S. P. (2005); Organizational behavior; Prentice Hall.
  17. Sinclair, A. (1993); "Approaches to organizational culture and ethics"; Journal of Business Ethic, 12 (1):63–73.
  18. Sunil, J., & Ramlall, F., & Al-Kahtani, A., & Hind, D. (2014); "Positive organizational behavior in the workplace: a cross-cultural perspective international"; Journal of Management & Information Systems (IJMIS), 18(3): 120-138.
  19. Thomas, L. Baker, Tammy, G. Hunt, Martha, C. A. (2006); Promoting behavior and organizational citizenship behavior; United States: Clmosen University.
  20. Valentine, S. (2008); "Professional ethical standards, corporate social responsibility, and the perceived role of ethics and social responsibility"; Journal of Business Ethics, 82 (3):657 – 666.
  21. Vitez, O. (2010); "What is the relationship between corporate culture and ethics?"; Journal of Business Ethics, 100 (2):515– 530.
  22. Wanfleet, D. (1992); Behavior in organizations; Houghton Miff Inc.
  23. Zhang Z. (2011); "On moral hazard of construction project visual organization"; Procedia Engie, 12:156-162.