مبانی ارزش شناسی اخلاق تغذیه با رویکرد اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 قم

2 دانشگاه معارف اسلامی

3 دانشگاه علوم پزشکی تهران

10.22081/jare.2023.66537.1832

چکیده

منظور از مبانی ارزش‌شناسی اخلاق تغذیه، آن دسته از گزاره‌های مستخرج از متون دینی است که مفهوم و جایگاه ارزش‌ها را در اخلاق تغذیه، انواع ارزش‌ها، تقدم و ویژگی‌های آن‌ها نشان می‌دهد و تصویری کلی و جامع از ارزش‌های مطلوب در اخلاق تغذیه ارائه می‌دهد. هدف این پژوهش، معرفی مبانی ارزش‌شناسی اخلاق تغذیه با رویکرد اسلامی است. پژوهش حاضر با جمع‌آوری داده‌ها به‌شیوۀ کتابخانه‌ای و با بهره‌گیری از منابع دست اول دینی و تحلیل آن‌ها دریافت که مبانی ارزش‌شناسی اخلاق تغذیه با رویکرد اسلامی عبارت‌اند از: واقع‌گرایی ارزشی در سبک تغذیه؛ توجه به تفاوت ارزش‌های ذاتی و غیری در خوراکی‌ها؛ تفکیک ارزش‌های ابزاری از غایی؛ مطلق و ثابت‌بودن؛ فرازمانی و فرامکانی‌بودن ارزش‌ها؛ اثبات‌پذیربودن ارزش‌های واقعی در تغذیه؛ ارزش‌های اخلاقی تغذیه مبتنی بر واقعیت‌های عینی؛ ارتباط بین فعل اختیاری و آگاهانۀ تغذیه و نتیجۀ آن؛ تقسیم منافع ارزشی تغذیه به منافع معنوی و مادی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Axiological Basics of Nutrition Ethics from Islamic Perspective

نویسندگان [English]

  • Hasan Roshan 1
  • Mohammad Hedayati 2
  • Mohammad Javad Fallah 2
  • Gholam Reza Noor Mohammadi 3
1 Ethics researcher and PhD in Quran, health and wellness
2 University of Islamic Instructions
3 Tehran university of medical science
چکیده [English]

 
The axiological basics of nutrition ethics ​​are propositions extracted from Islamic texts that show the concept and place of values ​​in nutrition ethics, the types of values, their precedence and characteristics, and a general and comprehensive picture of desirable values. They present the ethics of nutrition. The purpose of this research is to introduce the axiological basics of nutrition ethics from Islamic perspective. The main question of this research is: What are the axiological basics of nutrition ethics from Islamic perspective? By collecting data from libraries and using first-hand religious sources and analyzing them, the present research came to the conclusion that the axiological basics of nutrition ethics are: axiological realism in nutrition style; Paying attention to the difference between intrinsic values and other values ​​in nutrition; separation of instrumental values ​​from the ultimate ones; absolute and fixed values, transtemporality and translocality of values; provability of real values ​​in nutrition; the moral values ​​of nutrition based on objective facts; the relationship between voluntary and conscious act of eating and its result; and dividing nutritional benefits into spiritual and material ones.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nutrition
  • Axiology
  • Ethics
  • Values
  • Food
  1. قرآن کریم.
  2. آخوندی، مصطفی (1388)، غذا و تغذیه در آموزههای دینی و یافتههای علمی، قم: زمزم هدایت.
  3. ابن‌منظور، ابو‌الفضل جمال‌الدین محمدبن‌مکرم (1405ق)، لسانالعرب، قم: ادب حوزه.
  4. جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد (1404ق)، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین.
  5. حر عاملی، محمدبن‌حسن (1412ق)، وسایل‌الشیعه، قم: مؤسسۀ آل البیت لاحیاء التراث.
  6. حسینی قلعه‌بهمن، علی‌اکبر و دیگران (1392)، فلسفه اخلاق، تهران: نشر دانشگاه پیام‌نور.
  7. دیلمی، حسن‌بن‌ابی‌الحسن (1371)، ارشادالقلوب، قم: الشریف الرضی.
  8. روزبه، محمدرسول (1390)، مبانی اخلاق در دین، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم.
  9. شریفی، احمدحسین (1384)، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی‌وپرورشی امام‌خمینی(ره).
  10. شریفی، احمدحسین (1393)، مبانی علوم انسانی اسلامی، تهران: آفتاب توسعه.
  11. صدوق، محمدبن‌علی ابن‌بابویه (1385)، الخصال، تهران : اندیشۀ هادی.
  12. صفی‌پوری، عبدالرحیم‌بن‌عبدالکریم (1389)، منتهی الارب فی لغات العرب. تهران: مؤسسۀ چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
  13. علیزاده، مهدی (1390)، «نقد و بررسی اصول حاکم بر اخلاق زیست فناوری معاصر»، اخلاق زیستی، دوره1، ش2، ص41-82.
  14. کلینی، محمدبن‌یعقوب (1407ق)، الکافی، تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  15. متقی هندی، علی‌بن‌حسام‌الدین (1419ق)، کنز العمال فی سنن الاقوال و الاحوال، تحقیق محمودعمر دمیاطی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  16. مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی (1403ق)، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة، تصحیح جمعی از محققان، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  17. مصباح یزدی، محمدتقی (1381)، در پرتو آذرخش، به‌همت دفتر پژوهش‌های فرهنگی، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشى‌وپژوهشى امام‌خمینى(ره).
  18. مصباح یزدی، محمدتقی (1384)، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، تحقیق و نگارش احمدحسین شریفی، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشى‌وپژوهشى امام‌خمینى(ره).
  19. مصباح یزدی، محمدتقی (1391)، فلسفه اخلاق، تحقیق و نگارش احمدحسین شریفی، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشى‌وپژوهشى امام‌خمینى(ره).
  20. مصباح یزدی، محمدتقی (1390)، بیانات آیت‌الله مصباح یزدی در همایش تعلیم‌وتربیت ارزش‌ها (23/09/1391)، در: mesbahyazdi.ir
  21. مطهری، مرتضی (1390)، فلسفه اخلاق، تهران: صدرا.
  22. معلوف، لوییس (1386)، المنجد، ترجمۀ محمد بندریگی، تهران: ایران.
  23. مفیدی، مصطفی (1375)، فرهنگ فشردۀ پزشکی آکسفورد، تهران: فرهنگان.
  24. مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  25. مور، جرج ادوارد (1385)، مبانی اخلاق، ترجمۀ غلامحسین توکلی و علی عسگری یزدی، قم: انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  26. میرزایی، همایون، علی‌اصغر رضاییان و ندا جهانگیریان (1393). تبادل فرهنگی و نسبیت فرهنگی: پایه‌ها و مفاهیم، تهران: نیکوبان.
  • نورمحمدی، غلام‌رضا (1401). «ارزش‌شناسی در نظام جامع سلامت اسلام»، فصلنامۀ قرآن و طب، دوره7، ش3، ص19-25.
  • نوری طبرسی، حسین (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستبط المسائل، بیروت: مؤسسۀ آل‌البیت لاحیاء التراث.
  1. هدایتی، محمد (1393)، «علم اخلاق: تعریف، موضوع و هدف»، پژوهشهای اخلاقی، س4، ش4، ص123-142.
  2. هدایتی، محمد (1395)، مناسبات فقه و اخلاق، تهران: نگاه معاصر.
  3. هدایتی، محمد و محمد نظری پشتکوهی (1401)، «اخلاق جراحی زیبایی با رویکرد اسلامی»، فصلنامۀ اخلاق، س12، ش47، ص145-165.
  4. یوسفیان، حسن، مجتبی مصباح و محمود فتحعلی (1394)، فلسفۀ تعلیموتربیت اسلامی، زیر نظر محمدتقی مصباح یزدی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی مدرسۀ برهان (انتشارات مدرسه).
  5. Paz-Graniel, Indira., Babio, Nancy., Mendez, Ignacio. and Jordi Salas-Salvadó (2019). “Association between Eating Speed and Classical Cardiovascular Risk Factors: A Cross-Sectional Study”. Nutrients, 11(1): 83.
  6. Turoldo, Fabrizio (2021). “Man is what he eats: The philosophy and ethics of eating”. Etica & Politica / Ethics & Politics, 23(2): 761-778.
دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 70
اولین شماره علمی پژوهشی فصلنامه مطالعات اخلاق کاربردی
اسفند 1401
صفحه 11-37
  • تاریخ دریافت: 02 خرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 14 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 23 خرداد 1401