تحلیل محتوای مفاهیم تربیتی و اخلاقی اشعار و قصه‌های آموزشی مراکز پیش‌دبستانی وابسته به دارالقرآن‌های شهر اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 اداره آموزش و پرورش ناحیه 6 اصفهان

2 استادیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

10.22081/jare.2023.66484.1829

چکیده

هدف از این پژوهش تحلیل محتوای مفاهیم تربیتی و اخلاقی در اشعار و قصه‌های آموزشی مراکز پیش‌دبستانی وابسته به دارالقرآن‌ها است. پژوهش با رویکرد کیفی و کمی انجام شد. جامعۀ آماری، همۀ اشعار و قصه‌های آموزشی مورد تأکید مراکز پیش‌دبستانی وابسته به دارالقرآن‌های شهر اصفهان در سال‌های 1394 تا 1399 بود. روش نمونه‌گیری، هدفمند از نوع همگن بود. یافته‌های حاصل از تحلیل محتوای کیفی، کمی وآزمون کای‌اسکوئر حاکی از آن است که آموزه‌های مذهبی و احکام، آداب اجتماعی، سبک زندگی، احترام به والدین و توصیه به نظافت به‌عنوان مفاهیم اخلاقی و تربیتی مشترک در اشعار و قصه‌های مراکز پیش‌دبستانی استفاده می‌شود. میزان تکرار مفاهیم اخلاقی و تربیتی آموزه‌های مذهبی و احکام، احترام به والدین و توصیه به نظافت در سه بخش اشعار و قصه‌های مذهبی و قصه‌های مبتنی بر اصول و دیدگاه‌های روان‌شناسی تفاوت معناداری را (در سطح 01/0>p) نشان داد و این تفاوت در آموزش آموزه‌های مذهبی و احکام و توصیه به نظافت در بین اشعار قرآنی و آموزش احترام و نیکی به والدین در قصه‌هایی مبتنی بردیدگاه روان‌شناسی درصد فراوانی بیشتری را نشان داد.
بر اساس این تحقیق می‌توان گفت به برخی از مفاهیم اخلاقی و تربیتی توجه شده و به برخی کم‌توجهی و حتی بی‌توجهی شده است. البته در این زمینه می‌توانیم با به‌کارگیری آموزه‌های قرآنی و روان‌شناسی با روش قصه و شعر به اهدافی که در تربیت کودکان داریم، برسیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Content Analysis of Educational and Moral Concepts of Educational Poems and Stories of Preschools Affiliated to Dar al-Qur'an in Isfahan City

نویسندگان [English]

  • roghayeh Masoodi marghmaleki 1
  • nafiseh rafiei 2
  • Alireza choobgin 1
1 Department of Education, District 6, isfahan
2 Assistant professor, department of educational sciences&psychology, payame noor university, tehran, iran
چکیده [English]

The purpose of this research is content analysis of educational and moral concepts in the educational poems and stories of the primary schools affiliated to Dar Al-Qur'an. A mixed research method with qualitative and quantitative quality was done. The statistical population was all the educational poems and stories of the preschool centers of Darul-Qur'an in Isfahan in the last 5 years. The purposeful sampling method was homogenous. The findings of the qualitative and quantitative analysis and Chi-square test indicate that religious doctrines and rules, social customs, lifestyle, respect for parents and recommendations for cleanliness are common moral and educational concepts in the poems and stories of preschool centers. The amount of repetition of moral and educational concepts of religious teachings and commandments, respect for parents and recommendations for cleanliness among the three sections of religious poems and stories and stories based on the principles and perspectives of psychology showed a significant difference at the level (p<0.01) and this The difference in the teaching of religious doctrines and rulings and recommendations for cleanliness among Quranic poems and the teaching of respect and kindness to parents in stories based on the perspective of psychology showed a higher percentage. Based on this research, it can be acknowledged that some moral and educational concepts have been paid attention to, and some have been neglected and even neglected, and that efforts can be made in this field by applying the teachings of the Qur'an and psychology with the method of stories and poems. To achieve the goals we have in raising our children

کلیدواژه‌ها [English]

  • poems
  • stories
  • moral concepts
  • educational concepts
  • preschool centers
  1. قرآن کریم.
  2. باهنر، ناصر (1401)، آموزش اهداف دینی همگان با روانشناسی رشد، تهران: انتشارات شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
  3. بینایی، امین (1397)، «تربیت کودک و روانشناسی کودک، فصلنامۀ روانشناسی، ش124، ص21-29.
  4. جلولی، شمسی، مهشید ایزدی و فاطمه انصاریان (1392)، بررسی شعر کودک به‌لحاظ میزان توجه به مفاهیم تربیتی و اجتماعی در دهه‌های 70 و 80. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی گروه علوم تربیتی.
  5. خادمی، ملوک و فاطمه مهرولی (1394)، «بررسی قصه‌گویی قرآن به‌عنوان روش فعال در آموزش اخلاق». فصلنامه علمی‌پژوهشی تربیت اسلامی، ش20، ص51-71.
  6. خلفی، شهلا (1385)، مطالعۀ عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان پایبندی به اخلاق شهروندی در میان شاغلین مراکز دانشگاهی شهر تهران، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشکدۀ علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا.
  7. راموز، محبوبه و حسین شریف‌زادگان (1398)، «بررسی تطبیقی مبانی تربیتی کودکان از دیدگاه روسو و کانت»، نشریۀ فلسفۀ تحلیلی (جستارهای فلسفی - پژوهش‌های فلسفی)، دوره15، ش35، ص75-94.
  8. رضایی، زهرا، اکرم استاجی و مهری گلی‌زاده عطایی (1396)، «بررسی تأثیر داستان و شعر در آموزش و یادگیری»، فصلنامۀ کشوری، ش24، ص15-1.
  9. رفیعی، بهروز (1388)، آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، تهران: سبحان.
  10. سوهانی، عاطفه (1398)، «تبیین و بررسی تربیت اخلاقی کودک»، دوفصلنامۀ آموزشی، پژوهشی، تحلیلی، دوره5، ش2، ص57-68.
  11. سیف، علی‌اکبر (1380)، روانشناسی پرورشی نوین. تهران: دوران.
  12. شعبانی، زهرا (1396)، «مقایسۀ تأثیر آموزش پیش‌دبستانی بر عملکرد انس با قرآن نوآموزان مکتب‌القرآن و سایر مراکز پیش‌دبستانی ۱۳۹۲-۱۳۹۳»، پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت، دوره12، ش25، ص35-50.
  13. شمشیری، بابک و مرضیه نوذری (1397)، «ارائۀ الگوی بومی تربیت دینی کودکان پیش‌دبستانی از طریق مصاحبه با صاحب‌نظران»، فصلنامۀ رشد آموزش پیش‌دبستانی، دوره10، ش1، ص30-42.
  14. علیزاده، محمد (1397)، «شعر به‌عنوان ابزار آموزش»، ماهنامۀ رشد و فناوری آموزشی، دوره34، ش6، ص50.
  15. فیاض، علی‌اصغر (1396)، تاریخ اندیشه‌های تربیتی، تهران: سمت.
  16. محمدی نصرآباد، محدثه، سیدکاظم علوی لنگرودی، احمد زندوانیان و مهدیه استبرقی (1398)، «اثربخشی آموزش ارزش‌های اخلاقی (از طریق قصه‌گویی و پویانمایی) بر رشد مهارت‌های اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی»، دوفصلنامۀ علمی، دوره10، ش2، ص241-262.
  17. مسائلی، نسرین و شقایق نیک‌نشان (1395)، «بررسی مفاهیم اخلاقی  و مفاهیم ضداخلاقی در پویانمایی‌های عرضه‌شده برای کودکان                                   و نوجوانان»، دوفصلنامۀ علمی‌پژوهشی تربیت اسلامی، دوره11،                           ش23، ص69-90.
  18. مطهری ، مرتضی (1383)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: صدرا.
  19. مفیدی، فرخنده (1399)، آموزش‌وپرورش پیش‌دبستانی و دبستانی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام‌نور.
  20. مفیدی، فرخنده و سیما کفیلی‌مقدم (1392)، «بررسی اثربخشی اخلاق به کمک فیلم‌های پویانمایی در رشد اخلاق دانش‌آموزان پیش‌دبستانی»، فصلنامۀ تعلیم‌وتربیت، ش114، ص91-95.
  21. نجفی بهزادی، سجاد و فاطمه صالحی بروجنی (1400)، «بررسی درون‌مایه‌های آموزشی‌مهارتی و تربیتی‌اخلاقی داستان‌های منتخب کودک ایران و جهان»، دانشگاه شهرکرد، دوه1، ش4، ص4-15.
  22. نعمتی پیرعلی، دل‌آرا و غلامرضا عباسی ولدی (1391)، «فضایل و رذایل اخلاقی در قرآن و اناجیل اربعه»، فصلنامۀ مطالعات قرآنی، دوره3، ش9، ص136-160.
  23. هاشمی، حسین (1388)، «چیستی و اهداف تربیت»، فصلنامۀ پژوهش‌های قرآنی، سال15، ش59، ص30-72.
  24. یاری‌قلی، بهبود و مهدیه خانی خسروشاهی (1399)، «بررسی اثربخشی آموزش قصه‌های قرآنی بر رشد اخلاقی دانش‌آموزان»، نشریۀ پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، دوره28، ش48، ص147-170.
  25. Camille, C. & Caroline, H. (2019). ‘Poetry in motion’ a place in the classroom: Using poetry to develop writing confidence and reflective skills. Nurse Education Today, 76, 73-77.

https://doi.org/10.1016/j.nedt.2019.01.026

  1. Helena R. S. (2020). Personality development from early childhood through adolescence. Personality and Individual Differences, 172, DOI:110596.

https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110596

https://doi.org/10.1016/j.pubrev.2008.03.028

  1. Krystal, M. L.,Kaushalendra, Mary, F. C. & Thomas, H. O. (2015), Treationg nighttime fears in young children with bibliotherapy, evatuation anxiety symptoms, and monitoring behavior, Journal of anxiety disorders, 30,103-114. DOI: 10.1016/j .janxdis. 2014.12.004
  2. Nawaz, N. & Jahangir, S. F. (2015). Effects of Memorizing Quran by Heart (Hifz) On Later Academic Achievement. Journal of Islamic Studies and Culture, 3(1): 58-64. DOI: 10.15640/jisc.v3n1a8
  3. Paul S. L. (2008). Moral development in public relations: Measuring duty to society in strategic communication. Public Relations Review, 43(3): 244-251.
  4. Scott, B. (2021). Poetry and possible selves: Crisis theory with/in teacher education programs. Teaching and Teacher Education, 105, DOI:103393. https://doi.org/10.1016/j.tate.2021.103393
دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 70
اولین شماره علمی پژوهشی فصلنامه مطالعات اخلاق کاربردی
اسفند 1401
صفحه 133-163
  • تاریخ دریافت: 29 اردیبهشت 1402
  • تاریخ بازنگری: 10 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 27 خرداد 1402