رویکرد قرآنی حل تعارضات اخلاق مبارزه و مقاومت در سنجه تعالیم انبیاء

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ایران- کرمان-رکن الهدی

2 پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن

3 دانش آموخته دکتری دانشگاه باقر العلوم

10.22081/jare.2024.69045.1910

چکیده

اخلاق مبارزه و مقاومت در راستای احقاق حقوق و ارزش‌های انسانی، نقشی محوری در تاریخ ایفا کرده است. با این وجود، این عرصه خطیر همواره با چالش‌هایی همراه بوده است. از مهم‌ترین این چالش‌ها، تعارضات اخلاقی است که در این عرصه رخ می‌دهد. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی و تحلیلی، براین فرضیه استوار است که با استناد به تعالیم انبیاء می‎توان، راه حل موجه و اخلاقی این تعارضات را اصطیاد نمود. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد از مهم‌ترین تعارضات اخلاقی در اخلاق مبارزه، تعارض در منافع و ارزش‌ها است. در حل تعارض انعطاف‌ناپذیری در برابر دشمن و وارد شدن ضربه به جبهه مبارزه (تحریم اقتصادی، تحریف شخصیت) این ضربات نباید عاملی برای انعطاف در برابر دشمن تلقی گردد. از دیگر تعارضات در جهت منافع، مسئله جمع غنائم و تمرکز بر اهداف استراتژیک است که با محوریت فرامین الهی بر اطاعت از فرماندهی به حل این تعارض اخلاقی پرداخته شده است. تعارض بین مبارزه با شرک والدین و احترام به آن‌ها از جمله تعارضات در ارزش‌ها است. در این خصوص، انبیاء الهی در صورت وجود تهدید از سوی نزدیکان، با دلسوزی و بدون بی‌احترامی، آن‌ها را به ایمان دعوت می‌کردند و در غیر این صورت به مقابله با آن‌ها می‌پرداختند. از دیگر تعارضات ارزشی، به تعارض بین حفظ جان و مقابله با ظلم می توان اشاره کرد .در جهت حل تعارض مذکور براساس تعالیم انبیاء، ترجیح مبارزه با ظلم از واجبات ادیان الهی است.

تازه های تحقیق

منابع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌اثیر، ابوالحسن على بن محمد (1385)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر.
  3. ابن‌بابویه قمی، ابوجعفر محمد بن علی (1378)، عیون أخبار الرضا(ع)، تحقیق و تصحیح مهدی لاجوردی، تهران: جهان.
  4. ابن‌هشام، عبدالملک‌ بن ‌هشام (1375)، زندگانی محمد(ص) پیامبر اسلام، ترجمۀ سیدهاشم رسولی، چ11، تهران‌: کتابچی‌.
  5. بحرالعلوم، سیدمحمد بن محمدتقی (1403ق)، بلغة الفقیه، چ4، تهران: مکتبة الصادق.
  6. بلاغی، سید عبدالحجه (1386)، حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، قم: حکمت.
  7. بوسلیکی، حسن (۱۳۹۱)، تعارض اخلاقی و دانش اصول فقه: بازخوانی ظرفیت‌های اصول فقه در حل تعارضات اخلاقی، قم: انتشارات پژوهشگاه علوم فرهنگ اسلامی.
  8. بیانات مقام معظم رهبری (06/02/1391)، قابل دسترسی در: IR
  9. بیهقی، احمد (1414ق)، السنن الکبری، به کوشش محمد عبدالقادر عطا، مکه: بی‌نا.
  10. جوادی آملی، عبدالله (1388)، تسنیم: تفسیر قرآن کریم، قم: مرکز نشر اسراء.
  11. حر عاملی، محمد بن حسن (1414ق)، وسائل الشیعة، قم: آل‌البیت.
  12. حلی، ابن‌ادریس (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
  13. رازی، فخرالدین محمد بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، چ3، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  14. رضایى اصفهانى، محمدعلى (1387)، تفسیر قرآن مهر، قم: پژوهش‌هاى تفسیر و علوم قرآن .
  15. رهنمایی، سیداحمد (1386)، درآمدی بر مبانی ارزش‌ها، قم: مؤسسۀ آموزشی‌وپژوهشی امام‌خمینی.
  16. زهرانی، مصطفی (1376)، نظریه‌های تحریم اقتصادی، تهران: مؤسسۀ چاپ و انتشارات وزارت خارجه.
  17. ساروخانی، باقر (1370)، دائرةالمعارف علوم اجتماعی، تهران: کیهان.
  18. سبحانی، جعفر (1385)، فروغ ابدیت، چ21، قم: بوستان کتاب.
  19. سجستانى، ابن‌اشعث (1410ق)، سنن ابى‌داود، بیروت: دار الفکر.
  20. صدر، سیدکاظم (1387)، اقتصاد صدر اسلام، چ2، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  21. طباطبایى، سیدمحمدحسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چ2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  22. طبرسى، فضل بن حسن (بی‌تا)، ترجمۀ تفسیر مجمع البیان، تهران: فراهانى.
  23. طبرسی، فضل بن حسن (1390)، إعلام الوری، ترجمۀ عزیزالله عطاردی، تهران: اسلامیه.
  24. طبری، محمد بن جریر بن یزید (1408ق)، تاریخ الطبری، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  25. طریحى، فخرالدین بن محمد (1375)، مجمع البحرین، چ3، تهران: مرتضوی.
  26. فرامرز قراملکی، احد (1393)، اخلاق حرفه‌ای، تهران: نشر احد فرامرز قراملکی.
  27. قرطبی، محمد بن احمد (1364)، الجامع لاحکام القرآن، تهران: ناصرخسرو.
  28. مجلسی، محمدباقر (1386)، بحار الانوار، چ4، تهران: اسلامی.
  29. محمدی اشتهاردی، محمد (1380)، قصه‌های قرآن به قلم روان، چ2، تهران: مؤسسۀ انتشارات نبوی.
  30. مکارم شیرازی، ناصر (1370)، القواعد الفقهیة، قم: مدرسۀ امام علی بن ابی‌طالب(ع).
  31. مکارم شیرازی، ناصر (1386)، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  32. موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1385)، صحیفۀ امام، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  33. نجفی، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  34. نورمحمد، ناصر و حسن بوسلیکی (1400)، اخلاق خدمت اهل محراب، قم: نسیم حیات.
  35. نیشابوری، ابی‌اسحاق احمد بن محمد بن ابراهیم (1422ق)، الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی، بیروت: دار احیاء التراث‌ العربی.
  36. واقدی، محمد بن عمر (1409ق)، المغازی، بیروت: مؤسسة اعلمی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Quranic approach to solving the conflicts of the ethics of struggle and resistance in the measure of the teachings of the prophets

نویسندگان [English]

  • Fatima Moin al-Dini 1
  • Syed Ali Akbar Hosseini Ramandi 2
  • Nasser Noor Mohammad 3
1 Iran-Kerman-Rokan Al-Hadi
2 seminaryResearch Institute of Quranic Culture and Education
3 Doctorate graduate of Baqer Uloom University
چکیده [English]

Throughout history, the ethics of struggle and resistance has played a central role in the pursuit of human rights and values. However, this critical arena has always been accompanied by challenges, one of the most significant being the ethical conflicts that arise within it. Grounded in a descriptive and analytical approach, this research is built upon the hypothesis that by drawing upon the teachings of the prophets, justifiable and ethical solutions to these conflicts can be identified. The findings of this research show that among the most prominent ethical conflicts in the ethics of struggle is the conflict of interests and values. The solution to the conflict between inflexibility towards the enemy and inflicting harm on the struggle front (economic sanctions, character assassination) is to ensure that these actions do not become a pretext for yielding to the enemy. Another conflict in terms of interests is the issue of collecting spoils of war and focusing on strategic objectives, which has been addressed with a focus on divine commands to obey the commander-in-chief. The conflict between fighting against parental idolatry and respecting them is considered as an example of conflicts in values. In this regard, the divine prophets, in the face of a threat from their loved ones, would compassionately invite them to faith without disrespecting them, and otherwise would confront them. Another example is the conflict between preserving life and fighting against injustice. In order to resolve this conflict, according to the teachings of the prophets,

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics
  • struggle
  • resistance
  • moral conflict
  • teachings
  • prophets