کاربرد اخلاق بندگی در تقویت رضایت زناشویی و کارآمدی خانواده

سراج زاده, حسن

doi:10.22081/jare.2025.71420.2027

کاربرد اخلاق بندگی در تقویت رضایت زناشویی و کارآمدی خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

حسن سراج زاده

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

10.22081/jare.2025.71420.2027

چکیده

اخلاق بندگی یکی از اقسام اخلاق است که به نحوه ارتباطِ انسان با خدا در ابعاد مختلفِ شناختی، عاطفی و رفتاری می‌پردازد و از بایدها و نبایدهای اخلاقی که یک انسان لازم است در رابطه‌اش با خدا مراعات کند، سخن می‌گوید. یکی از مصادیقِ اخلاق بندگی در بُعد شناختی، عبارت از تصور و ادراک مثبت و درست از خداوند است. افرادی که از خداوند، تصور و ادراکِ مثبت و درستی داشته باشند، در زندگیِ خود، از آثارِ مثبتی بهره‌مند می‌شوند. یکی از کاربردها و تأثیراتِ اخلاق بندگی در زمینه تصور و ادراکِ مثبت از خداوند، تقویت رضایت زناشویی و کارآمدی خانواده است که برای اثبات این ادعا، دوره آموزشیِ اخلاق بندگی تعریف شد و اثر بخشی آن بر تقویت رضایت زناشویی و کارآمدی خانواده سنجش گردید. بدین منظور پس از تدوین برنامه آموزش اخلاق بندگی، با استفاده از تحقیق کیفی، این برنامه اعتباریابی شد و بعد از آن با روش تحقیق نیمه‌آزمایشی بر دو متغیر رضامندی زناشویی و کارآمدی خانواده سنجیده شد. جامعه آماری، افراد متأهل شهر اصفهان بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس و داوطلبانه 25 نفر از افراد متأهل در دو گروه کنترل و آزمایش به صورت تصادفی قرار گرفتند. نتایج نشان داد در سطح 05/0 p<میانگین نمرات گروه آزمایش در دو متغیر کارآمدی خانواده و رضایت زناشویی از میانگین نمرات گروه کنترل به طور معناداری بالاتر بوده است. بنابراین نتایج نشان از تأثیر معنادار برنامه آموزش اخلاق بندگی بر متغیرهای پژوهش است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مطالعات اخلاق کاربردی

عنوان مقاله [English]

Applying the Ethics of Servitude in Enhancing Marital Satisfaction and Family Efficiency

نویسنده [English]

hassan serajzadeh

Faculty of Theology and Family Research Institute

چکیده [English]

The ethics of servitude is a type of ethics that deals with the way humans relate to God and talks about the moral dos and don'ts that a human being must observe in his relationship with God. One of the examples of the ethics of servitude in the cognitive dimension is a positive and correct idea and perception of God. People who have a positive and correct idea and perception of God benefit from positive effects in their lives. One of the uses and effects of the ethics of servitude in the field of a positive idea and perception of God is to strengthen marital satisfaction and family efficiency. To prove this claim, the ethics of servitude training course was defined and its effectiveness on strengthening marital satisfaction and family efficiency was measured. For this purpose, after developing the ethics of servitude training program, this program was validated using qualitative research and then measured using a semi-experimental research method on two variables: marital satisfaction and family efficiency. The statistical population was married people in Isfahan city, and 25 married people were randomly assigned to two groups, control and experimental, using a convenient and voluntary sampling method. The results showed that at the p<0.05 level, the mean scores of the experimental group in the two variables of family efficiency and marital satisfaction were significantly higher than the mean scores of the control group. Therefore, the results indicate a significant effect of the servitude ethics training program on the research variables.

کلیدواژه‌ها [English]

Morality of servitude
positive perception of God
negative perception of God
marital satisfaction
family effectiveness
married people

مراجع

منابع

قرآن کریم.
1. ابن‌اشعث، محمد بن محمد (بی‌تا)، الجعفریات (الاشعثیات)، تهران: مکتبة نینوی.
2. احمد برآبادی، حسین (1394)، «مقایسۀ کیفیت تصور از خدا در بیماران افسرده و افراد سالم»، فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، دوره 6، ش23، ص69-96.
3. ثناگویی‌زاده، محمد (1400)، «تدوین برنامۀ اسلامی غنی‌سازی صمیمیت زناشویی و اثربخشی آن بر صمیمیت و رضامندی زناشویی»، پژوهش‌نامۀ اسلامی زنان و خانواده، دوره 9، ش23، ص9-34.
4. ثناگویی‌زاده، محمد (1403)، خانواده درمانی معنوی‌مذهبی: تاریخچه، مفاهیم و کاربست، اصفهان: دفتر تبلیغات اسلامی.
5. جان‌بزرگی،‌ مسعود، عباس پسندیده و مسعود آذربایجانی (1402)، ‌خانواده‌درمانی ‌معنوی خداسو، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
6. جدیری، جعفر و مسعود جان بزرگی (1388)، «ساخت و اعتباریابی مقیاس رضامندی زناشویی اسلامی»، روان‌شناسی و دین، دوره 2، ش4 (پیاپی 8)، ص41 -70.
7. حدادی کوهسار، علی‌اکبر و باقر غباری بناب (1390)، «رابطۀ انگارۀ ذهنی از خدا و دلبستگی با افکار پارانوئیدی در دانشجویان»، پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، دوره 6، ش24، ص39-58.
8. حسینی گل‌افشانی، سیده زهرا، سونیا اویسی، فرنوش رشوند، فاطمه گودرزی و محمدحسین مافی (1396)، «بررسی ابعاد ادراک از خداوند در بیماران همودیالیزی شهر قزوین در سال 1395»، روان‌پرستاری، دوره 5، ش4، ص44-51.
9. حمیری، عبدالله بن جعفر (1413ق)، قرب الاسناد، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
10. صفورایی پاریزی، محمدمهدی (1388)، «ساخت و اعتباریابی پرسش‌نامۀ سنجش کارآمدی خانواده از دیدگاه اسلام»، روان‌شناسی و دین، سال 2، ش1 (پیاپی 5)، ص85-108.
11. صفورایی پاریزی، محمدمهدی، سید حسین حیدری، عباس‌علی هراتیان و محمد زارعی توپخانه (1394)، «بازشناسی ساختار عاملی مقیاس اسلامی کارآمدی خانواده،فرم تجدیدنظرشده»، اسلام و پژوهش‌های روان‌شناختی، سال1، ش3، ص27-43.
12. غباری بناب، باقر، علی‌اکبر حدادی کوهسار و ابوالفضل رشیدی احمدآبادی (1391)، «رابطۀ کیفیت دلبستگی به خدا و تصور فرد از خدا با سلامت روانی در والدین کودکان استثنایی»، کودکان استثنایی (پژوهش در حیطۀ کودکان استثنایی)، دوره 12، ش3، ص5-15.
13. فرانکنا، ویلیام (1383)، فلسفه اخلاق، ترجمۀ هادی صادقی، قم: طه.
14. قنبری هاشم‌آبادی، بهرام‌علی، محمدحسن اشرف و محمدرضا قنبری هاشم‌آبادی (1391)، «بررسی ارتباط ادراک از خدا با خودپنداره و خودکارآمدی با توجه به متغیرهای فردی در میان دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد»، پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره (مطالعات تربیتی و روان‌شناسی)، دوره 2، ش1، ص165-180.
15. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
16. مصباح یزدی، محمدتقی (1383)، اخلاق در قرآن، قم: مؤسسۀ آموزشی‌وپژوهشی امام‌خمینی(ره).
17. ملکیان، مصطفی (1385)، مهر ماندگار، تهران: نگاه معاصر.
18. نصیرزاده، راضیه و سید کاظم رسول‌زاده طباطبایی (1386)، «بررسی تأثیر ادراک مفهوم خداوند بر احساس افسردگی، اضطراب و تنیدگی»، پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، دوره 2، ش8،‌ ص145-163.
19. نیلفروشان، پریسا، محمدرضا عابدی و سید احمد احمدی (1393)، آسیب‌شناسی خانواده، اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی.
20. وحدتی شبیری، سید حسن و سید محمدرضا وحدتی شبیری (1392)، «زیرساخت اخلاق بندگی در اصول کافی»، مشکوة، دوره 32، ش4، ص71-94.
21. Bulut, Ö. A. (2020). “The religious and spiritual dimensions of Bowen family therapy”. Spiritual Psychology and Counseling, 5(1): 65-85.
22. Khakpour, M., Mehrafarid, M., Akbari Amarghan, H., Nejat, H., Fazayeli Yousefabad, M. & Toroghi, R. (2018). “Effect of spiritual family therapy on marital satisfaction in couples with husbands' drug-dependent”. Research and health, 8(4): 365-372.
23. Khodayarifard, M. & Fatemi, S. M. (2013). “Combination of spirituality and cognitive-behavioral family therapy on treatment of generalized anxiety disorders”. Psychology, 4 (04): 427-432.
24. Parenteau, S. C., Hurd, K., Wu, H. & Feck, C. (2019). “Attachment to God and psychological adjustment: God’s responses and our coping strategies”. Journal of religion and health, 58: 1286-1306.
25. Rabstejnek, C. V. (2012). “Family systems & murray Bowen theory”. Posted Articles (January 2009), 4: 1-10.
26. Scharff, D. E. & de Varela, Y. (2005). “Object relations couple therapy”. Handbook of couples therapy, New Jersey: Wiley.
27. Shichida, T., Dollahite, D. C. & Carroll, J. S. (2015). “How perception of God as transcendent moral authority influences marital connection among American Christians”. Journal of Psychology and Christianity, 34: 40-52.
28. Sutton, T. E. (2019). “Review of attachment theory: Familial predictors, continuity and change, and intrapersonal and relational outcomes”. Marriage & Family Review, 55 (1): 1-22.