استنتاج پیامدهای تربیتیِ حاصل از تفاوت‌های جنسی از آموزه‌های اسلام

نویسنده

دانشجوی کارشناسی‌ارشد رشتۀ تاریخ و فلسفۀ تعلیم‌وتربیت دانشگاه اصفهان.

چکیده

رابطۀ زن و مرد از آغاز خلقت انسان پدیدار شده است و بشر در هر دوره‏ای بخش عمده‏ای از شناخت و هویت جنسی خود را در روند تعامل با جنس مخالف به‌دست آورده است. بنابراین، می‏توان گفت، توجه به جنسیت و تفاوت‏های زن و مرد از موضوعات همیشگی موجود در جوامع بوده است. این پژوهش با کمک از مرجع فرابشری اسلام در صدد دستیابی به پیامد‏های صحیح تفاوت‏های جنسیتی در تعلیم‌وتربیت بود؛ چراکه این مرجع از هرگونه کج‏اندیشی دربارۀ  تفاوت‏هایی جنسیتی مبرّا و بهترین ترسیمگر اهداف درجهتِ سعادت حقیقی انسان‏هاست. به‌این‌منظور، در حد توان با کاوش در آیات قرآن و روایات معصومانD در تبیین موضوع کوشش شد.آموزه‏های اسلامی تفاوت‏هایی میان زن و مرد مطرح می‏کند. این تفاوت‌ها نه‌تنها ازنظر حقیقی به برابری انسانی و ارزشی آن‏ها لطمه وارد نمی‏کند، بلکه لازمۀ سلامت حیات فردی و خانوادگی و اجتماعی است. در تفسیر تفاوت‏گذاری‏های جنسیتی در اسلام، باید بر ملاحظۀ ویژگی‏های طبیعی مرد و زن، وظایف و کارکردها و مصالح خاصی توجه و مرز آن را با نابرابری و تبعیض و ستم جنسیتی مشخص کرد. این تفاوت‏ها در مسیر، منجر به شکل‏گیری وظیفه‌ها و نقش‏های غیرمشابهی می‌شود که پیامدهای درخورتوجهی در تعلیم‌وتربیت دارد.

کلیدواژه‌ها


. قرآن کریم. ##
2. نهج البلاغه. ##
3. نهج الفصاحه. ##
4. گروه پژوهشی مطالعات زنان در آموزش‌وپرورش، 1383، آموزش‌وپرورش دختران؛ چکیدۀ تحقیقات از سال 1358تا1380، تهران: پژوهشکدۀ تعلیم‌وتربیت. ##
5. ایران‏نژاد، مهدی و پرویز ساسان‏گهر،1371، سازمان و مدیریت از تئوری تا عمل، تهران: مؤسسۀ بانکداری ایران. ##
6. الماسی، علی‏محمد، 1378، تاریخ مختصر تعلیم‌وتربیت در اسلام و ایران، تهران: انتشارات رشد. ##
7. اکین، سوزان مولر، 1389، زن از دیدگاه فلسفۀ سیاسی غرب، ترجمۀ ن. نوری‏زاده، تهران: انتشارات قصیده‏سرا و روشنگران. ##
8. امین، نصرت بیگم، 1362، تفسیر مخزن العرفان فی علوم القرآن، اصفهان: کتابفروشی ثقفی. ##
9. باقری، خسرو، 1385، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران:             انتشارات مدرسه. ##
10. ـــــــــــــــ ، 1387، درآمدی بر فلسفۀ تعلیم‌وتربیت، ج1، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. ##
11. باقری، خسرو و دیگران، 1389، رویکردها و روش‏های پژوهش در فلسفۀ تعلیم‌وتربیت، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. ##
12. بستان (نجفی)، حسین، 1388، اسلام و تفاوت‌های جنسیتی در نهادهای اجتماعی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. ##
13.  ــــــــــــــــ ، 1385، نابرابری جنسی از دیدگاه اسلام و فمینیسم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. ##
14. بهشتی، محمد و همکاران، 1386، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم‌وتربیت و مبانی آن، ج1 و 2، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،           تهران: سمت. ##
15. پورسیف، عباس، 1368، خلاصۀ تفاسیر المیزان و نمونه، چ2، تهران: انتشارات سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران. ##
16. جوادی آملی، عبدالله، 1389، زن در آینۀ جلال و جمال، چ21، قم: مرکز نشر اسراء. ##
17. جیریایی‏شراهی، معصومه و همکاران، 1391، «ملاحظات جنسیتی در برنامه‏ریزی آموزشی با تأکید بر آموزه‏های قرآنی»، دوفصلنامۀ علمی‌پژوهشی تربیت اسلامی، ش14، ص51 تا 76.
18. حسنی، معصومه‏سادات، 1388، «تفاوت‏های جنسیتی از دیدگاه اسلام و فمینیسم»، فصلنامۀ کتاب زنان، ش23. ##
19. حسینی‌زاده، سیدعلی و دیگران،‌ 1389، «نقد دیدگاه فمینیسم لیبرال در زمینۀ برابری زن و مرد از منظر قرآن و روایات؛ مبانی انسا‌ شناختی تعلیم‌وتربیت اسلامی»، مجلۀ تربیت اسلامی، س5، ش11، ص33 تا 58. ##
20. حکمت، محمدآصف، 1391، «بررسی و نقد نظریۀ تربیتی فمینیسم»، مجلۀ اسلام و پژوهش‌های تربیتی، س4، ش1، ص31 تا 63. ##
21. دلشادتهرانی، مصطفی، 1383، سیری در تربیت اسلامی، تهران: نشر دریا.
22. دیلمی، حسن‌ابن‌ابی‌الحسن، ارشاد القلوب، ج1. ##
23. رودز، استیون ای، 1392، تفاوت‏های جنسیتی را جدی بگیریم، ترجمۀ مسعود جان‌بزرگی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. ##
24. زیبایی‌نژاد، محمدرضا، 1391، جایگاه خانواده و جنسیت در نظام تربیت رسمی، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان. ##
25. ـــــــــ ، محمدرضا، 1388، تفاوت‏ها، هویت و نقش‏های جنسیتی؛ مجموعه مقالات، تهران: انتشارات مرکز زنان. ##
26. سبحانی، محمدتقی، 1385، درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام، قم: نشر هاجر. ##
27. شاهواروتی، مریم و همکاران، 1387، «بررسی تفاوت‏های جنسیتی زنان و مردان در دو دیدگاه قرآن و فمینیسم»، فصلنامۀ تخصصی پژوهش‏های میان‌رشته‏ای قرآنی، 1(1)، ص63 تا 82. ##
18. شهرآرای، مهرناز، 1385، «جنسیت و رویکردهای معرفت‏شناسانه»، فصلنامۀ تعلیم‌وتربیت، 7(87)، ص46 تا 65. ##
29. طاهرزاده، اصغر، 1387، زن آنگونه که باید باشد، اصفهان: لب المیزان. ##
30. طباطبایی، سیدمحمدحسین، 1983، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مدرسة الاعلمی للمطبوعات.##
31. طوسی، اسداله، 1391، «آموزش و جنسیت»، مجلۀ اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 4(1)، ص67 تا 100.