هنجارهای اخلاقی حاکم بر ارتباط با ناهم‌‌جنس در قرآن (با تمرکز بر سوره‌‌های احزاب و نور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مشاوره، دانشکده ی علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

اخلاق جنسی بر دسته­ای از عادات، ملکات و رفتار‌‌های انسان مشتمل است که به غریزۀ‌‌ جنسی مربوط می‌شوند. آنچه این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی به آن می‌‌پردازد، کیفیتی است که در قرآن برای ارتباط مرد و زن با یکدیگر ترسیم شده است. تمرکز مقاله بر سوره‌‌های احزاب و نور و بر روابطی است که در خارج از پیوندهای نسبی، سببی، مِلکیّت و نکاح شکل می‌‌گیرد. البته آیاتی که دربارۀ روابط یادشده هستند، به فهم بهتر آیاتی که به روابط خارج از این پیوندها ناظرند، کمک می­کنند. یافته‌‌های مقاله نشان می‌‌دهد هدف از اوامر و نواهی قرآن در این دو سوره، تحصیل اغراضی مشخص است و مناط‌‌هایی نیز در نظر گرفته شده است. تزکیه و تطهیر قلب، غرض این اوامر و نواهی به‌شمار می­رود که با رعایت اموری از قبیل غضّ بصر، حفظ فرج، ستر زینت پنهان، دوری از تبرّج، اجتناب از خضوع در قول و پرهیز از ورود سرزده به اماکن خصوصی تحصیل می‌‌شود. مناط این کارها، وجود نیاز و جذابیت جنسی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Moral Norms Governing the Relation with the Other Gender in Qur`an (Focusing on Al-Ahzab and An-Nur Surahs of Qur’an)

نویسنده [English]

  • Arsham Zade abdollahi
Counselling, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

Sexual morality entails a group of habits and behaviors of human beings that relates to sexual desire. Through a descriptive-analytical method, the present study examined a framework that Qur`an defined for the male and female relationships. This study focused on Al-Ahzab and An-Nur Chapters as well as relations that are shaped beyond relatives, affinity, ownership and marriage bonds.  It is worth mentioning that  the Verses on the mentioned bonds contributes to the better understanding  of the Verses on the relations beyond the bonds. The findings showed that the do`s and do not`s in these two chapters are to obtain the defined purposes with some criteria. Refinement and purification of the heart are the main aims of such do`s and do not`s which are obtained by avoiding stares, chastity, covering beauties and adorned , avoiding showing off, abstaining breaking promises and intruding the privacies. Their criteria are the presence of needs and the temptation of sexual desire.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • sexual morality
  • greed
  • privacy
  • look
  • modesty
  1. قرآن‌‌ مجید.
  2. ابن‏ابى‏حاتم، عبدالرحمن‌‌بن‌‌محمد (1419ق)، تفسیر القرآن‌‌العظیم، ج10، چ3، ریاض: مکتبة نزار مصطفى الباز.
  3. ابن‏جوزى، عبدالرحمن‌‌بن‌‌على (1422ق)، زاد المسیر فى علم‌‌التفسیر، ج3، بیروت: دارالکتاب العربی.
  4. ابن­فارس، احمدبن­فارس (1404ق)، معجم مقاییس­اللغة (دورۀ 6جلدی)، قم: مکتب الإعلام الإسلامی، مرکز النشر.
  5. ابن‏قتیبه، عبدالله‌‌بن‌‌مسلم (1411ق)، تفسیر غریب القرآن، بیروت: دار ومکتبة الهلال.
  6. ابن­منظور، محمدبن­مکرم (1374ق)، لسان­العرب (دورۀ 15جلدی)، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
  7. بهبودی، محمدباقر (1369)، «حجاب شرعی»، حوزه، دوره 7، ش42،  ص133-141.
  8. __________ (1372)، «نقدى بر نقد مقالۀ حجاب شرعى»، حوزه، دوره1  0، ش55، ص159-193.
  9. ثعلبى، احمدبن­محمد (1422ق)، الکشف و البیان، ج7، بیروت: دار إحیاء  التراث العربی.
  10. جرجانى، عبدالقاهر بن‌عبدالرحمن (1430ق)، درج‌‌الدّرر فى تفسیر القرآن ‌‌العظیم‏، ج2، عمان (اردن): دارالفکر.
  11. جزایرى، ابوبکر جابر (1416ق)، ایسر التفاسیر لکلام العلى‌‌الکبیر، ج4، مدینه: مکتبة العلوم و الحکم.
  12. جوادی‌‌آملی، عبدالله (1386)، زن در آینۀ جلال و جمال، چ28، قم: اسراء.

13. حر عاملی، محمدبن‌‌حسن (1414ق)، تفصیل وسائل‌‌الشیعة إلی تحصیل مسائل‌‌الشریعة، ج20، چ2، قم: مؤسسة آل‌‌البیت :لإحیاء التراث  (مطبعة مهر).

  1. خلفی، مسلم (1386)، «بازنگرشی درون‌‌دینی به حجاب»، مطالعات راهبردی زنان، دوره10، ش37، ص75-132.
  2. داوودی، سعید (1393)، زن در تفسیر نمونه، قم: امام علی‌‌بن‌‌ابیطالب7.

16. دینورى، عبدالله­بن­محمد (1424ق)، تفسیر ابن­وهب المسمّى الواضح فى تفسیر القرآن الکریم، ج2، بیروت: دارالکتب العلمیة (منشورات محمدعلی بیضون).

  1. رضى، محمدبن­حسین (1406ق)، تلخیص البیان فی مجازات القرآن، چ2، بیروت: دارالأضواء.

18. زمخشرى، محمودبن‌‌عمر (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض‌‌التنزیل و عیون‌‌الأقاویل فی وجوه‌‌التأویل، ج3، چ3، بیروت: دارالکتاب­العربی.

19. سروش‌‌محلاتی، محمد (1386)، «نگاهی به یک قاعده و دو استثناء در موضوع حجاب»، مطالعات راهبردی زنان، دوره10، ش37، ص193-224.

  1. ــــــــــــــــــــــــــــــ ،  (1395)، «طرح امنیت اخلاقی از منظر فقهی»، جمهوری اسلامی، سال 37، ش10575، ص12.

21. شاخوری، جعفر (1417ق)، کتاب‌‌ النکاح (تقریر مباحث سید محمدحسین فضل‌‌الله در شرح کتاب نکاح عروةالوثقی)، ج1، بیروت: دارالملاک.

  1. شبیری‌‌زنجانی، سید موسی (1377-1378)، جلسات درس خارج فقه کتاب نکاح عروةالوثقی.
  2. ــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1396)، رسالۀ توضیح‌‌المسائل، چ28، قم: مرکز فقهی امام محمدباقر.
  3. صادقی‌‌تهرانی، محمد (1384)، رسالۀ توضیح‌‌المسائل نوین، چ3، تهران:                   امید فردا.

25. صانعی، یوسف (1395)، التعلیقة علی تحریرالوسیلة للإمام الخمینی;، ج2، چ4، قم: مؤسسة العروج (التابعة لمؤسسة تنظیم و نشر تراث الإمام الخمینی).

  1. ــــــــــــــــــــ ، (1396)، مجمع­المسائل، ج3، چ7، قم: فقه ­الثقلین.
  2. صدرحسینی، علیرضا (1384)، «حکم نظر به مخطوبه»، پژوهش­های دینی، سال1، ش3، ص161-183.
  3. طباطبایى، سید محمدحسین‏ (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن (دوره20جلدی)، چ2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.

29. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ،  (1374)، تفسیر المیزان‏، ترجمه سید محمدباقر موسوى‌‌همدانی، ج16، چ5، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم (دفتر انتشارات اسلامى).

30. طباطبایی‌‌یزدی، سید محمدکاظم (1391)، العروةالوثقی (با تعلیقات سید روح‌‌الله موسوی‌‌خمینی، سید ابوالقاسم خویی، سید علی سیستانی، یوسف صانعی)، ج4، چ4، قم: میثم‌‌ تمّار.

  1. طبرانى، سلیمان‌‌بن‌‌احمد (2008م)، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن ‌‌العظیم، ج5، اربد (اردن): دارالکتاب­الثقافی.
  2. طبرسى، فضل‌‌بن‌‌حسن (1372)، مجمع‌‌البیان فی تفسیر القرآن، ج8، چ3، تهران:‏ ناصرخسرو.
  3. طبرى، محمدبن‌‌جریر (1412ق)، جامع‌‌البیان فى تفسیر القرآن، ج22،                   بیروت: دارالمعرفة.
  4. طوسى، محمدبن‌‌حسن (بی‌‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن‏، ج7 و 8، بیروت: دار إحیاء التراث­العربی.
  5. عابدینی، احمد (1379)، «سیری در آیات حجاب»، فقه، دوره7، ش23، ص49-92.
  6. علیان‌‌نژادی، ابوالقاسم (1394)، احکام بانوان (مطابق با فتاوای ناصر مکارم‌‌شیرازی)، چ38، قم: امام علی‌بن‌‌ابیطالب7.
  7. فاضل‌‌لنکرانی، محمد (1408ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیلة (الصلاة)، ج2، قم: مرکز فقه الأئمّة الأطهار:.
  8. فراهیدی، خلیل­بن­احمد (1409ق)، العین (دوره 9جلدی)، چ2، قم: مؤسسة دارالهجرة.
  9. فضل‌‌الله، سید محمدحسین (1419ق)، من وحى القرآن‏، ج 16و18،                     بیروت: دارالملاک.
  10. فیاض، محمداسحاق (1432ق)، جایگاه زن در نظام سیاسی اسلام، چ7، نجف: دارالبدره (مطبعة الکلمةالطیّبة).
  11. ‏فیض‌‌کاشانى، محمدبن­شاه‌‌مرتضی (1415ق)، تفسیر الصّافی، ‏ج4، چ2، تهران: مکتبةالصدر.
  12. قرشی، سید علی‌‌اکبر (1412ق)، قاموس قرآن، ج3، چ6، تهران:                       دارالکتب­الإسلامیة.
  13. ماتریدى، محمدبن‌‌محمد (1426ق)، تأویلات أهل‌‌السنّة، ج8، بیروت: دارالکتب­العلمیة (منشورات محمدعلی بیضون)‏.
  14. مصباح‌‌یزدی، محمدتقی (1394)، اخلاق در قرآن (معارف قرآن7)، ج2 و 3، چ8، قم: مؤسسۀ آموزشى و پژوهشى امام‌‌خمینی;.
  15. مصطفوی، حسن (1368)، التحقیق فی کلمات القرآن‌‌الکریم (دوره 14جلدی)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  16. مطهری، مرتضی (1389)، اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب، چ29،                تهران: صدرا.
  17. ــــــــــــــــــــــــ ،  (1387 «الف»)، مسئله حجاب، چ80، تهران: صدرا.
  18. ــــــــــــــــــــــــ ،   (1387 «ب»)، پاسخ‌های استاد به نقدهایی بر کتاب مسئله حجاب، چ21، تهران: صدرا.
  19. ــــــــــــــــــــــــ ،  (1390)، نظام حقوق زن در اسلام، چ57، تهران: صدرا.
  20. مقاتل‌‌بن‌‌سلیمان (1423ق)، تفسیر مقاتل‌‌بن‌‌سلیمان، ج3، بیروت: دار إحیاء التراث‌‌العربی.
  21. مکارم‌‌شیرازى، ناصر و دیگران (1371)، تفسیر نمونه، ج14، ‏چ10، تهران: دارالکتب­الإسلامیة.
  22. مِی، رولو (1393)، عشق و اراده، ترجمه سپیده حبیب، تهران: دانژه.
  23. نحاس، احمدبن­محمد (1421ق)، اعراب­القرآن، ج3، بیروت: دارالکتب­العلمیة (منشورات محمدعلی بیضون).

54. نفیسی، شادی، مرضیه رئیسی و زهرا جهانبازی (1396)، «مطالعه­ی                    تطبیقی پوشش کنیز در فقه و تفسیر شیعه و سنّی»، پژوهش­های تفسیر تطبیقی، سال3، ش2 (پیاپی6)، ص207-231.

  1. نکونام، محمدرضا (1393)، زن؛ مظلوم همیشۀ تاریخ، ج1، چ2، تهران:                    صبح فردا.
  2. واحدى، على­بن­احمد (1415ق)، الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، ج2،                 بیروت: دارالقلم.
  3. یزیدى، عبدالله‌‌بن‌‌یحیى (1405ق)، غریب القرآن و تفسیره‏، بیروت: عالم‌‌الکتب.

 

وبگاه

  1. http://zanjani.net 
  2. http://bayynat.ir
  3. http://arabic.bayynat.org  
  4. http://lankarani.com
  5. http://alfayadh.org