پیامدشناسی حسد از منظر قرآن و روایات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی. دانشگاه ارومیه. ارومیه. ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد اخلاق اسلامی دانشگاه معارف اسلام قم و دانش آموخته سطح سه حوزه علمیه قم

چکیده

امروزه بهره‌گیری از آموزه‌های دینی در فرایند مشاوره و روان درمانی، توجه بسیاری را به خود جلب کرده و مطالعات زیادی نیز در این زمینه صورت گرفته است. هدف اصلی پژوهش حاضر، ارائۀ تقریر و تبیینی جدید از رویکرد اسلام دربارۀ پیامدهای حسادت با بهره‌گیری از یافته‌های دینی و دانش اخلاق است که در مواردی نیز با نگاه روان‌شناختی همراه شده است. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی است؛ یعنی پیامدهای حسد بر اساس آموزه‌های قرآن کریم، تفاسیر آن، کتب احادیث و منابع علوم انسانی، شناسایی و تجزیه و تحلیل گردیده است. این پیامدها در دو نوع معنوی و مادی دسته‌بندی شده است؛ زایل شدن ایمان، از میان رفتن نیکی‌ها، فرو رفتن در گناه، دوری از رحمت الهی و عدم قبولی طاعات از آثار معنوی حسد و تفرقه، بیماری‌های جسمی، افسردگی، تنهایی، ناامنی اجتماعی، تشخیص نادرست و لذت نبردن از زندگی از مهم‌ترین پیامدهای مادی حسد است. زمینه‌سازی برای ترویج آموزه‌های اخلاقی و پیشگیری از ابتلا به رذایل اخلاقی از یافته‌های اساسی این تحقیق به‌شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the consequences of jealousy from the perspective of the Qur'an and the books of hadith

نویسندگان [English]

  • abolghasem valizadeh 1
  • mohammad mahdi valizadeh 2
1 urmia university
2 hoze Qom and maaref univercity
چکیده [English]

 
Today, the use of religious teachings in the process of counseling and psychotherapy has attracted a lot of attention and many studies have been done in this field. The main purpose of the research is to provide a new interpretation and explanation of Islam's approach to the consequences of jealousy using religious findings and moral knowledge, and in some cases, it has been accompanied by a psychological perspective. The research method is descriptive-analytical, ie using the Holy Quran, interpretations of the Quran, books of hadiths and humanities resources, the effects of jealousy have been identified and analyzed.
In this regard, the consequences of jealousy are divided into two types, spiritual and material; The disappearance of faith, the disappearance of goodness, the immersion in sin, the avoidance of divine mercy and the rejection of obedience are known to be the spiritual effects of jealousy. Life is considered one of the most important material consequences of jealousy. Preparing to promote moral teachings and prevent moral vices is one of the basic findings of research.
In this regard, the consequences of jealousy are divided into two types, spiritual and material; The disappearance of faith, the disappearance of goodness, the immersion in sin, the avoidance of divine mercy and the rejection of obedience are known to be the spiritual effects of jealousy. Life is considered one of the most important material consequences of jealousy. Preparing to promote moral teachings and prevent moral vices is one of the basic findings of research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moral vices
  • jealousy
  • consequences
  • spiritual effects
  • material effects
  1. قرآن مجید، ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی، قم: مدرسۀ امام امیرالمؤمنین.
  2. نهج البلاغه (1386)، گردآوری سید رضی، ترجمۀ محمد دشتی، قم: بنیاد نهج البلاغه.
  3. آلوسی بغدادی، سید محمود (1405ق)، روح المعانی، چ4، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  4. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید (1418ق)، شرح نهج البلاغه. بیروت: دار الکتب العلمیه.
  5. ابن شعبه حرّانی، ابومحمد (1385)، تحف العقول، ترجمۀ صادق حسن‌زاده، چ5، قم: آل علی.
  6. انصاری قرطبی، محمد بن احمد (1967م)، الجامع لاحکام القرآن، چ2، بیروت: دار احیاء تراث عربی.
  7. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (1374)، روان‌شناسی رشد (1): با نگرش به منابع اسلامی، تهران: سمت.
  8. پهلوان، حمید (1383)، حسادت، زمینه‌های رشد و راه‌های جلوگیری از آن، تهران: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
  9. تمیمی‌آمدی، عبدالواحد بن محمد (1346)، غرر الحکم و درر الکلم، تنظیم سید جلال‌الدین ارموی، تهران: دانشگاه تهران.
  10. حرّ ‌عاملی، محمد بن حسن (1412ق)، وسائل الشیعه، قم: آل البیت.
  11. دادستان، پریرخ (1380)، روان‌شناسی مرضی تحولی، تهران: سمت.
  12. دیلمی، حسن بن محمد (1372)، ارشاد القلوب، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  13. رازی، فخرالدین (1411ق)، التفسیر الکبیر أو مفاتیح الغیب، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  14. زمخشری (جارالله)، محمود بن عمر (1415ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چ 2، قم: نشر البلاغه.
  15. سروش، محمدعلی (1385)، شعله‌های سرد، قم: دار الحدیث.
  16. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر (1414ق)، الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور، بیروت: دار الفکر.
  17. شهید ثانی (زین‌الدین عاملی جبعی) (1362)، کشف الریبه عن احکام الغیبه، تحقیق علی خراسانی، عراق: مکتبه الامام صاحب الزمان.
  18. صادقی، اسماعیل (1382)، حسد و مضرّات و عواقب آن، قم: ناصر.
  19. صدر، سید رضا (1378)، حسد، چ2، قم: دفتر تبلیغات.
  20. طبرسی، فضل بن حسن (1408ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفه.
  21. غزالی، ابوحامد محمد بن محمد (1406ق)، احیاء علوم الدین، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  22.  فیض کاشانی، ملا محسن (بی‌تا)، محجّة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، چ2، قم: اسلامی.
  23. قمی، شیخ عباس (1363)، سفینة البحار، تهران: فراهانی.
  24. کلینی، محمد بن یعقوب (1381ق)، الکافی، تصحیح و تعلیق علی‌اکبر غفاری، چ2، تهران: مکتبة الصدوق.
  25. گورنیه، بئاتریس و اگنس روسو (1384)، غلبه بر حسادت، ترجمۀ فروزان تجویدی، تهران: جیحون.
  26. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار، چ2، بیروت: موسسه الوفاء.
  27. مراغی، احمد مصطفی (1985م)، تفسیر المراغی، چ2، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  28. مصباح یزدی، محمدتقی (1373)، اخلاق در قرآن، قم: مؤسسه امام خمینی(ره).
  29. موسوی الخمینی، سید روح‌الله (1372)، شرح چهل حدیث، چ3، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  30. نوری طبرسی، حسین (1408ق)، مستدرک الوسائل، قم: آل البیت
  31. Briant Gold department of psychology. (1995), Envous nessandits relation shipto malapyust mentandpsychology, yorkuni versity, conada.
  32. Duffy, M. K., Shaw, J. D. & Schaubroeck, J. M. (2008), “Envy in organizational life. Envy: theory andresearch”, Oxford University Press, P.167-189.
  33. Hurlock, E.B. (1959), Developmental Psychology, 2thed, Mc Graw Hill.
  34. Hurlock, E. B. (1978), child development, 6th ed, Mc Graw Hill.
  35. Vecchio,R. P. (1995), “Its not easy being green: Jealousy and Envy in the workplace”, Research in Personneland Human Resources Management, Vol.13, P.201-244.