اخلاق حرفه‏ ای رسانه‏ ها در جمهوری اسلامی ایران؛ مفاهیم و مصادیق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر ارشد سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی تهران غرب

2 عضو هیات علمی دانشگاه صدا و سیما

چکیده

امروزه سازمان ‏های حرفه ‏ای برای بهبود عملکرد خود به مجموع ه‏ای از اصول اخلاقی نیاز دارند که با توجه به حرفه و حوزۀ مأموریت کاری و فعالیت آن‌ها تدوین شده باشد. بنا بر باور پژوهشگران و صاحب‏ نظران حوزۀ ارتباطات و رسانه، فقدان نظام ‏نامه و مرام‌نامۀ اخلاق حرفه‏ ای مدون از کاستی‏ های قابل ‎توجه در نظام رسانه ‏ای جمهوری اسلامی ایران است. نوشتار پیش رو، به‏ دنبال ارائه الگو و نظریه بومی در عرصۀ «اخلاق ‏حرفه‏ ای رسانه» و «هنجار رسانه» و غنی ‏سازی ادبیات مرتبط در این حوزه است. روش این پژوهش، به‎ منزلۀ بخشی از روش‏ های کیفی در چهارچوب تفسیرگرایی قرار می‌گیرد و از نظر شیوه‌های گردآوری داده ‏ها از تجارب زیستۀ پژوهشگران، مصاحبه ‏های گروهی، متمرکز و عمیق و نیز از پرسش‏نامه‏ ها در سطوح مختلف ستاد و صف حوزۀ عملکردی رسانه (مدیران، برنامه‏ سازان و کارشناسان) با نمونه ‏گیری ‏های هدف‏ مند استفاده شده است. در این مقاله تلاش شده با استمداد از مبانی نظری و روشی پژوهش و با نقد و بررسی نظریه‏ ها، الگوها، مبانی پنج‏ گانه در اخلاق و نظریه‏ های شش‏ گانۀ هنجار رسانه و با ارجاع به مبانی و تعلیمات اسلامی، «اصول اخلاق حرفه ‏ای رسانه ‏ها در جمهوری اسلامی ایران» بررسی شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Professional ethics of the media in the Islamic Republic of Iran; Concepts and examples

نویسندگان [English]

  • Zohair Ahmadi 1
  • hassan khojasteh 2
1 Senior Researcher of IRIB & Professor of WTIAU
2 IRIBU, Islamic Republic of Iran Broadcasting University
چکیده [English]

Professional organizations in the present age need a set of ethical principles related to the profession and the field of their mission and activity to improve their performance. According to researchers and experts in the field of communications and media, the lack of a code of conduct and professional ethics is one of the significant shortcomings in the media system of the Islamic Republic of Iran. The present article seeks to provide an indigenous model and theory in the field of "media professional ethics" and "media norm" and to enrich the relevant literature in this field.
The method of the present study is classified as a part of qualitative methods in the paradigm of interpretiveness and in terms of data collection, group interviews, focused and in-depth, as well as a questionnaire have been used used at different levels of headquarters and staff of media performance areas (managers, programmers and experts) with targeted sampling.
In this article, an attempt has been made by using the theoretical and methodological foundations of research and by reviewing theories, patterns, five principles in ethics, and six theories of media norm and by referring to the principles and teachings of Islam, the "Principles of professional ethics of the media in the Islamic Republic of Iran." will be elaborated
Keywords: media, ethics, professional ethics, Islamic ethics, media norm.

کلیدواژه‌ها [English]

  • media
  • ethics
  • professional ethics
  • Islamic ethics
  • media norm
  1. احمدی، ظهیر (1388)، «مروری بر مفهوم ارزش‏های خبری؛ ملاک‏ها و معیارهای گزینش خبر»، ماهنامه علمی- تخصصی رادیو، سال هشتم، ش48، ص21-24.
  2. «پیش‏نویس سند میثاق اصول اخلاق حرفه‏ای روزنامه‏نگاری» (1383)، معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران: مؤلف.
  3. «حکم مقام معظم رهبری برای ابقای على لاریجانى در ریاست سازمان صداوسیما، 05/03/1378»، در وبگاه https://leader.ir، بازبینی: 05/06/ 1397.
  4. خجسته، حسن (1387)، درآمدی بر جامعه‏شناسی رادیو، تهران: دفتر پژوهش‏های رادیو.
  5. خمینی، روح‌الله (1387)، صحیفۀ امام؛ مجموعه آثار امام خمینی(ره) (بیانات، پیام‏ها، مصاحبه‏ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‏ها)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  6. دباغ، علیرضا (1394)، هنر تهیه‏کنندگی در رادیو، تهران: مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما.
  7. دباغی‏مقدم، جواد (1383)، «مفاهیم خبرنگاری تلویزیون»، مجموعه مقالات بایسته‏های خبر، آموزش معاونت سیاسی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
  8. شیخ، مغیث‏الدین (1375)، «چهارچوب اسلامی اخلاق رسانه‏ای: مسائل و چالش‏ها»، مجله رسانه، سال هفتم، ش3، ص20-29.
  9. معتمدنژاد، کاظم (1385)، «اصول اخلاقی حرفه روزنامه‏نگاری»، رسانه: فصلنامه مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط‏جمعی، سال هفدهم، ش2 (پیاپی66)، ص30-37.
  10. معینی، علیرضا (1391)، گویندگی و تربیت صدا، تهران: طرح آینده، ادارۀ‏ کل پژوهش‏های رادیو.
  11. مک‏لوهان، هربرت مارشال (1377)، برای درک رسانه‏ها، ترجمۀ سعید آذری، تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‏ای صداوسیما.
  12. مولانا، سیدحمید (1389)، «بنیان‏های اخلاقی؛ پی‏ریزی الگوی مطبوعات و رسانه‏های اسلامی»، ماهنامه علمی تخصصی رادیو، سال نهم، ش52، ص47-52.
  13. «میثاق‏نامه اخلاق حرفه‏ای رسانه (1396)»، وبگاه رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بازبینی: 05/05/ 1397.
  14. «نظام‏ مشاغل سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران» (1390)، تهران: معاونت برنامه‏ریزی و نظارت صداوسیما.
  15. Clement, Jone. J. (1980), Mass Media Codes of Ethical and Councils: a Comparative International Study on Professional Standards, UNESCO Press.
  16. Patterson, Philip. & Wilkins, Lee. (2008), Media Ethics: Issues and Cases, 6th edition, New York: McGraw-Hill.
دوره 16، شماره 39 - شماره پیاپی 61
ویژه نامه اخلاق رسانه ، به سفارش میز اخلاق قطب اخلاق ، خانواده و سبک زندگی
آذر 1399
صفحه 41-66
  • تاریخ دریافت: 08 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 13 دی 1399
  • تاریخ پذیرش: 19 آذر 1399