راهکارهای ایجاد استحکام در خانواده از چشم‌انداز آموزه‌های اخلاقی- اسلامی و دانش روان‌شناسی

پناهی, علی احمد

doi:10.22081/jare.2021.57668.1536

راهکارهای ایجاد استحکام در خانواده از چشم‌انداز آموزه‌های اخلاقی- اسلامی و دانش روان‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

علی احمد پناهی

استادیار و هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

10.22081/jare.2021.57668.1536

چکیده

استحکام‌بخشی به خانواده و رفع تعارض‌های همسران، از موضوعات مهم در عصر حاضر است. با ژرف‌اندیشی و تتبع در آموزه‌های اسلامی و اخلاقی و روان‌شناختی می‌توان به بعضی از راهکارهای مهم استحکام‌بخشی به خانواده دست یافت. سؤال اساسی این است که مهم‌ترین راهکارهای اسلامی و اخلاقی و روان‌شناختی برای افزایش استحکام خانواده و کاهش تعارض‌ها چیست؟ این پژوهش از نوع تحقیقات کیفی است و با روش توصیفی-تحلیلی، ضمن تبیین راهکارهای مستخرج از منابع اسلامی و اخلاقی و روان‌شناختی، به مهم‌ترین آن‌ها اشاره کرده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که التزام زنان به نقش‌های هم‌تراز با ظرفیت‌های آنان، التزام به هنجارهای اجتماعی، رعایت ضوابط تعامل با همسر، هم‌افزایی در خانواده، کنش‌وری‌های صمیمانه و همدلانۀ دوسویه، قدردانی دوسویه، چشم‌پوشی از خطای همسر، تأمین نیازهای جنسی و عاطفی همسر، ارتباط حداقلی با بیگانه و تعامل مبتنی بر اخلاق هنجاری با همسر، از مهم‌ترین‌ راهکارهای استحکام خانواده و کاهش تعارض در روابط همسران هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategies for strengthening the family from the perspective of moral-Islamic teachings and psychology

چکیده [English]

Strengthening the family and resolving spouses' conflicts is one of the most important and vital issues in the present age. The fundamental question is, what are the most important Islamic, moral, and psychological strategies that can increase family strength and reduce conflict? This research is one of the qualitative researches and with the descriptive-analytical method, while explaining the inferred and extractable solutions from Islamic, moral and psychological sources, he has pointed out the most important ones. The results of this study show that women's commitment to maps equal to their capacities, commitment to social norms, adherence to the rules of interaction with the spouse, increasing homogeneity in the family, sincere and empathetic mutual sympathies, mutual appreciation, ignoring the spouse's fault, meeting needs Spouse's sexual and emotional relationships, minimal contact with strangers, and interaction based on normative morality with the spouse are among the most important strategies for strengthening the family and reducing conflict in spouses' relationships

کلیدواژه‌ها [English]

Intimacy
Empathy
Ignorance
Strength
Normal Interaction
Ethical Orientation

مراجع

1. قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
2. آذربایجانی، مسعود (1382)، روان‌شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
3. آذربایجانی، مسعود و همکاران (1385)، روان‌شناسی عمومی، قم: پژوهشکدۀ تحقیقات اسلامی.
4. آقابابایی، ناصر و دیگران (1389)، «سنجش قدردانی در دانشجویان و طلاب؛ بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسش‌نامۀ قدردانی»، مطالعات اسلام و روان‌شناسی، ش6، ص75-88.
5. ابن بابویه، محمد بن على (1413ق)، من لا یحضره الفقیه‏، قم: جامعه مدرسین.
6. ابن شعبه حرانى، حسن بن على (1404ق)، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین.
7. احمدی، سید احمد و مریم فاتحی‌زاده (1384)، «بررسی رابطۀ الگوهای ارتباطی زوجین و میزان رضایتمندی زناشویی زوجین شاغل در دانشگاه اصفهان»، خانواده‌پژوهی، ش2، ص109-120.
8. بستان، حسین (1390)، جامعه‌شناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
9. پناهی، علی احمد و مسعود جان‌بزرگی (1396)، روان‌شناسی زن و مرد، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
10. پناهی، علی احمد (1398)، نقش زن و مرد در خانواده با رویکرد اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
11. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد (1366)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
12. جدیری، جعفر (1387)، بررسی رابطۀ رضامندی زناشویی بر اساس معیارهای دینی باثبات هیجانی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
13. جوادی آملی، عبدالله (1389)، زن در آیینۀ جلال و جمال، قم: اسراء.
14. حر عاملى، محمد بن حسن ‏(1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت .
15. خوانسارى (آقا جمال)، محمد بن حسین (1366)، غرر الحکم و درر الکلم، تهران: دانشگاه تهران.
16. دیلمى، حسن بن محمد (1412ق)، إرشاد القلوب إلى الصواب، قم: الشریف الرضی .
17. رجبی، غلامرضا و همکاران (1395)، «ارزیابی مدل رابطۀ خوددلسوزی، همدلی زناشویی و افسردگی با میانجیگری بخشش زناشویی در زنان»، دوفصلنامه مشاوره کاربردی، دوره 6، ش2، ص1-22.
18. رحمانیان، سیده عادله و همکاران (1396)، «مقایسۀ تأثیر مشاورۀ تلفیقی (گروهی و فردی) با مشاوره صرفاً گروهی بر آگاهی و نگرش جنسی زنان در آستانۀ ازدواج»، مجله زنان ایران (مامایی و نازایی)، دوره20، ش3، ص77-88..
19. رستگار، عباسعلی و همکاران (1396)، «نقش نظام ارزیابی عملکرد در بروز پدیدۀ ریاکاری سازمانی: اثر تعدیل‌کنندگی جو سازمانی»، فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، سال ششم، ش2 (پیاپی22)، ص27-50.
20. زارعی محمودآبادی، حسن (1392)، «اثربخشی بازآموزی سبک‌های اسنادی بر بهبود عملکرد زوجین متقاضی طلاق»، فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، سال چهارم، ش3، ص367-385.
21. سالاری‌فر، محمدرضا (1395)، درآمدی بر زوج‌درمانی با روی‌آورد اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
22. طباطبایی، سید محمدحسین (1374)، المیزان، ترجمۀ سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم: جامعۀ مدرسین.
23. عیسی‌نژاد، امید و آرزو باقری (1395)، «پدیدارشناسی روش‌های توجیه خیانت: سازوکارهای رویارویی با ناهماهنگی شناختی در روابط فرازناشویی«، مجله مشاوره و روان‌درمانی خانواده، ش22، ص189-207.
24. کلینى، محمد بن یعقوب ( 1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة .
25. لیثى واسطى، على بن محمد (1376)، عیون الحکم و المواعظ، قم: دار الحدیث.
26. مجلسى، محمدباقر (1403ق)، بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
27. مصطفوى، حسن‏ (1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، تهران‏: بنگاه ترجمه و نشر کتاب‏.
28. مهدویان‌فرد، راحله و همکاران (1393)، «پیش‌بینی دل‌زدگی زناشویی از طریق همدم‌گزینی-دوری‌گزینی در دانشجویان زن متأهل»، پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، دانشگاه فردوسی مشهد، ش4، ص122-137.
29. نوری، میرزاحسین (1408ق)، مستدرک الوسائل، بیروت: مؤسسه آل‌البیت.
30. ورام بن أبی‌فراس، مسعود بن عیسى (1410ق)، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، قم: مکتبه فقیه.
31. وفایی، طیبه و همکاران (1388)، «مقایسۀ الگوهای ارتباطی همسران جانباز و عادی»، طب جانباز، ش5، ص20-26.
32. یوسفی، ناصر، بنت‌الهدی کریمی‌پور و احمد امانی (1396)، «بررسی مدل باورهای مذهبی، سبک‌های حل تعارض و تعهد زناشویی با نگرش نسبت به خیانت جنسی»، دوفصلنامه مشاوره کاربردی، ش6، ص47-64.
33. Barasa, E., Molyneux, E., English, M., Cleary, S. (2015), “Setting Healthcare Priorities at the Macro and Meso Levels: A Framework for Evaluation”, Int J Health Policy Manag, 4(11), p.719–732.
34. Barrett .L. F. and Bliss-Moreau E., (2009), “She’s Emotional. He’s having a Bad Day: Attributional Explanations for Emotion Stereotypes”, Emotion 9, p. 649–658.
35. Guitar, A. E., Geher, G., Kruger, D. J., Garcia, J. R., Fisher, M. L., & Fitzgerald, C. J. (2016), “Defining and distinguishing sexual and emotional infidelity”, Current Psychology, 1-13.
36. Gunderson, A. R., King, E, E., Boyer. K., Tsukimura, B., Stillman, J. H. (2017), “Species as Stressors: Heterospecific Interactions and the Cellular Stress Response under Global Change”, Integr Comp Biol, 2017 Jul 1, 57(1), p. 90-102
37. Hamidi, A. (2009), the effectiveness of Eric Berne’s training in Transactional Analysis on increasing of marital adjustment, Master’s thesis, Islamic Azad University of Roudehen (In persio).
38. Jory, B. & C .L. Yodanis (2006), “Power–Family Relationships Marital Relationships”, in http://family.jrank.org/pages/1316/Power.html.
39. Khodabakhshi, K, A., et al (2014), “A holistic approach to psychological sexual; Problems in women with diabetic husbands”, Iran J Reprod Med, 12 (3), p.175–182 (In persion).
40. Kim Y.M. & Others (2004), “Spirituality and affect; A Function of changes in Religiouse affiliation”, Journal of family psychology, Vol. 13, p.3-17.
41. Libin, E. (2017), Coping Intelligence: Efficient Life Stress Management. Front Psychol, vol. 8, p.302.
42. McCullough, M. E., et al. (2008), “An Adaptation for Altruism? The Social Causes, Social Effects, and Social Evolution of Gratitude”, Current Directions in Psychological Science, v. 17 (4), p. 281-285.
43. Miller, J. and Tedder, B. (2011), the Discrepancy between Expectations and Reality: Satisfaction in Romantic Relationships. Hanover College, PSY 401 Advanced Research.
44. Olson, D. h. (2009) “Face IV and the Circumflex model: validation study”, Journal of Marital and Family therapy, 10, p.1111-1122.
45. Rangarajan, S. & Kelly, L. (2006), “Family communication patterns, family environment, and the impact of parental alcoholism on offspring self-esteem”, Journal of social and personal relationship, 23, p.655-671.
46. Robbins, Stephen P and Judge, Timothy A. (2015), Organizational behavior, Manufactured in the United States of America.
47. Sevinc, M., Garip E. (2010), a study of parents, child raising style and marital harmony, Procedia Social and Behavioral Sciences 2, 1648-1653.
48. Tan, H. & Tan, C. (2000), “Toward the differentiation of trust in supervisor and trust in organization, Genetic, Social and General Psychology Monographs”, 126, p. 241-460.
49. Tang, C. Y., & Curran, M. A. (2012), “Marital commitment and perceptions of fairness in household chores”, Journal of Family Issues, 34 (12), p.1598-1622.