مؤلفه های اخلاق حرفه ای در معماری سنتی از منظر استادکار «بهرام الیکی»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان واحد خوراسگان

چکیده

یکی از مباحثی که همواره موردتوجه انسان بوده، مبحث اخلاق­­مداری در حرفه است که بر اساس تنوع ایدئولوژی و چیستی اخلاق در جوامع مختلف، دارای تشابهات و الگوهایی بوده است. امروزه در معماری ایران، علی‌رغم حضور الگوها، برای توسعۀ اخلاق حرفه­ای و ترویج الگوهای شاخص، تلاش جدی انجام نگرفته است که از علل اساسی آن می­توان به عدم کاوش دقیق در شیوۀ کار و منش حرفه­ای بزرگان معماری سنتی، به­ویژه استادکاران (که معدود منابع اصیل شفاهی به‌جای­مانده محسوب می‌شوند)، اشاره کرد. با این وصف، در پژوهش حاضر، محقق در پی استخراج مؤلفه­های اخلاق حرفه­ای از منظر استاد «بهرام الیکی»، از استادکاران معماری سنتی اصفهان، بوده است. این استادکار از نگاه دست­اندرکاران معماری سنتی اصفهان از نظر کیفیت کار و اخلاق­مداری، یکی از استادکاران و مرمت‌گران شاخص معماری اصفهان در دورۀ معاصر است. پژوهش حاضر با روش کیفی و با بهره­گیری از اسناد کتابخانه­ای و مصاحبه­های نیمه­ساختاریافته در محل کارگاه­های مرمتی استادکار انجام شده و پژوهشگر پس از انجام مصاحبه­ها، به تحلیل محتوای کیفی آن‌ها پرداخته است. نتیجۀ این پژوهش، دستیابی به دو دسته مؤلفه بود­: الف) مؤلفه­های اخلاقی مرتبط با کار و ساخت بنا؛ ب) مؤلفه­های اخلاقی مرتبط با تربیت شاگرد. توکل به خدا و نفی انسان­مداری، تلقی عبادی از کار، اتقان در عمل و پشتکار (در دستۀ الف) و پایبندی به نظام استاد–شاگردی، صرف وقت برای شناسایی استعداد شاگردان، دافعه و جاذبه توأمان در تربیت شاگردان و آموزش جامع اصول کار به شاگردان (در دستۀ ب)، از جمله مؤلفه­های اخلاقی حرفه­ای در معماری سنتی از منظر استادکار الیکی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Professional Ethics Components in Traditional Architecture From the Perspective of “Bahram Oleiki”

نویسنده [English]

  • maryam ghasemi cichani
چکیده [English]

 
One of the subjects that has always been paid attention to by human beings is the topic of professional ethics that has had similarities and different patterns based on the ideology diversity and the definition of ethics in different societies. Nowadays in Iranian architecture, despite the presence of patterns for the development of professional ethics and the promotion of prominent patterns, no serious effort has been made; One of the main causes for this is the lack of accurate inquiry into the work style and the manner of working of the great traditional architects, in particular, masters as one of the most important oral resources. By this description, the researcher has sought to extract the components of professional ethics from the perspective of one of the Isfahan traditional architecture masters, Master Bahram Oleiki. For the Isfahan Traditional practitioners, in terms of quality of work and ethics, he has been one of the distinguished architects and restorers of Isfahan architecture in the contemporary era. The current study was conducted using qualitative method and purposive sampling, library documents and semi-structured interviews at Master Bahram Oleiki's workshops. After conducting the interviews, the researcher analyzed their qualitative content. The results of the present study have been classified into two sets: a) ethical indicators related to work and construction of the building and b) ethical indicators related to the training of the apprentice. Trust in God and the negation of human-based approach, believing that work is a worship, belief in action and perseverance in work (in the first set), and adherence to the master-student system, spending time identifying the apprentices’ talents, concomitant repulsion and attraction in training the pupils and comprehensive teaching of the working principles to them (in the second set), were some of the professional ethics components of traditional architecture from the perspective of Master Oleiki.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Component
  • Professional Ethics
  • Traditional Architecture
  • Master Bahram Oleiki
  1. آقاشریفیان، مهرداد (1391)، سنت­های اخلاقی در هنرهای سنتی-اسلامی با تأکید بر سنت­های آموزشی، طرح پژوهشی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  2. آهنگری، فرشته (1386)، «پیشینه و بنیان­های اخلاق در ایران و جهان»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، ش3 و 4، ص11-22.
  3. اسدی، لادن، آیدین سعیدی و امیرحسام بیک­محمدی (1395)، «لزوم پایبندی و تعهد به اخلاق در معماری»، فصلنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، ش2، ص59-66.
  4. بلخاری، حسن (1389)، «پیشینۀ یونانی آرای حکمای مسلمان ایرانی در نسبت میان هنر و اخلاق»، مجموعه مقالات اخلاق کاربردی در ایران و اسلام، به همت احد فرامرز قراملکی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی. ص117-145.
  5. پایا، علی (1386)، «اصل همه مطلب تو: نگاهی به مسئله اخلاق دانشگاهی؛ روشنفکر دانشگاهی ارگانیک»، مجله اطلاعات حکمت و معرفت، ش16، ص52-55.
  6. پورمند، حسنعلی و همکاران (1394)، «بررسی نمود ارزش­های اخلاقی در معماری سنتی شهرهای کویری ایران (نمونه موردی: شهر یزد)»، فصلنامه جامعه­پژوهی فرهنگی، سال6، ش2، ص59-88.
  7. پیشوایی، حمیدرضا و مهرداد قیومی بیدهندی (1392)، «خاک و خرد؛ تأملی در شأن معماری در مثنوی معنوی»، فصلنامه مطالعات معماری ایران، ش3، ص17-36.
  8. حق‌شناس و همکاران (1383)، فرهنگ معاصر هزاره( انگلیسی-فارسی)، تهران: فرهنگ معاصر.
  9. خبرگزاری ایمنا، 27/2/1396.
  10. خبرگزاری جمهوری اسلامی، 10/6/1387.
  11. دهخدا، علی­اکبر (1385)، لغت­نامه، تهران: دانشگاه تهران.
  12. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1423ق)، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، قم: شریعت.
  13. رحیمی، لیلا (1387)، «آموزش اخلاق در هنر معماری»، مجموعه مقالات سومین همایش آموزش معماری، قابل­دسترسی در وبگاه سیویلیکا: https://civilica.com/doc/851483/certificate/prin
  14. روزنامه اصفهان زیبا، 28/2/1396.
  15. سلطانی، مهدی و هادی ندیمی (1397)، «رساله­های ت ذکره­البنیان و تذکره­الابنیه؛ راهی به­سوی ذهنیت معمار سنان در معماری»، مجله صفه، ش82، ص5-25.
  16. صادقی، هادی (1387)، «اخلاق هنری و هنر اخلاقی»، ماه‌نامه آیینه خیال، ش8، ص30-32.
  17. صادقی­پی، ناهید (1388)، «تأملی در معماری سنتی»، مجله صفه، ش48، ص7-16.
  18. صفایی­پور، هادی (1394)، فهم معماری سنتی از منظر معمار سنتی (مستندسازی منابع شفاهی معماری سنتی ایران؛ نمونه موردی: بررسی اندیشه­ها و تجربیات خانواده رضایت)، طرح پژوهشی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  19. فرامرز قراملکی، احد و دیگران (1388)، مجموعه مقالات اخلاق حرفه­ای در تمدن ایران و اسلام، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  20. فرامرز قراملکی، احد (1396)، اخلاق حرفه­ای، تهران: مجنون.
  21. قاسمی سیچانی، مریم (1376-1396)، مصاحبه‌های شخصی با بهرام الیکی در مدرسۀ تاریخی سلطان سنجر، مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع عباسی و... .
  22. قاسمی­سیچانی، مریم و ماهرخ هاشمی (1390)، «مصاحبۀ شخصی با استاد بهرام الیکی در خانۀ تاریخی امام جمعه»، ماه‌نامه دانش‌نما، ش191 و 192.
  23. قاسمی­سیچانی، مریم، فاطمه قنبری و محبوبه قنبری (1394)، فهم مسجد جامع اصفهان از منظر معماران و استادکاران سنتی، طرح پژوهشی، اصفهان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان).
  24. کلینی، محمدبن یعقوب (1429ق)، الکافی، قم: دار الحدیث.
  25. معین، محمد (1386)، فرهنگ فارسی معین، تهران: زرین.
  26. نازی‌دیزجی، سجاد، محسن وفامهر و احمدرضا کشتکار قلاتی (1389)، «اخلاق در معماری»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال5، ش3 و 4، ص105-114.
  27. ندیمی، هادی (1386)، کلک ­دوست: ده مقاله در هنر و معمار، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.
  28. ولی­زاده اوغانی، محمدباقر و الناز وفایی­ پورسرخابی (1397)، «اخلاق و ارتباط آن با معماری»، مجله اندیشۀ معماری. ش4، ص1-18.
  29. ولی­زاده اوغانی، محمدباقر (1397)، «نمود اندیشه­های اخلاقی-حقوقی در طرح معماری خانه­های سنتی ایران»، نشریه مدیریت شهری، شماره 53، ص27-44.
  30. FIDIC - Code of Ethics (2010), Availabale at:http://www1. fidic. org/about/ethics. asp. Access d:7 Aug. 2010.
  31. Webster's new world dictionary of the English language [Book] (1998), editor in chief David B. Guralni, Mashhad: vaqafi.
  32. http://www.isfahancht.ir/Fa.aspx?p=245.