مسئولیت اخلاقی در قبال دیگران از منظر رویکرد وظیفه‌گرایانه کانت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پژوهشگاه قرآن و حدیث قم ایران

2 استاد تمام و مدیرگروه اخلاق دانشگاه قرآن و حدیث قم ایران

چکیده

مسئولیت اخلاقی در قبال ‌انسان‌های دیگر از جمله مسائل اساسی است که مکاتب و فیلسوفان اخلاقی به آن پرداخته‌اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی با تکیه بر دیدگاه‌ کانت، در پی پاسخ‌دادن به این پرسش‌هاست: مفهوم مسئولیت اخلاقی چیست؟ از منظر وظیفه‌گرایان، دیگران در روابط و مسئولیت‌های اخلاقی چه جایگاهی دارند؟ و عامل اخلاقی چرا در قبال دیگران مسئولیت اخلاقی دارد؟ وظیفه‌گرایی با تأکید بر مسئله شایستگی و استحقاق عامل اخلاقی به نقش حُسن فاعلی در کنار حُسن فعلی، بر نقش وظایف اخلاقی اهمیت می‌دهد. در یک منظر کلی، وظیفه‌گرایی در مقایسه با نظریه‌های اخلاقی، رویکرد منسجم‌تری به مفهوم مسئولیت اخلاقی دارد و مسائلی مانند استحقاق، اختیار، عقل‌گرایی، کرامت و شایستگی را در این مسئله لحاظ می‌کند. کانت در نظریۀ‌ اخلاقی‌اش، به بسیاری از اشکالات وظیفه‌گرایی از جمله عقل‌گرایی و نخبه‌گرایی توجه دارد، اما‌ به‌دنبال این است که اخلاق را از احساس و تجربه و حکمت مردم‌پسند به بنیاد عقلانی برساند و بر این اساس، مسئولیت اخلاقی را بر پایۀ سزاواری و شایستگی ترسیم کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Moral Responsibility towards Others from the Perspective of Kant's Deontological Approach

نویسندگان [English]

  • mohammadamin khansari 1
  • hadi sadeqi 2
1 Researches of Quran and Hadith Research Institute, Qom, Iran
2 Full professor and director of the Department of Ethics, Quran and Hadith University, Qom, Iran
چکیده [English]

Moral responsibility to other human beings is one of the fundamental issues addressed by moral schools and philosophers. The present study, using a descriptive-analytical method based on Kant's view, addresses the question of what is the concept of moral responsibility and from the perspective of conscientious objectors, what is the position of others in moral relations and responsibilities and why the moral agent has moral responsibility to others. Based on the explanations and evaluations, it became clear that conscientiousness, unlike other theories, has a more coherent approach to the concept of moral responsibility. Conscientiousness emphasizes the role of actual goodness along with the present goodness on the role of moral duties by emphasizing the issue of merit, competence and merit of the moral agent. In a general sense, conscientiousness has a more coherent approach to the concept of moral responsibility than moral theories, and considers issues such as entitlement, authority, rationalism, dignity, and merit. In his moral theory, Kant addresses many forms of conscientiousness, including rationalism and elitism in the field of ethics, but he seeks to bring ethics from popular sentiment, experience, and wisdom to the rational foundation, and accordingly to responsibility. Draw a morality based on merit and merit.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moral responsibility
  • deontological ethics
  • Kant
  • duty
  • others
  • entitlement
  • merit
  1. اسمایلی، ماریون و اندرو اشلمن (1394) مسئولیت جمعی و اخلاقی (دانشنامه فلسفه استنفورد)، ترجمۀ مریم خدادادی، تهران: ققنوس.
  2. اخوان، مهدی (1390)، «کرامت آدمی در اخلاق کانتی»، نقد و نظر، سال شانزدهم، ش1 (پیاپی61)، ص136- 167.
  3. برهانی، محسن (1395)، اخلاق و حقوق کیفری، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  4. ریچلز، جیمز (1389) ، فلسفه اخلاق، ترجمۀ آرش اخگری، تهران: حکمت.
  5. سالیوان، راجر (1380)، اخلاق در فلسفۀ کانت، ترجمۀ عزت‌‌اللّه فولادوند، تهران: طرح ‌نو.
  6. کانت، ایمانوئل (1380الف)، درس‌های فلسفه اخلاق، ترجمۀ منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: نقش و نگار.
  7. _________ (1380ب)، دین در محدودۀ عقل تنها، ترجمۀ منوچهرصانعی دره‌بیدی، تهران: نقش و نگار.
  8. _________ (1388)،فلسفۀ حقوق، ترجمۀ منوچهر صانعی دره بیدی، تهران: نقش و نگار.
  9. _________ (1393)، فلسفۀ فضیلت، ترجمۀ منوچهرصانعی دره‌بیدی، تهران: نقش و نگار.
  10. _________ (1394الف)، نقد عقل محض، ترجمۀ بهروز نظری، تهران: ققنوس.
  11. _________ (1394ب)، بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق (گفتاری در حکمت کردار)، ترجمۀ حمید عنایت و علی قیصری، تهران: خوارزمی.
  12. کرسگارد، کریستین (1379)، «سرچشمۀ ارزش از نظر ارسطو و کانت»، ترجمۀ محسن جوادی ارغنون، ش16، ص95-120.
  13. کورنر، اشتفان (1394)، فلسفۀ کانت، ترجمۀ عزت‌‌اللّه فولادوند، چاپ چهارم، تهران: خوارزمی.
  14. لوبار، مارک (1392)، «اخلاق کانتی»، در دانشنامه فلسفه اخلاق، ترجمۀ و تدوین انشاءاللّه رحمتی، تهران: سوفیا.
  15. محمدرضایی، محمد (1389)، تبیین و نقد فلسفۀ اخلاق کانت، قم: بوستان کتاب.
  16. هوفه، اتفرید (1392)، قانون اخلاقی در درون: درآمدی بر فلسفۀ عملی ایمانوئل کانت، ترجمۀ رضا مصیبی، تهران: نشر نی.