واکاوی عقلی‌فلسفی راهکارهای مؤثر در رشد اخلاق اجتماعی در جامعۀ ایرانی (در سطح جامعه‌نگر)

ابوالحسنی نیارکی, فرشته

doi:10.22081/jare.2022.62126.1680

واکاوی عقلی‌فلسفی راهکارهای مؤثر در رشد اخلاق اجتماعی در جامعۀ ایرانی (در سطح جامعه‌نگر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

فرشته ابوالحسنی نیارکی

گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه مازندران

10.22081/jare.2022.62126.1680

چکیده

رشد اخلاقی از شاخصهای توسعۀ کشور است که از ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تأثیر میپذیرد و در مقابل، بر دیگر ابعاد اثر میگذارد. در این جستار، رشد اخلاقی جامعه با نوعی رویکرد ساختاری و جامعهنگر بررسی میشود. این رویکرد، علاوه بر روابط بیناشخصی فردگرایانه، به سطحی فراتر از مجموع افراد نظر دارد. در این مقاله، با نگرشی تحلیلی-عقلانی و با پرهیز از حصرگرایی، به تحلیل عوامل مؤثر شناختی و انگیزشی در رشد اخلاقی جامعۀ ایران پرداختهایم. توجه به پیچیدگی اخلاق در جامعۀ امروزی، کاربست انتقادی ارزشها، آسیب‌شناسی ملی و تأکید بر مطالعات جامعه‌شناختی اخلاق در تحلیل وضعیت کنونی، تأکید بر سرمایهگذاری بر کودکان و زیرساختهای اخلاقی نظیر خانواده و مدرسه، آموزش غیرمستقیم اخلاق با تأکید بر رسانههای جمعی، ایجاد زمینههای درونی (دیگرگرایی: همدلی، محبت، نوعدوستی) و بیرونی انگیزش ومشارکت عمومی نظیر اعتماد، شفافیت، قانونگرایی و جوانگرایی از جمله عوامل تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Rational-philosophical analysis of Effective solutions in the development of social ethics In Iranian society (at the societal level)

نویسنده [English]

fereshte abolhassani niaraki

islamic philiosophy and theology, university of Mazandaran

چکیده [English]

Moral development is one of the characteristics of comprehensive development of the country, which is affected by political, social, economic, cultural dimensions and affects other dimensions through mutual relations. In this paper, the moral development of society is examined with a kind of structural and socialist approach that, in addition to individualistic interpersonal relationships, looks at the collective body beyond the totality of individuals. In this article, with an analytical-rational approach and avoiding exclusivism, we analyze the effective cognitive and motivational factors in moral development in Iranian society. Attention to the complexity of ethics in today's society, critical application of values, national pathology and emphasis on sociological studies of ethics in the analysis of the current situation, emphasis on investment in children and moral infrastructure such as family and school, non-educational Direct ethics with emphasis on mass media, creating internal contexts (otherness: empathy, love, altruism) and external motivation and public participation such as trust, transparency, legalism, youthfulness, etc. Such are analytical factors.

کلیدواژه‌ها [English]

ethics
moral development
Iranian society
factors
analytical method

مراجع

قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
ارسطاطالیس (1381)، اخلاق نیکوماخس، ترجمۀ سیدابوالقاسم پورحسینی، چ2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
اینگلهارت، رونالد (1382)، تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، ترجمۀ مریم وتر، چ2، تهران: کویر.
باقری، خسرو (1377)، مبانی شیوه های تربیت اخلاقی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
حقیقت، سیدصادق (1389)، «مسئلۀ ساختار/ کارگزار در علوم اجتماعی»، روش شناسی علوم انسانی، دوره 16، ش64 و 65، ص147-166.
حیدری، آرش و سجاد سرحدی (1392)، «دوگانۀ فرد/جامعه در اندیشۀ دورکیم: دوگانه ای کاذب یا واقعی»، جامعه شناسی ایران، ش14، ص116-148.
خسروی، زهره و خسرو باقری (1387)، «راهنمای درونی کردن ارزش های اخلاقی از طریق برنامه های درسی»، فصلنامۀ مطالعات برنامۀ درسی، ش8، ص81-105.
راینهولد، نیبر (1389)، انسان اخلاقی و جامعۀ غیراخلاقی؛ مطالعه ای در باب اخلاق، سیاست و عدالت، ترجمۀ رستم فلاح، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
روشه، گی (1373)، تغییرات اجتماعی، ترجمۀ منصور وثوقی، چ5، تهران: نشر نی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1371)، المیزان فی التفسیر القرآن، چ2، قم: اسماعیلیان.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1387)، اخلاق ناصری، تهران، انتشارات خوارزمی.
علیزاده، عبدالرضا، حسین اژدری‌زاده و مجید کافی (1391)، جامعه‌شناسی معرفت: جستاری در تبیین رابطۀ «ساخت و کنش اجتماعی» و «معرفت‌های بشری»، زیر نظر محمد توکل، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
فارابی، محمدبن‌طرخان (1405ق)، فصول منتزعه، تحقیق فوزی متری نجار، تهران: الزهرا.
فرامرز قراملکی، احد و رستم نوچه فلاح (1386)، موانع رشد اخلاق حرفه ای در سازمان ها، تهران: مؤسسۀ فرهنگی دین پژوهی بشرا.
فرد آر.، دیوید (1379)، مدیریت استراتژیک، ترجمۀ علی پارسائیان و سیدمحمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
فرید، ابوالفضل، اسماعیل سعدیپور، یوسف کریمی و محمدرضا فلسفی‌نژاد (1389)، «اثربخشی روش‌های آموزش مستقیم، آموزش شناختی اخلاق، شفاف سازی ارزش ها، و تلفیقی بر قضاوت اخلاقی دانش آموزان»، فصلنامۀ روان‌شناسی دانشگاه تبریز، ش19، ص96-116.
کیلن، ملانی و جودیث اسمتانا (1389)، رشد اخلاقی (کتاب راهنما)، ترجمۀ محمدرضا جهانگیرزاده، علیرضا شیخ‌شعاعی و سیدرحیم راستی‌تبار، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
لاور، رابرت. اچ. (1373)، دیدگاه هایی دربارۀ دگرگونی اجتماعی، ترجمۀ کاووس سیدامامی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
لیپمن، متیو، آن شارپ و فردریک اسکانیان (1395)، فلسفه در کلاس درس، ترجمۀ محمد زهیر باقری نوع‌پرست، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار:، بیروت: وفا.
مصباح یزدی، محمدتقی (1398)، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، چ2، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشى و پژوهشى امام خمینى;.
مصلحی‌نیک، فائزه و ابراهیم حاجیانی (1396)، «بررسی تأثیر فضای مجازی بر همدلی اجتماعی دانشجویان»، راهبرد اجتماعی و فرهنگی، ش22، ص331-355.
مطهری، مرتضی (1385)، مجموعه آثار، تهران: صدرا.
Damasio, Antonio (1994), Descant’s error: Emotion, reason, and the human brain, New York: Harper Collins.
Damasio, Antonio (2003), Looking for Spinoza: Joy, sorrow, and the feeling brain, London: WILLIAM HEINEMANN.
Gilligan, Carol (2003), In a different voice: psychological theory and Woman’s development, Thirty eighth printing, Cambridge, Massachusetts, and England: Harvard University press.
Hoffman, Martin. L. (2000), Empathy and moral development: Implications for caring and justice, Cambridge, England: Cambridge University press.
Haidt, J. (2001), “The emotional dog and its rational tail: A social intuitionist approach to moral judgment”, Psychological Review, No. 108, p. 814-834.
Hinckfuss, Ian (1987), The Moral Society: Its Structure and Effects, Australian National University, Departments of philosophy.
Hume, D. (2006), An inquiry concerning the principles of morals, Hard press.
Kolb, W. Robert (2008), Encyclopedia of Business Ethics and society, Thousand Oaks, California: SAGE Publications.
Kohlberg, L. (1969), “Stage and sequence: the cognitive developmental approach to socialization. In D. Goslin (Ed.)”, Handbook of socialization theory and research, New York: Rand McNally & company, p. 347-480.
Nussbaum, M.C. (1999), Sex and Social justice, New York: Oxford University press.
Piaget, j. (1948), The moral judgment of the child. Translated by Marjorie Gabain, printed in U.S.A. Free press, GLENCOE, ILLINOIS.
Turiel, Elliot (1985), The development of social knowledge: Morality and convention, Cambridge, London, New York: New Rochelle, Melbourne Sydney:Cambridge, university press, reprinted.