مدیریت جنسی خانواده و نقش آن در اخلاق‌مداری و سلامت جنسی فرزندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 روان‌شناسی/دانشکده علوم انسانی/دانشگاه شاهد/تهران

2 کارشناسی ارشد/ مؤسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت

چکیده

سامان‌بخشیدن به میل جنسی همیشه مهم‌ترین وظیفۀ اخلاق به شمار می‌آید و اخلاق‌مداری در رفتار جنسی، رمز سلامت و سعادت انسان است. این تحقیق با هدف مطالعۀ کیفی نقش مدیریت جنسی خانواده در اخلاق‌مداری و سلامت جنسی فرزندان، با روش تحلیل اَسنادی انجام گرفته است. یافته‌ها حاکی از این سه راهبرد مدیریتی است: ۱) تعدیل و هدایت جنسی فرزندان (شامل شش برنامه: آگاهی‌یابی و آگاهی‌دهی، تقویت ایمان، دین‌داری و ارزش‌های اخلاقی، دمیدن روح ارجمندی و مناعت طبع، نهادینه‌سازی روحیۀ بسندگی، سبک هوشمندانه و متعادل در مواجهه با مسائل جنسی فرزندان، تنظیم میل جنسی با تنظیم‌گری زیستی)؛ ۲) پرورش و درونی‌سازی عفت‌ورزی (شامل پنج مرحله)؛ ۳) پیشگیری از ایجاد زمینه‌های انحراف و اختلال جنسی (شامل هشت برنامه: ارزشمندسازی و انگیزه‌بخشی، ایجاد حالت بیدارباش و هشیاری، توانمندسازی و مهارت‌افزایی، بهینه‌سازی زیستی-وراثتی، فراهم‌سازی عوامل محافظت‌کننده، نظارت خانوادگی، حمایت عاطفی، مراقبت‌های خانوادگی و اجتماعی). والدین در رویکردی خانواده‌محور، می‌توانند نقش اساسی در رشد و تربیت جنسی، توانمندسازی و ارتقای اخلاق‌مداری و در نتیجه، تأمین سلامت جنسی فرزندان داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sexual Management of the Family and its Function in Moral-Orientation and Sexual Health of the Children

نویسندگان [English]

  • Masoud Nouralizadeh Mianaji 1
  • Abdollah Rahimi 2
1 Psychology / Faculty of Humanities / Shahed University/Tehran
2 MA in Psychology, UAE
چکیده [English]

 
Organizing sexual desire is always the most important task of morality and moral orientation in sexual behavior is the key to human health and happiness. The aim of this study was to qualitatively study the role of family sexual management in the morality and sexual health of children using documentary analysis. Findings indicate three management strategies (1) adjusting and guiding the sexuality of children (including 6 programs: educating and giving awareness, strengthening faith, religiosity and moral values, teaching the spirit of respect and temperament, institutionalizing the spirit of self-sufficiency, smart and balanced style in dealing with sexual issues of children, regulation of sexual desire with bio-regulation), (2) Nurturing and internalization of chastity (including 5 stages) and (3) Prevention of deviance and sexual dysfunction (including 8 programs: valuation and motivation, creating awakening and awareness, empowerment And skills enhancement, bio-hereditary optimization, provision of protective factors, family supervision, emotional support, family and social care). In a family-oriented approach, parents can play a key role in sexual development and empowerment, and promotion of morality, and thus the sexual health of their children.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family Sex Management
  • Child Sex Education
  • Sexual Ethics
  • Sexual Health
  • Sexual Deviations

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. آشوری، محمدو اکبر روایی (1389)، «خانواده و روسپیان خیابانی»، مطالعات ‌حقوق‌ خصوصی، سال40، ش1، ص1-20.
  3. ابن‌بابویه، محمد‌‏‌بن‌علی (۱۴۰۶ق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم: دار الشریف الرضی.
  4. ابن‌بابویه، محمدبن‌علی (۱۴۱۳ق)، من‌لایحضره‌الفقیه، قم: دفتر انتشارات ‌اسلامی.
  5. ابن‌شعبه‌ حرانی‏، حسن‌بن‌علی (1404ق)، تحف‌ العقول‌ عن‌ آل‌الرسول:، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم: جامعۀ ‌مدرسین.
  6. ابوالقاسمی، ناریا، عفت‌السادات مرقاتی‌ خویی، محمدحسین تقدیسی (1389)، «تبیین تربیت جنسی دانش‌آموزان ایرانی از دیدگاه مربیان بهداشت مدارس»، بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، سال8، ش2، ص27-30.
  7. اتکینسون، ریتا و دیگران (1398)، زمینۀ روان‌شناسی هیلگارد، ترجمۀ براهنی و دیگران، تهران: رشد.
  8. احمدی، خدابخش و جواد خدادادی ‌سنگده (۱۳۹۴)، «بررسی وضعیت نظارت والدین بر نوجوانان در خانواده‌های نظامی»، مجلۀ علوم ‌مراقبتی‌ نظامی، سال۲، ش۳، ص۱۲۷-۱۳۳.
  9. امینیان، اعظم و محمد سیدمیرزایی (۱۳۸۹)، «بررسی جامعه‌شناختی فاکتورهای زمینه‌ساز خانواده و مدرسه در گرایش دختران نوجوان به کج‌رفتاری جنسی و اعتیاد به مواد مخدر»، خانواده‌پژوهی، سال۶، ش۲۳، ص۳۱۳-۳۳۴.
  10. ایمان، محمدتقی‏(۱۳۹۰)، مبانی پارادایمی روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه‏.
  11. ایمان، محمدتقی و محمودرضا نوشادی (۱۳۹۰)، «تحلیل محتوای کیفی»، پژوهش، سال۳، ش۲ (پیاپی۶)، ص۱۵-۴۴.
  12. بوربا، میکله (۱۳۹۷)، پرورش هوش اخلاقی؛ هفت فضیلت اساسی که برای درست رفتار کردن به فرزندان باید آموخت، ترجمۀ فیروز کاووسی، تهران: رشد.
  13. بهشتی، محمد (۱۳۸۵)، «تربیت جنسی از منظر فیض‌کاشانی»، تربیت ‌اسلامی، سال۲، ش۲، ص۸۹-۱۱۳.
  14. پاینده، ابوالقاسم‏ (1382)، نهج‌الفصاحه، تهران: دنیای دانش.
  15. پرچم،اعظم،مریم فاتحی‌زاده و نجمه باربازاصفهانی (1393)، «اصول مدیریت خانواده در اسلام»، پژوهش‌های اجتماعی‌اسلامی، سال20، ش1، ص۳-۲۶ 
  16. پردل، هادی (۱۳۹۵)، «اثربخشی نظارت والدین بر میزان خطرپذیری نوجوانان»، آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده، سال۱، ش۲، ص۲۵ -۳۳.
  17. پسندیده، عباس (۱۳۹۳)، «تحلیل مسئلۀ خویشتن‌داری در جمع با تکیه بر قرآن و حدیث»، تحقیقات علوم‌قرآن و حدیث دانشگاه‌الزهرا، سال۱۱، ش۴، ص۱-۲۴.
  18. جان‌بزرگی، مسعود، ناهید نوری و مژگان آگاه‌هریس (۱۳۹۳)، آموزش اخلاق رفتار اجتماعی و قانون‌پذیری به کودکان، تهران: ارجمند.
  19. جوادی‌آملی، عبدالله (۱۳۹۵)، تفسیر تسنیم، قم: اسراء.
  20. حر عاملی، محمدبن‌حسن (۱۴۰۹ق)، وسائل‌الشیعه، قم: مؤسسۀ آل‌البیت‌.
  21. خدایاری‌فرد، محمد و یاسمین عادینی (۱۳۹۱)، مشکلات سلامتی نوجوانان و جوانان، تهران: دانشگاه تهران.
  22. خلج‌آبادی‌فراهانی، فریده و امیرهوشنگ مهریار (۱۳۸۹)، «بررسی نقش خانواده در ارتباطات با جنس مخالف قبل از ازدواج در دختران دانشجو در تهران»، خانواده‌پژوهی، سال۶۶، ش۲۴، ص۴۴۹-۴۶۸.
  23. راسل، برتراند (۱۳۶۲)، زناشویی و اخلاق، ترجمۀ مهدی افشار، تهران: کاویان.
  24. رحمانی، اعظم و دیگران (1396)، «نقش خانواده در رفتارهای مخاطره‌آمیز جنسی دختران جوان: یک مطالعۀ کیفی»، نشریۀ پرستاری ‌ایران، سال30، ش108، ص11-22.
  25. رشید، خسرو و مریم حسینی ‌اصل ‌نظرلو (1396)، «بررسی تأثیر آموزش جنسی بر افزایش دانش جنسی والدین و احساس کفایت آنان»، آموزش‌ و ارزشیابی، سال10، ش37، ص143- 162.
  26. رضازاده، مجید و دیگران (1394)، «ویژگی‌های خانوادگی افراد دارای رفتارهای پرخطر جنسی»، اصول بهداشت ‌روانی، سال۱۷، ش۳، ص۱۵۱-۱۵۸.
  27. رفیع‌پور، فرامرز (۱۴۰۰)، تکنیک‌های خاص تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  28. رفیعی­هنر، حمید (1395)، روان‌شناسی مهار خویشتن با نگرش اسلامی، قم: مؤسسۀ آموزشی ‌و پژوهشی امام‌خمینی;.
  29. رمضانی، ولی‌الله، شکوه نوابی‌نژاد و جعفر بوالهری (1377)، «بررسی  ارتباط جهت‌گیری دینی درونی و برونی با سلامت روان پیروان سه دین زرتشت، مسیح و اسلام»، در: مجموعه مقالات اولین همایش دین در بهداشت روان، قم: دفتر نشر نوید اسلام.
  30. روانبخش،محمدحسین (1385)،«خانواده و رفتارهای نابهنجار نوجوانان»، پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، سال1، ش2-3، ص145-174.
  31. زارعی، اقبال (۱۳۸۹)، «بررسی رابطۀ بین شیوه‌های فرزندپروری والدین با ارتکاب نوجوان به رفتارهای پرخطر بر اساس مقیاس کلونینگر»، دانشگاه علوم‌پزشکی‌ و خدمات بهداشتی‌درمانی شهیدصدوقی یزد، سال۱۸، ش۳، ص۲۲۰-۲۲۴.
  32. ساروخانی، باقر (13۹۳)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی ‌و مطالعات ‌فرهنگی.
  33. سالاری­فر، محمدرضا و دیگران (1397)، درآمدی بر مبانی و روش‌های روان‌شناختی- تربیتی عفاف‌ و حجاب، قم: پژوهشگاه علوم‌ و فرهنگ ‌اسلامی.
  34. سیدحسینی، مریم‌سادات و حسین داودی و رحیم نارویی (۱۳۹۹)، «‌پیش‌بینی میزان خودمهاگری نوجوانان دختر و پسر در مقطع دبیرستان بر اساس میزان صبر اسلامی و جهت‌گیری دینی»، دوفصلنامۀ روان‌شناسی، سال۱۴، ش۲۶، ص۶۷-۸۶.
  35. سیوطی، جلال‌الدین (1404ق)، الدرالمنثور، قم: کتابخانۀ مرعشی‌نجفی.
  36. شریف‌الرضی، محمدبن‌الحسین (1414ق)، نهج‌البلاغه، قم: هجرت.
  37. شکری، نسرین و دیگران (۱۳۹۴)، «هم‌بستگی رفتارهای پرخطر در نوجوانان دانش‌آموز با شیوه‌های فرزندپروری والدین»، مدیریت ارتقای‌سلامت، سال۵، ش۱، ص۷۳-۸۲.
  38. صادقی‌فسایی، سهیلا و ایمان عرفان‌منش (۱۳۹۴)، «مبانی روش‌شناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی»، راهبرد فرهنگ، ش ۲۹، ص۶۱-۹۱.
  39. طبرسی، حسن‌بن‌فضل (1370)، مکارم‌الاخلاق، قم: شریف‌الرضی.
  40. عباسی، مهدی (۱۳۹۶)، الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی، قم: دارالحدیث.
  41. فاطمی، داوود و دیگران (۱۳۹۵)، «بررسی نقش خانواده در بزهکاری فرزندان (مورد مطالعه: نوجوانان پسر شهر زنجان)»، پژوهش‌های راهبردی امنیت ‌و نظم اجتماعی، سال۵، ش۳، ص۳۵ –۵۰.
  42. فرمهینی‌فراهانی، محسن (۱۳۸۶)، تربیت جنسی: انسان و سلامت جنسی، تهران: البرز.
  43. فروید، زیگموند (13۹۸)، سه رساله دربارۀ نظریۀ جنسی، ترجمۀ ابراهیم ملک‌اسماعیلی، تهران: نگاه.
  44. فلسفی، محمدتقی (1387)، بزرگسال و جوان از نظر افکار و تمایلات، تهران: دفتر نشر فرهنگ ‌اسلامی.
  45. فیض‌کاشانی، محمدمحسن (۱۴۰۶ق)، الوافی، اصفهان: کتابخانۀ امیرالمؤمنین7.
  46. قربانی، مهسا و دیگران (1394)، «شناخت کنجکاوی‌های جنسی کودکانه: مقدمه‌ای بر آموزش و ارتقای سلامت جنسی آنان»، آموزش ‌و ارتقای سلامت جنسی کودکان، سال3، ش3، ص198-210.
  47. کلینی، محمدبن‌یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتاب ‌الاسلامیة.
  48. گال، مردیت، والتر بورگ و جویس گال (۱۴۰۰)، روش‌های تحقیق کمّی و کیفی در علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، ترجمۀ احمدرضا نصر و همکاران، تهران: سمت ‌و‌ دانشگاه شهیدبهشتی.
  49. لیثی‌واسطی، علی‌بن‌محمد (1376)، عیون ‌الحکم و المواعظ، قم: دار الحدیث.
  50. مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ق)، بحارالأنوار، بیروت: مؤسسة الوفا.
  51. مرقاتی‌خویی، عفت‌السادات و دیگران (۱۳۹۸)، «عوامل حفاظت‌کنندۀ جوانان در درگیری با روابط‌ جنسی قبل از ازدواج: یک مطالعۀ کیفی»، مجلۀ تحقیقات کیفی در علوم سلامت، سال۸، ش۳، ص۲۸۰-۲۸۹.
  52. مصباح‌یزدی، محمدتقی (1394)، مشکات (اخلاق در قرآن)، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی;.
  53. مطهری، مرتضی (۱۳۹۵)، اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب، تهران:‌ صدرا.
  54. ملک‌محمدی، زهرا و علی ملک‌محمدی (1394)، «نقش وراثت، محیط و جغرافیا در تربیت رفتار»، کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم‌و تکنولوژی، تهران: مؤسسۀ سرآمد همایش کارین.
  55. نارویی، رحیم، علی‌محمد صالحی و غلامرضا جندقی (۱۳۹۲)، «اثربخشی یادخدا بر خودمهارگری بر اساس منابع اسلامی»، فصلنامۀ روان‌شناسی ‌و دین، سال۶، ش۲، ص۱۹-۳۰.
  56. نراقی، مهدی (۱۳۹۴)، جامع‌السعادات، ترجمۀ کریم فیضی، قم: قائم‌آل‌علی.
  57. نصیری،علی (1392)، «مدیریت خانواده در اسلام»، پژوهشنامۀ ‌اسلامی زنان ‌و خانواده، سال1، ش1، ص۱۱-۲۸.
  58. نورعلیزاده‌میانجی، مسعود (1388)، «مدل‌ اسلامی مصون‌سازی رفتار جنسی با تأکید بر پیشگیری و درمان انحراف‌ها و مشکلات جنسی»، مطالعات اسلام ‌و روان‌شناسی، سال۳، ش5، ص۱۰۴-۱۴۲.
  59. نوری، حسین (1408ق)، مستدرک‌الوسائل، قم: مؤسسۀ آل‌البیت:.
  60. نیک‌منش، زهرا، زهره خسروی و یحیی کاظمی (۱۳۸۷)، «بررسی نقش ساخت و عملکرد خانواده در رفتارهای جنسی نوجوانان»، مطالعات روان‌شناسی‌تربیتی، ش۸، ص89-111.
  61. نیکولوسی، جوزف و لیندا ایمز نیکولوسی (1398)، فهم هم‌جنس‌گرایی: راهنمای والدین برای پیشگیری از آن، ترجمۀ محسن بدره، تهران: آرما.
  62. واحدی، مصطفی و دیگران (1395)، «نقش عوامل ژنتیکی در اختلال هویت جنسی با رویکردی به دیدگاه‌های حقوقی و فقهی پیرامون آن»، حقوق پزشکی، سال10، ش38، ص167-189.
  63. ورام، ابن‌ابی‌فراس (۱۴۱۰ق)، مجموعة ‌ورام، قم: دار الکتب ‌الاسلامیة.
  64. الهندی، علی‌المتقی‌بن‌حسام‌الدین (1397ق)، کنز العمال فی سنن ‌الاقوال ‌و الافعال، تصحیح صفوة ‌السقا، بیروت: مکتبة التراث‌ الاسلامی.
  65. Achille, et al (2017), “Parents’ Perceptions and Practices  as RRegardsAdolescents’ Sex Education in the Home Environment in the City of Come, Benin in 2015”, Reprod Syst Sex Disord,6(2), p. 1-6
  66. Angen, Maureen J. (2000), “Evaluating Interpretive Inquiry: Reviewing the Validity Debate and Opening the Dialogue”, Qualitative Health Research, 10(3), p. 378-95.
  67. Askelson NM, Campo S, & Smith S (2012), “Mother–Daughter Communication about Sex: The Influence of Authoritative Parenting Style”, Health Communication, 27 (5), p. 439-448.
  68. Dosler A.J. (2015), “Raising children for a healthy sexual relationship in adulthood”, In Mivsek AJ. Sexology in midwifery. IntechOpen; p.21-32. 
  69. Eisner, Elliot. W. (2017), The enlightened eye: Qualitative inquiry and the enhancement of educational practice. New York: Teachers College Press.
  70. Geyer, AL & Baumeister RF (2005), “Religion, Morality and Self-Control: Values, Virtues and Vices”, in: R. F. Paloutzian and C. Park (Eds), Handbook of the Psychology of Religion and Spirituality, New York: Guilford press.
  71. Kajula, L., et al (2016), “Parenting practices and styles associated with adolescent sexual health in Dar es Salaam, Tanzania”, AIDS Care, 28 (11), p. 1467-72.
  72. KhalajAbadi Farahani, Farideh; John Cleland, and Amir Hooshang Mehryar(2012), “Correlates and Determinants of Reproductive Behavior among Female University Students in Tehran”, Journal of reproduction & infertility, 13(1), p. 39-51.
  73. Kirby, J. (2017), “When WILL we wake up to the fact that sex education doesn't cut teen pregnancies-it CAUSES them?”, Daily Mail: Available online:

https://www.dailymail.co.uk/debate/article-4557162/Sex-education-CAUSES-teen-pregnancies-says-Jill-Kirby.html.

  1. Leung, Hildie & et al (2019), “Development of Contextually-relevant Sexuality Education: Lessons from a Comprehensive Review of Adolescent Sexuality Education across Cultures Hildi”, Environmental Research and Public Health Review, 16 (4), p. 621-645.
  2. Lincoln, Yvonna S. and Egon G. Guba (1985), Naturalistic Inquiry, London & CA: SAGE.
  3. Marshall, Catherine and Gretchen B Rossman(2021), Designing Qualitative Research, London: SAGA.
  4. McCauley, K. L., et al (2016), “Adolescent Callous-Unemotional Traits and Parental Knowledge as Predictors of Unprotected Sex among Youth”, Behav Modif, 40 (1-2), p. 70-96.
  5. Rabizadeh, A. H. (2020), A Parent Program for Fostering Childhood Sexual Development in Modern Orthodox Judaism, Dissertation presented to the faculty of CSPP, Alliant International University Los Angeles In partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Psychology.
  6. Robinson, Kerry H; Elizabeth Smith & Cristyn Davies (2017), “Responsibilities, tensions and ways forward: Parents' perspectives on children's sexuality education”, Sex Education Sexuality, Society and Learning, 17(3), p. 333-47.
  7. Scott, John (1991), A Matter of Record, Documentary Sources in Social Research, Cambridge: Polity Press.
  8. Silk, Jessica & Diana Romero (2013), “The Role of Parents and Families in Teen Pregnancy Prevention: An Analysis of Programs and Policies”, Journal of Family, 35(10), p. 1339-1362.
  9. UNESCO (2009), International Guidelines on Sexuality Education: An Evidence Informed Approach to Effective Sex, Relationships and HIV/STI Education.

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 08 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 14 بهمن 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار