معرفی و بررسی انتقادی سازکار‌های گسست اخلاقی بندورا در توجیه رفتار غیراخلاقی از منظر شهود فطری اخلاقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور مرکز اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

چرا مردم رفتار غیراخلاقی انجام­ می­دهند، اما مشکلی با زندگی خودشان ندارند؟ این سؤالی است که بندورا مطرح کرده و در پاسخ به آن از سازکار‌های گسست اخلاقی استفاده کرده است. این پاسخ، مقبول روان‌شناسان و دانشمندان اخلاقی جهان قرار گرفت. با این ‌حال، با نگرش انتقادی، برخی از سازکار‌های معرفی‌شدۀ او ممکن است سازکارهایی برای فرار از اخلاق به‌ حساب نیایند و برخی حتی سازکار اخلاقی محسوب شوند. هدف از این مطالعه آن است که سازکار‌های معرفی‌شدۀ بندورا از منظر شهود فطری اخلاقی و با نگاهی به شماری از بنیادهای اولیه­ و عمومی حقوق کیفری بررسی شود. مطالعۀ حاضر به روش تحلیلی-توصیفی انجام ‌شده و نشان داده که هرچند بعضی از موارد موردنظر بندورا، غیراخلاقی‌اند و برای آن‌ها دلیل­تراشی شده است، برخی دیگر، اساساً غیراخلاقی نیستند و در مواردی می­تواند به حفظ هویت اخلاقی فرد در عین اجرای رفتار اخلاقی کمک کند و در بعضی دیگر از موارد نیز متغیرهای تعدیل­کننده­ای وجود دارد که در تحلیل بندورا دیده نشده است؛ به‌طور نمونه، دلیل­آوری اخلاقی که ماهیت رفتار حزب‌الله لبنان را از غیراخلاقی به اخلاقی تبدیل می­کند،‌ اساساً از مصادیق دلیل­تراشی و گسست اخلاقی ناروا نیست و تحلیل بندورا در این زمینه در سطح روان‌شناختی با شهود فطری اخلاقی منتفی می­شود و در سطح بیرونی، با اطلاع از موازین حقوق کیفری نقد و نفی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Introducing and Critical Study of Bandura’s Moral Disengagement Mechanisms in Perspective of Innate Moral Intuition

نویسندگان [English]

  • Hamed Moslehi 1
  • sayyed mohammadmahdi ruhani 2
1 Department of educational psychology, Psychology faculty, Tehran university, Tehran, Iran
2 Department of Psychology, payame noor University , Isfahan, Iran
چکیده [English]

 
By introducing a moral disengagement, Bandura takes an important step in answering the question, “Why do people engage in immoral behavior but have no problem with their own lives?”
The aim of this study is to examine the mechanisms introduced by Bandura from the perspective of innate moral intuition and the basic foundations of criminal law. Then the cases in which, in his view, unjustified acts may be considered moral and correct behavior are introduced and distinguished from other cases. The present study has been done analytically-descriptively and has shown that although some of Bandura's cases are immoral and have been fabricated, others that are described in detail in the article are not fundamentally immoral and in some cases may be It can help maintain one's moral identity while performing moral behavior, and in some cases there are moderating variables not seen in Bandura's analysis. For example, moral reasoning, which transforms the nature of Hezbollah Lebanon's behavior from immoral to moral, is not essentially an example of moral reasoning, and Bandura's analysis in this regard at the psychological level is ruled out by innate moral intuition. And will be criticized and dismissed at the external level with the knowledge of criminal law standards.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • moral disengagement
  • innate moral intuition
  • criminal law
  • legitimate defense
  • Lebanon's Hezbollah
  1.  

    1. قرآن کریم.
    2. اردبیلی، محمدعلی (۱۳۹۹)، حقوق جزای عمومی، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    3. بارون، رابرت، دان بیرن و نایلا برنسکامب (۲۰۱۳)، روانشناسی اجتماعی، ترجمۀ یوسف کریمی، تهران: روان.
    4. برک،‌ لورا (۲۰۰۷)، روانشناسی رشد (از نوجوانی تا پایان زندگی)، ج2، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، تهران: ارسباران.
    5. سجادیه، نرگس (۱۳۹۴)، «نقد و بررسی رویکرد سواد اخلاقی از منظر عاملیت انسانی»، پژوهشنامۀ مبانی تعلیموتربیت، سال۵، ش۲، ص۸۸-۱۰۹.
    6. صدر، سیدمحمدباقر (۱۳۹۳)، اسلام راهبر زندگی، مکتب اسلام، رسالت ما، ترجمۀ مهدی زندیه، قم: دار الصدر.
    7. صفری کاکرودی، عابدین (۱۳۸۷)، «مسئولیت مأمور در اجرای امر آمر قانونی»، فصلنامۀ دانش انتظامی، دوره ۹، ش۴، ص۱۰۸-۱۳۳.
    8. کی­پر، جردن و ریچارد سُسیس (۲۰۱۴)، «شهودهای اخلاقی و نظام دینی تبیینی بر اساس سازگاری تکاملی» ترجمۀ علی مهجور، هفت آسمان، دوره ۱۸، ش۶۸-۶۹، ص۱۶۰-۲۰۰.
    9. گارو، رنه (۱۳۹۹)، مطالعات نظری و عملی در حقوق جزا، ج۲، ترجمۀ سیدضیاءالدین نقابت، تهران: مجمع علمی‌فرهنگی مجد.
    10. مصلحی، حامد و سیدمحمدمهدی روحانی (۱۳۹۸)، درآمدی بر روانشناسی آرمان آزاد، تهران: سدید.
    11. مصلحی، حامد، الهه حجازی، نرگس‌سادات سجادیه و زهرا نقش (۱۴۰۰)، طراحی بستۀ آموزشی اخلاق مبتنی بر شهود اخلاقی با ملاحظات گسست اخلاقی و اعتباریابی آن در دانش­آموزان متوسطۀ دوم، رسالۀ دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه تهران.
    12. Bandura, A. (1973). Aggression: A social learning analysis. prentice-hall.
    13. Bandura, A. (1992). Exercise of personal agency through the self-efficacy mechanism. Self-efficacy: Thought control of action, 1, 3-37.
    14. Bandura, A. (2016),Moral disengagement: How people do harm and live with themselves, Worth publishers.
    15. https://www.nytimes.com/1964/03/27/archives/37-who-saw-murder-didnt-call-the-police-apathy-at-stabbing-of.html
    16. Kelman, H. C., & Hamilton, V. L. (1989), Crimes of obedience: Toward a social psychology of authority and responsibility, New Haven, CT: Yale University Press
    17. Kramer, M. (1990), The moral logic of Hizballah. In W. Reich (Ed.), Origins of terrorism: Psychologies, ideologies, theologies, states of mind (pp. 131–157). Cambridge, UK:
      Cambridge University Press.
    18. Milgram, S. (1974). Obedience to authority: An experimental view. New York: Harper & Row.
    19. Mynatt, C., & Sherman, S. J. (1975), “Responsibility attribution in groups and individuals: A direct test of the diffusion of responsibility hypothesis”,Journal of Personality and Social Psychology32(6), p. 1111.
    20. Yoshie, M., & Haggard, P. (2013), “Negative emotional outcomes attenuate sense of agency over voluntary actions”,Current Biology23(20), p. 2028-2032.
    21. Zimbardo, P. G., Haney, C., Banks, W. C., & Jaffe, D. (1971),The Stanford prison experiment. Zimbardo, Incorporated.