رویکردی کیفی به فهم طلاب از تزاحمات اخلاقی در عمل به وظیفۀ طلبگی و معیشت روزمره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

معیشت و به‌طور کلی، فعالیت‌های ناظر به کسب درآمد برای گذران زندگی، از مسائل مهم زیست انسانی است. بی‌تردید، تجربۀ معیشت برای طبقات، اصناف و گروه‌های مختلف اجتماعی بر حسب جایگاهی که در جامعه دارند، بسیار متفاوت است. طلاب از جمله گروه‌های مرجعی هستند که از دیرباز وضعیت معیشت آن‌ها نسبت به دیگر گروه‌های اجتماعی بیشتر موردتوجه عموم بوده است؛ چراکه از یک سو، طلبه به‌عنوان مبلّغ دین شناخته می‌شود و از او انتظار می‌رود به آنچه دارد قناعت کند و مانند بیشتر مردم جامعه، بلکه در سطحی پایین‌تر از آن‌ها زندگی کند. از سوی دیگر، شرایط و اقتضائات معیشتی‌ای بر جامعۀ ایران حاکم است که طلاب و خانواده‌های آن‌ها را درگیر مسائل سخت اقتصادی کرده است. با این حال، این دو سویگی به تزاحمات اخلاقی میان وضعیت معیشت طلاب و انجام وظیفۀ دینی-سازمانی آن‌ها در قبال جامعه منجر شده است. با این نگاه، هدف از این پژوهش پاسخ به این پرسش است که با توجه به گفتارهای طلاب، تزاحم‌های اخلاقی موجود بین وظیفۀ طلبگی و معشیت روزمره کدام است؟ رویکرد در این پژوهش، کیفی است و برای تحلیل‌ داده‌ها از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. بدین منظور، با بیست نفر از طلاب متأهل شاغل و غیرشاغل که به‌صورت نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‌اند، مصاحبۀ نیم‌ساخت‌یافته انجام شده است. تحلیل مضامین نشان داد «وجدان کاری با مسئولیت اخلاقی مردانه»، «انگیزۀ شخصی برای طلبه‌شدن با انگیزۀ‌‌ اقتصادی برای پیشرفت» و «حیثیت فردی با شرافت کار حرفه‌ای» در تزاحم اخلاقی هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Qualitative Approach to the Clergies' Understanding of Moral Conflicts in Commitment to their Professional Duties and Daily Livelihood

نویسنده [English]

  • majid jafarian
Assistant Professor of the Institute of Islamic Sciences and Culture
چکیده [English]

 
Livelihood and income-generating activities, in general, are important bio-human issues. Undoubtedly, the experience of gaining income in relation to different classes, guilds, and social groups is very different from their place in society. Clergies are one of the groups whose living conditions have long been considered by the public in comparison with other social groups; because on the one hand, the clergy is known as a preacher of religion and is expected to be satisfied with what he has and to live like the majority of society, even below them. On the other hand, living conditions and the economic situation prevailing in Iranian society, have involved clergies and their families in various difficult economic issues. However, these two tendencies have led to moral conflicts between the living conditions of clergies and their religious-organizational duties towards society. With this in mind, the purpose of this study is to answer the question of what is the moral conflict between their professional duties and daily livelihood according to clergies' statements. The approach applied in this research is qualitative, and the thematic analysis method has been used to analyze the data. In this regard, semi-structured interviews were conducted with 20 employed and non-employed married clergies, who were selected by purposive sampling. Thematic analysis showed that “work conscience and manly moral responsibility’, “personal motivation to become a clergy and economic motivation for progress” and “personal dignity and professional honor” are the cases that are in conflict.

کلیدواژه‌ها [English]

  • moral conflicts
  • clergies
  • Professional Duties of Clergies
  • Livelihood
  • Qualitative Approach
  1. قرآن کریم.
  2. آمدی، عبدالواحد بن محمد (1385)، فهرست غرر الحکم، ترجمۀ محمدعلی انصاری قمی، قم: دار الکتب الاسلامی.
  3. اترک، حسین (1389)، «وظیفه‌گرایی اخلاقی»، فصلنامۀ اخلاق در علوم و فناوری، ش1 و 2، ص27-35.
  4. اترک، حسین (1391)، «وظایف اخلاقی در دیدگاه دیوید راس»، آینۀ معرفت، ش17، ص123-150.
  5. احمدپور، مهدی (1397)، «گونه‌شناسی و تحلیل آسیب‌های اخلاقی تبلیغ دین»، فصلنامۀ اخلاق، ش29، ص31-55.
  6. اسماعیلی، اسماعیل (1376)، «اصلاح حوزه در نگاه شهید صدر»، فصلنامۀ حوزه، ش79-80، ص32-66.
  7. جعفریان، رسول (1400)، صدسالگی حوزۀ علمیۀ قم، قم: مورخ.
  8. جعفریان، مجید، حسن بشیر و سیدجواد میری (1397)، «خوانش فرهنگی از گفت‌وگوی بینادینی در ایران- مطالعه کیفی»، مجلۀ ارتباطات میان‌فرهنگی، ش35، ص9-35.
  9. خراسانی‌، لطف‌الله (1397)، «نقش ابعاد اخلاقی در بهسازی تبلیغ»، فصلنامۀ اخلاق، ش29، ص57-74.
  10. رحیمی کلور،‌ حسین؛ امین گل‌زرد و هدی غفاری مجلج (1397)، «تحلیل رابطۀ وجدان کاری بر مسئولیت اجتماعی: نقش میانجی»، فصلنامۀ اخلاق در علوم و فناوری، ش1، ص107-111.
  11. زکی‌زاده رنانی، علیرضا (1397)، «اصول و موانع اخلاقی تبلیغ دانش‌آموزی»، فصلنامۀ اخلاق، ش29، ص75-98.
  12. سلیمانیه، مهدی (1393)، طلبهزیستن: پژوهشی مقدماتی در سنخ‌شناسی جامعه‌شناختی زیست‌طلبگی، تهران: نگاه معاصر.
  13. شاهدی، سامرهومحمدرضا ضمیری (1396)، «بررسی انتقادی تزاحم‌های اخلاقی از منظر دیوید راس با تکیه بر آیات و روایات»، مجلۀ مطالعات قرآنی، ش31،‌ ص57-88.
  14. شریعتی مزینانی، سارا و مهدی سلیمانیه (1392)، «بررسی جامعه‌شناختی بوروکراتیزاسیون حوزۀ علمیۀ قم با رویکرد وبری (فرآیندها، چالش‌ها و موانع)»، مطالعات اجتماعی ایران، ش1، ص81-112.
  15. شکری، محمد و سیداحمد ‌فقیهی (1397)، «مشکلات اخلاقی تبلیغ دین و راه‌های برون‌رفت از آن»، فصلنامۀ اخلاق، ش29، ص99-120.
  16. شهرویی، داوود (1379)، حوزه و روحانیت از دیدگاه شهید آیت‌الله مطهری، تهران: پارسایان.
  17. فتاحی، سیدعلی (1394)، اخلاق مبلغان، تهران: عصر جوان.
  18. فرانکنا، ویلیام کی (1376)، فلسفه اخلاق، ترجمۀ هادی صادقی، قم: مؤسسۀ فرهنگی طه.
  19. فصیحی رامندی، مهدی (1398)، «صداقت در عرصۀ تبلیغ دین؛ بررسی چند چالش اخلاقی»، فصلنامۀ اخلاق، ش34، ص37-56.
  20. فیروزمهر، محمدمهدی و حسن شیرزاد کمانگر (1397)، «مسائل اخلاقی مبلغان با تأکید بر مبلغان مستقر»، فصلنامۀ اخلاق، ش29، ص11-29.
  21. محمدپور، احمد، ‌مهدی رضایی، لطیف پرتوی و رسول صادقی (1388)، «بازسازی معنایی تغییرات خانواده به‌شیوۀ زمینه‌ای»، مجلۀ خانوادهپژوهی، سال5، ش19، ص309-330.
  22. موحدی، محمدجواد و مژگان گلزار اصفهانی (1390)، «نقد وارزیابی وظیفه‌گرایی»، مجلۀ اخلاق و تاریخ پزشکی، ش4، ص28-36.
  23. نائلی، علی‌محمد (1373)، انگیزش در سازمان‌ها، اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران.
  24. هولمز، ال. رابرت (1385)، مبانی فلسفه اخلاق،‌ترجمۀ مسعود علیا،  تهران: ققنوس.
  25. Hare, R. M. (1978), “Moral Conflicts, The Tanner Lecture on Human Values”, Available at: http:// www. utilitarian. net/singer /by/ tanner, p.170-193.
  26. Palmer L, Karen (1995),“Tightening Environmental Standards: The Benefit-Cost or the No-Cost Paradigm?”, The Journal of Economic Perspectives, p. 119–
  27. Ross, W. D. (2002), The Right and the Good, New York: Oxford University Press Inc.
  28. shia-news.com/000Ux4
  29. https://b2n.ir/m87835
  30. https://www.yjc.news/00XcLd

 

دوره 17، شماره 44 - شماره پیاپی 66
ویژه نامه اخلاق کنشگری روحانیت، به سفارش میز اخلاق از قطب اخلاق، خانواده وسبک زندگی
اسفند 1400
صفحه 45-76
  • تاریخ دریافت: 02 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 15 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 19 بهمن 1400