پیش‌نیازها و هم‌نیازهای اخلاقیِ دانش‌اندوزی با تأکید بر معارف قرآن و حدیث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پردیس شهید رجایی دانشگاه فرهنگیان، ارومیه، ایران

2 دانشیار دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

پیش‌نیازهای اخلاقی دانش‌اندوزی به آن دسته از ارزش­های اخلاقی در حوزۀ دانش‌اندوزی اطلاق می­شود که دانش‌اندوز قبل از شروع تحصیل دانش به آن‌ها نیاز دارد. هم‌نیازهای اخلاقی نیز به آن دسته از ارزش‌های اخلاقی گفته می‌شود که بر دانش‌اندوزان لازم است هم‌گام با تحصیل دانش، خود را به آن‌ها مزین کنند. با توجه به مسائل اخلاقی گوناگونی که در فضاهای علمی به چشم می‌خورد، در این تحقیق، بدون نگرش انتزاعی صرف، به ارائۀ راهکارهایی برای حل این مسائل توجه شده است. این نوشتار بر آن است پیش­نیازها و هم‌نیازهای اخلاقی دانش‌اندوزی را از دیدگاه عقلی، نقلی و عرف رایج بومی وطنی و با روش توصیفی-تحلیلی بررسی کند. طبق بررسی‌های انجام‌شده، می‌توان به اخلاق در حوزۀ پیش‌نیازها، از سه جنبۀ عام، علمی و معنوی و در حوزۀ هم‌نیازها، از سه جنبۀ ملاحظات عمومی، ملاحظات یادگیری و ملاحظات اجتماعی-محیطی توجه کرد. گفتنی است که هریک از جنبه‌های پیش‌گفته، خود مشتمل بر ارزش‌های زیرشاخه‌ای هستند که در این نوشتار از آن‌ها با عنوان «مورد پژوهانه» بحث شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ethical Prerequisites and Co-requisites of Acquiring Knowledge with an Emphasis on Quranic and Hadith Teachings

نویسندگان [English]

  • safar nasirian 1
  • moslem mohammadi 2
1 Assistant Professor, Shahid Rajaei Campus, Farhangian University, Urmia, Iran.
2 Associate Professor of Farabi School of Tehran University, Qom, Iran.
چکیده [English]

 
The moral prerequisites of acquiring knowledge are those moral values ​​in the field of acquiring knowledge that are needed by the Acquirer of knowledge before starting the study of knowledge and the moral co-requisites are also called those moral values ​​that the Acquirer of knowledge need to adorn themselves with while acquiring knowledge. Considering the various ethical challenges that are seen in scientific fields, this research provides solutions to solve these challenges, without a mere abstract attitude. This article aims to examine the prerequisites and co-requisites of acquiring knowledge from the perspective of intellectual, narrative and common native custom and with descriptive and analytical methods. According to the investigations, ethics can be considered in the field of prerequisites, from three aspects; general, scientific and spiritual, and in the field of co-requisites, from the three aspects of general considerations, learning considerations and environmental social considerations. It should be said that each of the mentioned aspects include other sub-values ​​that are discussed in this article on a case-by-case basis.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Acquirer of knowledge
  • ethics
  • knowledge
  • spirituality
  • professor
  • considerations
  • Environment
  1. قرآن کریم.
  2. نهجالبلاغه.
  3. آمدی، عبدالواحدبن‌محمدتمیمی (1410ق)، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دار الکتاب الإسلامی.
  4. ابن‌شعبه حرانى، حسن‌بن‌على (1404ق)، تحفالعقول، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین.
  5. امام‌خمینی، روح‌الله (1375)، شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  6. تیموری، قنبرعلی (1389)، کولهپشتی طلبگی، تهران: کانون اندیشۀ جوان.
  7. حر عاملی، محمدبن‌حسن (1374)، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل‌البیت لاحیاء التراث.
  8. حکیمی، محمدرضا و دیگران (1409ق)، الحیاة، تهران: دفتر نشر  فرهنگ اسلامی.
  9. خنیفر، حسین (1397)، مهارت‌های دوران دانشجویی و تربیت معلم،  تهران: راه‌دان.
  10. زارعی متین، حسن و زلفا حق‌گویان (1390)، شادی و نشاط در محیط کار و زندگی، قم: مؤسسۀ کتاب مهربان.
  11. شریعت‌مداری، علی (1369)، مقدمۀ روانشناسی، اصفهان: مشعل.
  12. شهید ثانى، زین‌الدین‌بن‌على (1409ق)، منیةالمرید، قم: مکتب  الإعلام الإسلامی.
  13. صدوق، محمد بن على بن بابویه (1362)، الخصال، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  14. صدوق، محمد بن على بن بابویه (1404ق)، عیون أخبار الرضا، بیروت: منشورات مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
  15. طباطبایی، محمدحسین (۱۳۷۴)، ترجمۀ المیزان، سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارت اسلامی جامعۀ مدرسین.
  16. طبرسی، حسن‌بن‌فضل (1386)، مکارمالاخلاق، تهران: حبیب.
  17. طبرسی، علی‌بن‌حسن (بی­تا)، مشکات الانوار، نجف اشرف: کتابخانۀ حیدریه.
  18. طوسی، خواجه نصیرالدین (1370)، انیس الطالبین؛ ترجمۀ آداب المتعلمین، ترجمۀ محمدجواد ذهنی تهرانی، قم: حاذق.
  19. فیض کاشانی، محسن (بی­تا)، المحجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم: النشر الإسلامی.
  20. قرائتی، محسن (۱۳۸۳)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
  21. قمی مشهدی، محمدرضا (1423ق)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، قم: دار الغدیر.
  22. کلینى، محمدبن‌یعقوب (1365)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  23. لیثی واسطی، علی (1376)، عیون الحکم و المواعظ، تحقیق و تصحیح حسین حسنی بیرجندی، قم: دار الحدیث.‏
  24. متقی هندی، علاء­الدین علی بن حسام (1401ق)، کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، بی­جا: مؤسسة الرسالة.
  25. مجلسی، محمدباقر (1404ق)، بحارالانوار، بیروت: مؤسسة الوفا.
  26. محمدی ری‌شهری (1403ق)، میزانالحکمه، قم: مکتبة الاعلام الاسلامی.
  27. مصباح یزدی، محمدتقی (1376الف)، اخلاق در قرآن، تحقیق و نگارش محمدحسین اسکندری، قم: مؤسسۀ امام‌خمینی.
  28. مصباح یزدی، محمدتقی (1376ب)، رهتوشه؛ پندهای پیامبر اکرم به ابوذر، تحقیق و نگارش کریم سبحانی، قم: مؤسسۀ امام‌خمینی;.
  29. مصطفوی، حسن (1380)، تفسیر روشن، تهران: مرکز نشر کتاب.
  30. مطهری، مرتضی (1367)، سرگذشت­های ویژه از زندگی استاد شهید مطهری به روایت جمعی از فضلا و یاران، تهران: مؤسسۀ نشر و تحقیقات ذکر.
  31. مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  32. میبدی، حسین بن معین‌‌الدین (۱۴۱۱ق)، دیوان امیرالمؤمنین، تحقیق و تصحیح مصطفی زمانی، قم: دار نداء الاسلام للنشر.