الزامی‌بودن کمک به فقرا از منظر اخلاقی و اسلامی با توجه به بحران‌های زیست‌محیطی قرن اخیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ التحصیل فلسفه اخلاق دانشگاه قم

2 استادیار رشته فلسفه اخلاق. دپارتمان الاهیات دانشگاه قم

10.22081/jare.2023.66524.1831

چکیده

در بدو امر، «کمک‌کردن» به انسان‌ها، مخصوصاً به فقرا و گرسنگان، در نظر عموم امری بدیهی و مطلوب تلقی می‌شود. اما با نگاه دقیق‌تر به این موضوع، رفته‌رفته‌ مسائل و پیچیدگی‌هایی به صحنه‌ می‌آیند که پژوهشگران را در عرصه‌های مختلف، مجبور به مدّاقۀ بیشتر می‌کنند. یکی از آن موضوعات، مسئلۀ افزایش جمعیت و تأثیر آن بر محیط‌زیست است. در این میان با توجه به اینکه عموماً فقیر‌ترین کشور‌ها از پرجمعیت‌ترین‌ها هستند، بار دیگر این سؤال مطرح می‌شود که با توجه به وضعیت فعلی کرۀ زمین، آیا کمک‌کردن به آن‌ها و تضمین بقای تمام افراد در این کشور‌ها ضرورتی اخلاقی است (به این معنا که امداد آن‌ها مسئولیتی تخطی‌ناپذیر و به گردن فرد فرد انسان‌هاست)؟ ما در این مقاله، ضمن بررسی نظر مخالفان کمک، از دو منظر اخلاقی (با رویکردی فایده‌گرایانه) و اسلامی (با توجه به دیدگاه‌های اخلاقی اسلام و آراء فقهی شیعی) به این موضوع پرداخته و به این نتیجه رسیدیم که اگرچه مسئلۀ مطرح‌شده از مسائل مهم عصر ماست، اما امری که باید به آن توجه شود تغییر شیوه‌های پشتیبانی و استعانت است، نه پاک‌کردن صورت‌مسئله به‌معنای کمک‌نکردن به فقرا و رهاکردن آن‌ها در رنج و سختی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Necessity of Aiding the Poor from a Moral and Islamic Point of View Considering the Environmental Crises of the Last Century

نویسندگان [English]

  • fateme zahra mohri 1
  • seyed ahmad fazeli 2
1 Graduated in moral philosophy from Qom University
2 Assistant Professor of Qom University Faculty of Moral Philosophy
چکیده [English]

At first, "helping" people, especially the poor and hungry, is considered obvious and desirable in the eyes of the general public. But with a closer look at this issue, challenges and complexities gradually appear, forcing researchers in different fields to pay more attention. One of those issues is the issue of population growth and its impact on the environment. In the meantime, considering that generally the poorest countries are among the most populated, the question is raised once again that considering the current state of the planet, is it a moral necessity to help them and ensure the survival of all people in these countries? Does this mean that helping them is an inviolable responsibility and on the shoulders of the individual human beings? In this article, while examining the opinion of the opponents of aid, we have addressed this issue from two moral (with a utilitarian approach) and Islamic (according to the moral views of Islam and Shia jurisprudence) perspectives and came to the conclusion that although the challenge raised from the issues It is important in our era, but what should be paid attention to is changing the methods of support and assistance and not erasing the problem, which means not helping the poor and leaving them in suffering and hardship

کلیدواژه‌ها [English]

  • Obligation to help
  • population increase crisis
  • environment
  • moral utilitarianism
  • Islam
  1. قرآن کریم.
  2. نهج‌البلاغة.
  3. حکیمی، محمدرضا، محمد حکیمی و علی حکیمی (۱۳۹۵)، الحیاة. ترجمۀ احمد آرام، تهران: دلیل ما.
  4. رهبری، حسن (1381)، «اسلام و سامان‌دهى جمعیت»، فقه، ش3۴-33، ص9-100.
  5. شیخ مفید (۱۴۱۳ق)، المقنعة، قم: کنگرۀ جهانى هزارۀ شیخ مفید;.
  6. کلینی، محمدبن‌یعقوب (۱۳۶۹)، اصول کافی، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  7. مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی (۱۳۶۸–۱۴۰۳ق)، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  8. مجلسی‌، محمدتقى (۱۴۰۶ق)، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه          (ط- القدیمة)، قم: مؤسسۀ فرهنگى اسلامى کوشانبور.
  9. محمدی ری‌شهری، محمد و حمیدرضا شیخی(۱۳۸۹)، میزان‌الحکمة (با ترجمۀ فارسی)، قم: مؤسسۀ علمی‌فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر.
  10. مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۸)، مثال‌های زیبای قرآن، قم: نسل جوان.
  11. مکارم شیرازى، ناصر (۱۳۸۷)، کتاب النکاح، قم: انتشارات امام‌علی‌بن‌ابی‌طالب8.
  12. میرهاشمی، زهراسادات و طاهره جلیلی کلهری (۱۳۹۶)، «تبیین  و بررسی دیدگاه‌های مستنبط از آیات و روایات در مورد سیاست راهبردی                 تکثیر موالید و افزایش جمعیت در اسلام»، پژوهش‌های فقهی، دوره15، ش2، ص363 -382.
  13. نوری، حسین‌بن‌محمدتقی (۱۴۰۸ق)، مستدرک الوسائل، بیروت: مؤسسة آل البیت:لإحیاء التراث.
  14. نیک‌کار، جمال و محمود امامی نمین (۱۳۹۸)، «بررسی احکام کنترل موالید و پیشگیری از بارداری با رویکردی بر ضرورت افزایش و بحران پیری جمعیت»، مطالعات زن و خانواده، ۵ (۲)، ص۱۵۳-۱۹۲.
  15. “About Garrett Hardin”. see: https://www.splcenter.org/fighting-hate/extremist-files/individual/garrett-hardin
  16. Balls, Andrew (11, November 1999). Based on some measures of corruption - the more corrupt the government is, the more aid it actually receives. See: https://www.nber.org/digest/nov99/corrupt-governments-receive-no-less-foreign-aid
  17. Cherlinka, Vasyl (Posted on: 23.09.2022). “Soil Erosion Causes, Types, Ways To Reduce And Prevent”. See: https://eos.com/blog/soil-erosion/
  18. Hamel, Kristofer; Tong, Baldwin; Hofer, Martin. Poverty in Africa is now falling—but not fast enough. (Thursday, March 28, 2019). See: https://www. worldbank.org/en/topic/poverty/overview
  19. Hardin, Garrett (1968). “The Tragedy of the Commons”. Science, New Series, Vol. 162, No. 3859, pp. 1243-1248, Published by: American Association for the Advancement of Science. http:// www.jstor.org/stable/1724745
  20. Hardin, Garrett (1997). “Garrett Hardin society Interview with The Social Contract”. Posted on 9 June 2003, https:// www.garretthardinsociety.org/gh/gh_straub_interview.html
  21. Hardin, Garrett. (1974). Lifeboat Ethics: the Case Against Helping the Poor. (Psychology Today, September 1974). http://www. garretthardinsociety.org/articles/art_lifeboat_ethics_case_against_helping_poor. Html
  22. Poorest Countries in the World 2023. https:// worldpopulation review.com /country-rankings/poorest-countries-in-the-world
  23. World Bank. Last Updated: Nov 30, 2022. https:// www. worldbank.org/en/topic/poverty/overview
  24. Singer, Peter (2011). Practical Ethics. 3rd ed. New York: Cambridge University Press.
  25. World population review, Muslim Population by Country 2023, https://worldpopulationreview.com/country-rankings/muslim-population-by-country
  26. World population review, Poorest Countries in the World 2023. https://worldpopulationreview.com/country-rankings/poorest-countries-in-the-world
  27. worldometers : https://www.worldometers.info/world-population/
دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 70
اولین شماره علمی پژوهشی فصلنامه مطالعات اخلاق کاربردی
اسفند 1401
صفحه 103-132
  • تاریخ دریافت: 01 خرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 10 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 30 خرداد 1402