اخلاق کاربردی رفتار کارفرمایان با کارگران در سیرۀ پیامبر و اهل‌بیت(علیهم‌السلام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشکده مطالعات اسلامی

2 هیئت علمی گروه اخلاق اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی-مدیر سامانه

10.22081/jare.2023.67162.1848

چکیده

در این مطالعه به شیوه اخلاق کاربردی، فضایل و رذایل اخلاق کاربردی برخورد کارفرمایان با کارگران (اعم از کارگر اصطلاحی شامل کارمند و هر نیروی کار زیردست) در دو بخش مجزا بیان می‌گردد.
در تاریخ کار و کارگری برخورد کارفرمایان با نیروی کار زیر دست خود اعم از کارگر اصطلاحی و کارمند و برده و خدمتکار و مانند آن با دو روش برخورد ضد اخلاقی و ضد انسانی و یا برخورد اخلاقی و انسانی بوده است. در سیره پیامبر و ائمه هدی -علیهم السلام- و فحاوی متون اخلاق اسلامی‌– به خلاف روش برخورد ضد اخلاقی و ضد انسانی- همواره بر حفظ و بالابردن کرامت انسانی کارگاران تأکید داشتند. بوسیدن دست کارگر، غذا خوردن با آنان، دوری از سرزنش آنان و بکار بردن عناوین احترام آمیز برای آنان از نمونه‌های این مسئله مهم است.
به دوش گرفتن بخشی از وظایف کارگران، شتاب در پرداخت حقوق کارگر، در نظر داشتن ویژگی‌های جسمی‌کارگران، بخشش خرابکاری‌های احتمالی کارگر، واکنش نیکوتر به نیکی کارگر، تخفیف مجازات کارگر، رعایت نکات روان شناختی در پرداخت مزد کارگر، احترام به کارگر، رعایت ساعت کار کارگر، تقسیم کار، بستن قرار داد و تعیین ساعات کار و دستمزد، برخورد مناسب همراه با فروتنی و نرم‌خویی و امنیت معیشتی در دوره‌ از کارافتادگی از فضایل اخلاقی برخورد با کارگران است که در سیره اولیاء دین و کتب اخلاقی به آن تصریح شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Applied ethics of dealing between employers and workers

نویسندگان [English]

  • mahdi rajaee 1
  • Asghar Hadi 2
1 Research Institute of Islamic Studies
2 Faculty member of the social ethics separtment of the Institute of Islamic Sciences and Culture-System administrator
چکیده [English]

In this study, in the manner of applied ethics, the virtues and vices of applied ethics of employers' dealings with workers (both conventional workers including employees and any subordinate workforce) are expressed in two separate parts.
In the history of work and labor, employers have dealt with the workforce under their control, including term workers and employees, slaves and servants, and the like, with two methods of anti-ethical and inhumane treatment or ethical and humane treatment. In the biographies of the Prophet and Imams Huda (peace be upon him) and Fahawi in the texts of Islamic ethics, contrary to the anti-ethical and anti-human approach, they always emphasized on preserving and enhancing the human dignity of workers. Kissing workers' hands, eating with them, avoiding blaming them and using respectful titles for them are important examples of this issue.
Taking part of the duties of the workers, hastening the payment of the workers' wages, taking into account the physical characteristics of the workers, forgiving the possible vandalism of the worker, reacting better to the kindness of the worker, reducing the punishment of the worker, observing the psychological points in paying the worker's wages, respecting the worker, observing the hours. Workers' work, division of labor, making contracts and determining working hours and wages, proper treatment with humility and gentleness, and livelihood security during the period of disability are among the moral virtues of dealing with workers, which are specified in the lives of religious leaders and moral books. .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics
  • applied ethics
  • workers
  • employers
  • subordinates
  1. قرآن کریم.
  2. نهج‌البلاغه.
  3. ابن‌ابی‌جمهور(١٤٠٥ق)، عوالى اللئالى العزیزیة فی الاحادیث الدینیة، قم: دار سید الشهداء للنشر.
  4. ابن‌بابویه (شیخ صدوق) (١٣٧٦)، الامالی، تهران: کتابچی.
  5. ابن‌بابویه (شیخ صدوق) (١٤١٣ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی ‌وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  6. ابن‌شعبه حرانى، حسن‌بن‌علی (۱۴۰۴ق)، تحف العقول، قم: جامعۀ مدرسین‏.
  7. احمدی میانجی، علی (١٤١٩ق)، مکاتیب الرسول، قم: دار الحدیث.
  8. بخاری، محمدبن‌اسماعیل (١٤١٠ق)، صحیح بخاری، قاهره: جمهوریة مصر العربیة لجنة احیاء کتب السنة.
  9. پاینده، ابوالقاسم (۱۳۸۲)‏، نهجالفصاحة (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول(ص))، تهران: دنیای دانش.
  10. حر عاملی، محمدبن‌حسن (۱۴۰۹ق)، وسائل الشیعة،‌ قم: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام‏.
  11. حر عاملی، محمدبن‌حسن (١٤١٤ق)، هدایة الامة إلى احکام الائمة، مشهد: آستان الرضویة المقدسة مجمع البحوث الاسلامی.
  12. راسخون (بازیابی 10/05/1402)، «کار و حقوق کارگر از دیدگاه اسلام»،‌ در: https://rasekhoon.net/article/show/13555
  13. طباطبایی، سیدمحمدحسین (١٤١٧ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی‌وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 
  14. طوسی، محمدبن‌حسن (١٤٠٧ق)، تهذیب الاحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  15. فاضل مقداد (١٤١٩ق) ، کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی‌.
  16. فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد(١٤٠٩ق)، العین، قم: هجرت.
  17. قربانی، زین‌العابدین (۱۳۴۲)، «نظری به اعلامیۀ حقوق بشر (7)/ وظایف کارفرما و کارگر»،‌ درس‌هایی از مکتب اسلام، ش۵، ص۶۳-69.
  18. کلینی، محمدبن‌یعقوب (١٤٠٧ق)، الکافی، تهران: الاسلامیة.
  19. مجتبوی، سیدجلال‌الدین (۱۳۷۷)، علم اخلاق اسلامی، ‌ترجمۀ جامع السعادات، تهران: حکمت.
  20. مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی (١٤٠٣ق)، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  21. مشایخی‌پور، محمدعلی، محمود واعظی و عبدالهادی فقهی‌زاده (۱۳۹۲)، «اصول اخلاق کار از دیدگاه امام‌علی(ع)»، پژوهش‌های اخلاقی، ش12، ص95-118.
  22. مکارم شیرازی، ناصر(١٤١١ق)، القواعد الفقهیة، قم: مدرسۀ امام امیرالمؤمنین.
  23. منسوب به علی‌بن‌موسی(ع) (١٤٠٦ق)، الفقه المنسوب إلى امام الرضا(ع)، مشهد: مؤسسۀ آل‌بیت.
  24. نوری، حسین‌بن‌محمدتقی (١٤٠٨ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط الوسائل، قم: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام‏.
  25. ورام‌بن‌ابی‌فراس (١٣٦٩)، مجموعۀ ورام: آداب و اخلاق اسلام (ترجمۀ تنبیه الخواطر)، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی‌آستان قدس رضوی.