واکاوی مسائل اخلاقی در زمینه هوش مصنوعی با نگاهی به اخلاق اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.

2 گروه حقوق، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران

10.22081/jare.2024.68803.1901

چکیده

امروزه یکی از موضوعات بحث برانگیز، هوش مصنوعی می‌باشد؛ که به طور گسترده به عنوان قابلیت یک ماشین برای انجام عملیات هوشمندانه مانند استدلال، یادگیری، ارتباط و سایر رفتارهای هوشمندانه تعریف می‌شود. هدف اصلی تحقیقات در حوزه هوش مصنوعی، تولید سیستم‌هایی است که به شکلی شبیه به انسان عمل کنند و دارای ویژگی‌هایی مانند آگاهی، تفکر و اخلاق باشند. بنابراین ضرورت دارد که در سیستم‌های هوش مصنوعی که قادر به تفکر و آگاهی هستند، اخلاق مصنوعی وجود داشته باشد تا آن‌ها به هیچ کدام از موجودات زنده به طور مستقیم یا غیرمستقیم آسیب نرسانند. در غیر این صورت، نبود پایه اخلاقی برای این سیستم‌ها می‌تواند مشکلاتی را برای انسان‌ها و موجودات دیگر به وجود بیاورد. در اسلام اخلاق در زمینه رفتار و اعمال انسان‌ها در نظام جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، هنگام طراحی و استفاده از هوش مصنوعی، رعایت اصول اخلاقی اسلامی می‌تواند بهبود و کیفیت کارکرد سیستم‌های هوشمند را تضمین کند. پرسش اصلی در پژوهش حاضر این است که در زمینه هوش مصنوعی چه چالش های اخلاقی وجود دارد؟ لذا هدف این مقاله تبیین چالش های اخلاقی در زمینه هوش مصنوعی با رویکردی بر اخلاق اسلامی می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of ethical challenges in the field of artificial intelligence with an approach to Islamic ethics

نویسندگان [English]

  • Seyedeh mahshid Miri balajorshari 1
  • Amirreza Mahmoudi 2
1 Department of Law, Lahijan Branch, Islamic Azad University, Lahijan, Iran.
2 Department of Law, Lahijan Branch, Islamic Azad University, Lahijan, Iran.
چکیده [English]

Artificial intelligence, which is one of the most debated subjects of today, is defined as the intelligent behaviors of a machine such as reasoning, learning, communicating etc.in a broad sense. The main purpose of artificial intelligence studies is to produce an artificial intelligence system that is conscious, able to think and having a moral status in a similar way to human beings. In this respect, it is necessary to integrate an artificial ethics in order to prevent artificial intelligence systems that can think and become conscious as a possibility, in order to prevent harm to both human beings and other living things. Otherwise, the lack of ethical status of these artificial intelligence systems may pose a problem both for the human race and for other living things. In Islam, ethics is very important in the field of human behavior and actions in the society. Therefore, when designing and using artificial intelligence, compliance with Islamic ethical principles can be improved and guarantee the quality of work of intelligent systems. The main question in the current research is what are the ethical challenges in the field of artificial intelligence? The aim of the article is to explain the ethical challenges in the field of artificial intelligence with this perspective on Islamic ethics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Artificial Intelligence
  • Natural Intelligence
  • Ethics
  • Consciousness
  • Islamic ethics

مراجع

  1. منابع

    1. آهنگری، فرشته (1386)، «پیشینه و بنیادهای اخلاق در ایران و جهان»، فصلنامۀ اخلاق در علوم و فناوری، ش3، ص11-22.
    2. بختیاری، آمنه (1391)، «بررسی هنجارهای اخلاقی در فضای مجازی»، مطالعات رسانه­ای، سال7، ش12، ص46-53.
    3. تشکری صالح، ابوذر و محمود رجبی (1397)، «بررسی توان رقابت هوش مصنوعی با ذهن انسان از منظر قرآن»، قرآن‌شناخت، دوره11، ش2، ص5-20.
    4. چناری، مهین و اعظم شبستانی (1400)، «پیش‌بینی میزان آشنایی با اخلاق در فضای مجازی با استفاده از سواد رسانه­ای و شایستگی­های فناورانه»، اخلاق در علوم و فناوری، سال16، ش1، ص154-158.
    5. ربیعی­زاده، احمد (1400)، «کاربرد هوش مصنوعی در پژوهش­های علوم اسلامی»، ره‌آورد نور، دوره20، ش74، ص28-37.
    6. رمضانی، مجید و محمدرضا فیضی درخشی (1392)، «اخلاق ماشین، چالش­ها و رویکردهای مسائل اخلاقی در هوش مصنوعی و ابرهوش»، اخلاق در علوم و فناوری، سال8، ش4، ص1-9.
    7. شریعتی، فهیمه و محمدرضا اکبرزاده (1401)، »مقایسۀ ماهوی هوش انسانی با هوش مصنوعی از منظر فلسفۀ اسلامی»، حکمت معاصر، دوره13، ش2، ص89-117.
    8. صراف‌زاده، شقایق و احسان ابوطالب (1402)، «اهمیت اخلاق در استفاده از هوش مصنوعی در آموزش پزشکی»، پژوهش در آموزش علوم پزشکی، سال15، ش2، ص1-4.
    9. قاسمی، محمودرضا (1402)، «الهیات و هوش مصنوعی»، نشریۀ پاسخ، ش31، ص139-160.
    10. مهدیانی، محمدرضا (1400)، «جایگاه اخلاق در فضای مجازی»، پژوهش مطالعات علوم اسلامی، دوره3، ش30، ص39-51.
    11. هوشیار، مسعود (1384)، «هوش مصنوعی و سیستم­های اخلاق»، علوم خلاقیت‌شناسی و حل مسئلۀ ابداعی، ش9، ص44-54.
    12. Adalı, Eşref (2017). Yapay Zekâ. İnsanlaşan Makineler ve Yapay Zekâ içinde, haz. Mehmet Karaca, 8-13, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı Yayınları.
    13. Ağırman, Handan (2018). “Etik Sürücüsüz Araç Mümkün müdür?”. III. Ulusal Uygulamalı Etik Kongresi, ODTÜ.
    14. Allahverdi, Novruz (2002). Uzman Sistemler: Bir Yapay Zekâ Uygulaması. İstanbul: Atlas Yayınları.
    15. Asimov, Isaac (2006). Ben, Robot. (Çev. Ekin Odabaş), İstanbul: İthaki Yayınları.
    16. Atrkinson M ve Boden A. (1979). “Artificial İntelligence and Natural Man”. Philosophical Quarterly, s. 130-132.
    17. Başkurt, Batuhan (2018). “Keskin Kılıç: Yapay Zekâ”. Ankara Teknoloji Geliştirme Bölgesi kurucu ve İşleticisi A. Ş. sayı: 13, s. 7.
    18. Çelebi, Ömer, Faruk (2017). “Yapay Zekâ ve Etik’. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 1-20.
    19. Çelebi, Vedat (2019). “Searle ve Nagel’in Bilinç Kuramlarında Fizikalizm Eleştirisi Bağlamında Yapay Zekânın Sınırı Tartışması”. Beyhtülhikme Felsefe Dergisi, 9, 2, s. 351-376.
    20. Crick, Francis (2005). Şaşırtan Varsayım (İnsan Varlığının Temel Sorularına Yanıt Arayışı). (Çev. Sabit Say), Ankara: Tübitak Yayınları.
    21. Dore, Fatma (2012). “Güçlü Yapay Zekâya Karşı Çin Odası Argümanı”. Sosyal Bilimler Dergisi, XIV, 1, s. 23-38.
    22. Gödelek, Kamuran (2013). Zihin Felsefesi. Eskişehir. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
    23. Gökhan, İnce (2017). İnsanlığın Yapay Zekâyla İmtihanı. İnsanlaşan Makineler ve Yapay Zekâ içinde, haz. Mehmet Karaca, 26-30, Sayı 75. İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı Yayınları.
    24. Kaku, Mıchıo (2016). Geleceğin Fiziği. (Çev. Yasemin Saraç Oymak ve Hüseyin Oymak), Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık.
    25. Kant, Immanuel (2013). Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi. (Çev. İoanna Kuçuradi), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
    26. Köse, Utku (2018). “Güvenli Yapay Zekâ Sistemleri İçin İnsan Denetimli Bir Model Geliştirilmesi”. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 6, 1, s. 93- 107.
    27. Penrose, Roger (1997). Kral’ın Yeni Usu (Bilgisayar ve Zekâ). (Çev. Tekin Dereli), Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
    28. Platon (2013). Menon. (Çev. Furkan Akderin), İstanbul: Say Yayınları.
    29. Searle, John (2005). Akıllar, Beyinler ve Bilim. (Çev. Kemal Bek), İstanbul: Say Yayınları.
    30. Turing, A., M. (2008). Bilgi İşlem Makineleri ve Zekâ. Aklın Gözü içinde, haz. Douglas R. Hofstadter ve Daniel C. Dennet, (Çev. Füsun Doruker), 59- 73. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
    31. Uyar, Tevfik (2017). Ya Yapay Ahlâk. İnsanlaşan Makineler ve Yapay Zekâ içinde, haz. Mehmet Karaca, Sayı 75, 18-21. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı Yayınları.

     

فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی
دوره 20، شماره 1 - شماره پیاپی 75
ششمین شماره علمی پژوهشی فصلنامه مطالعات اخلاق کاربردی
خرداد 1403
صفحه 97-123

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 21 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 22 اردیبهشت 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار