تحلیلی از نقش معاشرت در بازآموزی رفتارهای اجتماعی بر اساس آموزه‌های دینی( با تاکید بر شیوه الگویی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی

10.22081/jare.2024.69330.1921

چکیده

این پژوهش با رویکرد نظری، تحلیلی و بررسی اسنادی، به واکاوی نقش معاشرت به شیوه الگویی در بازآموزی رفتارهای اجتماعی بر اساس آموزه‌های دینی می‌پردازد. دین اسلام، بر اولویت اخلاق بر همه امور تاکید و رسالت پیامبر اسلام را بر آن مبتنی می‌کند. در جامعه اسلامی، اهداف نظام تربیتی بر رشد ارزش‌ها و فضایل اخلاقی، بر اساس ایمان به خدا، تربیت افراد متعهد و تحکیم برادری و سایر ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی تاکید دارد. یافته‌های پژوهش حاکی است که روش‌الگویی در تربیت اسلامی و معاشرت با الگوهای ماندگار در جامعه، موجب شکوفاسازی استعداهای فطری، خودشناسی، کمال‌خواهی، زیبایی‌جویی، آزادی و استقلال‌طلبی و نیز شکل‌گیری شخصیت فرد‌ به شیوه‌ الگوپردازی، الگودهی و الگوزدایی می‌شود. دراسلام، الگوپردازی و الگودهی، به شیوه ایجابی است، و الگوزدایی، گونه‌ای از‌ تربیت سلبی است. در شیوه ایجابی، اصل بر «آماده‌ســازی و رغبت‌انگیــزی» است، اما در رویکرد ســلبی، بر استخراج و استکشاف درون‌مایه‌های مخاطب از طریـق پیرایـش و زدایـش موانـع راه رشـد، بـا هدف شـکوفاسازی قابلیت‌هـای نهفتـه فرد استوار است. در شیوه نخست، با بیان ویژگی‌های مثبت الگوها، نوعی جذب، انجذاب و دلدادگی و در الگوزدایی، با بیان ویژگی‌های منفی، نوعی دلزدگی در فرد ایجاد می‌شود. بنابراین، در آموزه‌های دینی بر خلاف نظریه ساترلند و کرسی، افزون بر الگوزدایی و توصیه به اجتناب از معاشرت با دوستان ناباب، بر ارائه الگوهای ناب و الگوپردازی و الگودهی نسبت به همنشیان و دوستان شایسته در بازآموزی رفتارهای اجتماعی تاکید شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An analysis of the role of socializing in the retraining of social behaviors based on religious teachings; With an emphasis on the model style

نویسنده [English]

  • mohammad Fooladi Vanda
Associate Professor of Sociology Department of Imam Khomeini Educational Research Institute
چکیده [English]

This research, with a theoretical, analytical and documentary approach, deals with a sociological analysis of the role of socializing and living together in the retraining of social behaviors in religious teachings. Based on the theoretical framework of the analysis, in the society, some people coexist with people and groups who have chosen methods that are against the social norms for their behavior. These people learn tricks and biases from them, which is an incentive to perform inappropriate behavior. The findings of the research show that people may hang out with right-handed or right-handed companions, but the intensity, age and amount of contact are important in transmitting the type of behavior (normal or abnormal). In Islam, the role of cohabitation in the formation of a person's personality and behavior determines and influences the cohabitation in an exemplary manner.(modeling, role modeling, and modeling) and family and friends have the most influence in this field; Because every person lives according to the way of his friend and everyone is known as his friend. Therefore, parental supervision moderates children's effectiveness of hanging out with friends.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cohabitation
  • modeling method
  • modeling
  • modeling and modeling
  • behavior retraining
  1. منابع

    1. قرآن کریم.
    2. نهج ‏البلاغه، ترجمۀ محمد دشتی.
    3. امام‌صادق(ع) (‌1400ق)، مصباح الشریعه، ‌بیروت: ‌مؤسسة الاعلمی ‌للمطبوعات.
    4. امینی، ابراهیم (1371)، «تربیت با روش الگویی»، پیوند، ش161، ص18-25.
    5. تمیمی آمدی،‌ عبدالواحد بن محمد (1408ق)،‌ غرر الحکم و درر الکلم، ‌قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    6. خدادادی سنگده، جواد، خدابخش احمدی، علی‌محمد نظری (1391)، «رانندگی پرخطر: مدل تعاملی نقش والدینی و هم‌نشینی با هم‌سالان منحرف در نوجوانان خانواده‌های نظامی»، روانشناسی نظامی، س3، ش12، زمستان، ص61-70.
    7. دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (بی‌تا)، جامعه‏شناسی روش‏های درمان گروه (جزوه)، قم: دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.
    8. راوک، امیر (1400)، «بررسی اثربخشی روش الگویی در تربیت دینی جوانان از منظر قرآن و حدیث»، پژوهش و مطالعات اسلامی، س3، ش29، ص72-83.
    9. سخاوت، جعفر (1376)، جامعه‏شناسی انحرافات اجتماعی، چ4، تهران: دانشگاه پیام نور.
    10. سلیمی، علی و دیگران (1388)، همنشینی و کجروی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    11. سیف، علی‌اکبر (1370)، روانشناسی پرورشی، تهران: آگاه.
    12. صدوق، ‌محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (1364)، ‌الامالی،‌ چ4، ‌قم: انتشارات کتابخانه الاسلامیه.
    13. صدوق، ‌محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (1403ق)، الخصال، چ2، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
    14. طبرسی، ‌حسن بن فضل (1412ق)، ‌مکارم الاخلاق، ‌تصحیح و تطبیق شیخ محمود بروجردی، قم:‌ شریف رضی.
    15. فولادى، محمد (1382)، بررسى میزان و عوامل اقتصادی‌اجتماعى مرتبط با سرقت در میان جوانان شهر قم، قم: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزى.
    16. کلینی،‌ محمد بن یعقوب (1365)، الکافی،‌ چ4، ‌تهران: ‌دار الکتب الاسلامیة.
    17. کلینی، محمدبن یعقوب (1350)، اصول کافی، تهران:‌ دار الکتب الاسلامیة.
    18. مجلسی،‌ محمدباقر (1404ق)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
    19. محسنیان‌راد،‌ مهدی (‌1384)، ارتباطشناسی، ‌چ6،‌ تهران: ‌سروش.
    20. مکارم ‌شیرازی، ‌ناصر (1373)، ‌ترجمۀ قرآن، ‌چ2، قم: دار القرآن الکریم.
    21. مهدیان‌فر، رضا (1401)، «شیوۀ الگوزدایی از چهره‌های منفی در تربیت از نگاه قرآن»، قرآن و علم، پاییز و زمستان، ش31، ص58-75.
    22. نوری طبرسی (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسۀ آل‌البیت لاحیاء التراث.
    23. هندی، حسام‌الدین (1409ق)، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت: مدرسة الرسالة.
    24. وایت، رابرت و فیونا هینز (1385)، مجموعه مطالعات کج‌روی و کنترل اجتماعی (کتاب دوم): جرم و جرم‌شناسی، ترجمۀ علی سلیمی، ‌قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    25. ولد، جرم و دیگران (1380)، جرمشناسی نظری: ‌مروری بر نظریه‌های جرمشناسی، ترجمۀ علی شجاعی، ‌تهران: ‌سمت.
    26. یان، رابرتسون (1372)، درآمدی بر جامعه، ترجمۀ حسین بهروان، مشهد: آستان قدس رضوی.
    27. DiClemente, R. J., Wingood, G. M., Crosby, R., Sionean, C., Cobb B. K., Harington, K., Davies, S., Hook, E. W. & Oh M. K. (2001). “Parental monitoring: Association with adolescents’ risk behaviors”. Pediatrics, 107(6), p. 1363-1368.
    28. Han, Y., Grogan-Kaylor, A., Bares, C., Ma, J., Castillo, M. & Delva, J. (2012). “Relationship between discordance in parental monitoring and behavioral problems among Chilean adolescents”. Children and Youth Services Review, 34, p.783–789.