کاربست معناشناسانه تقوا و زهد در سبک اخلاق‌مدارانه از زیست مؤمنانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

10.22081/jare.2024.69434.1929

چکیده

تقوا و زهد از آموزه‌های مهم دینی است. قرآن کریم با بیان اینکه خداوند فقط کارهای باتقوایان را می‌پذیرد، ملاک ارجمندی انسان‌ها را درجه تقوایشان دانسته و مؤمنان را به افزایش توشه‌ آن سفارش کرده است. از سوی دیگر، در روایات معتبر بارها به مفهوم زهد اشاره شده است. بنابراین شناخت درست معنای این دو و رابطه آنها با سبک اخلاق‌مدارانه از زیست مؤمنانه ضروری به نظر می‌رسد؛ به ویژه آنکه از آغاز ترجمه قرآن تا کنون، بسیاری از مترجمان فارسی، واژه تقوا را به «پرهیزکاری» و گروه بسیار اندکی به «خودنگهداری» معنا کرده‌اند و حال آنکه این دو ترجمه، گویای دو شکلِ کاملا متفاوت از سبک زندگی است که فقط یکی از آنها با آموزه‌های معتبر دینی همخوان است. برداشت نادرست از مفهوم زهد نیز به این ابهام افزوده است. در این پژوهش ضمن معنایابی دقیق این واژگان، تأثیر این مفاهیم بر سبک اخلاق‌مدارانه زندگی را بررسی کرده و نشان داده‌ایم که ترجمه تقوا به پرهیزکاری، با این آموزه‌ها همخوانی ندارد، ولی تقوا به معنای خودنگهداری، افزون بر هماهنگی با مفهوم درست زهد، همان معنای مورد نظر در آموزه‌های معتبر دینی و سبکی پویا از زندگی است که از مؤمنِ باریافته به ملکه خودنگهداری، انسانی تلاشگر و سازنده می‌سازد؛ فردی که در عین حضورِ فعال در جامعه و بهره‌مند از مواهب آن، آزاده است و وابستگیِ زمین‌گیر ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The semantic application of taqwa(piety) and zuhd(asceticism) in the ethical style of a believer's life

نویسنده [English]

  • hosein javadinia
Department of Islamic Education Farhangian University Tehran Iran
چکیده [English]

Piety and asceticism are among the important doctrine of religion. The Holy Quran, by stating that God only accepts the deeds of the pious, has considered the degree of piety as the criterion for the dignity of human beings and has ordered believers to increase their provisions of it. On the other hand, the concept of asceticism has been repeatedly referred to in authentic traditions. Therefore, a correct understanding of the meaning of these two concepts and their relationship with the ethical lifestyle of believers seems necessary; Especially since the beginning of the translation of the Quran until now, many Persian translators have translated the word " taqwa " as " sanctity " and a very small group have translated it as "self-preservation", while these two translations represent two completely different forms of lifestyle, of which only one is consistent with authentic religious teachings. The misconception of the concept of Zuhd(asceticism) has also added to this ambiguity. In this research, we have conducted a precise semantic analysis of these words, examined the impact of these concepts on the ethical lifestyle , and demonstrated the translating “taqwa” to “sanctity” is not in harmony with the doctrine, While taqwa (piety) encompasses self-preservation, aligning with the true concept of asceticism, it also embodies the intended meaning in authentic religious teachings and a dynamic lifestyle. This transforms a faithful individual into a master of self-preservation, a striving and constructive person. Such an individual actively participates in society and enjoys its blessings, yet remains free

کلیدواژه‌ها [English]

  • Taqwa(Piety)
  • sanctity
  • Righteousness
  • Self-preservation
  • zuhd (Asceticism)
  • Lifestyle
  1. منابع

    1. قرآن کریم.
    2. نهج‌البلاغه.
    3. ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد (1419ق‏)، تفسیر القرآن العظیم، عربستان سعودى‏: مکتبة نزار مصطفى الباز.
    4. ابن‌ابى‌الحدید، عبدالحمید (1404ق)، شرح نهج البلاغة، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله­مرعشى.
    5. ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی (1379ق)، مناقب آل ابی‏طالب، قم: مؤسسۀ انتشارات علامه.
    6. ابن‌فارس، احمد بن فارس (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق عبدالسلام محمد‌ هارون، قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
    7. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    8. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (بی‌تا)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
    9. ابوالفتوح رازى، حسین بن على‏ (1408ق‏)، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیر القرآن‏، تحقیق محمدجعفر یاحقى و محمدمهدى ناصح‏، مشهد: بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى‏.
    10. اربلى، على بن عیسى (1381ق)، کشف‏ الغمة، تبریز: مکتبة بنى‌هاشمى.
    11. اسفراینى، ابوالمظفر شاهفور بن طاهر (1375)، تاج التراجم فى تفسیر القرآن للاعاجم‏، تحقیق نجیب مایل هروى و على‌اکبر الهى خراسانى، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى‏.
    12. الهى قمشه‏اى، مهدى (1380)، ترجمۀ قرآن، قم: انتشارات فاطمة الزهراء.
    13. انصارى خوشابر، مسعود (1377)، ترجمۀ قرآن، تحقیق ویراستار بهاءالدین خرمشاهى، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
    14. بانوى اصفهانى، سیده نصرت امین (1361‏)، مخزن العرفان در تفسیر قرآن‏، تهران: نهضت زنان مسلمان‏.
    15. بخاری، محمد بن اسماعیل (1422ق)، صحیح البخاری، تحقیق محمد زهیر بن ناصر الناصر، دمشق: دار طوق النجاة.
    16. برقی، احمد بن محمد (1371ق)، المحاسن، قم: دار الکتب الإسلامیة.
    17. پورشافعی، هادی و میثم غلام‌پور (1399)، اخلاق حرفه‌ای در تربیت، بیرجند: انتشارات دانشگاه بیرجند.
    18. تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد (1366)، غرر الحکم و درر الکلم، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
    19. جرجانى، ابوالمحاسن حسین بن حسن‏ (1377)‏، جلاء الأذهان و جلاء الأحزان‏، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    20. جوادی آملی، عبدالله (1378)، تسنیم، ویرایش علی اسلامی، قم: اسراء.
    21. جوهری، ابونصر اسماعیل (1407ق)، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة، تحقیق عطار احمد عبدالغفور، بیروت: دار العلم للملایین.
    22. حر عاملى، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
    23. حلى، حسن بن یوسف (1411ق)، کشف الیقین، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
    24. حمیرى، ‏عبدالله بن جعفر (بی‌تا)، قرب الإسناد، تهران: انتشارات کتابخانۀ نینوا.
    25. خویى‏، ابوالقاسم‏ (1410ق)، معجم رجال الحدیث، قم: مرکز نشر آثار شیعه.
    26. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، دمشق: الدار الشامیة.
    27. رشیدی، عبدالرشید بن عبدالغفور (۱۰۶۴‌ق)، فرهنگ رشیدی، تحقیق محمد عباسی، تهران: کتابفروشی بارانی.
    28. رضایى اصفهانى، محمدعلى و همکاران (1383)، ترجمۀ قرآن، قم: مؤسسۀ تحقیقاتى فرهنگى دار الذکر.
    29. زمخشری، محمود بن عمر (1386)، مقدمة الأدب، تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
    30. زمخشری، محمود بن عمر (1419ق)، أساس البلاغة، تحقیق محمد باسل عیون السود، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    31. سورآبادى، ابوبکر عتیق بن محمد (1380‏)، تفسیر سورآبادى‏، تحقیق على‌اکبر سعیدى سیرجانى‏، تهران: فرهنگ نشر نو‏.
    32. شریف لاهیجى، محمد بن على (1373‏)، تفسیر شریف لاهیجى‏، تحقیق میرجلال‏الدین حسینى ارموى، ‏تهران: دفتر نشر داد.
    33. صدوق، محمد بن علی (1378ق)، عیون أخبار الرضا، تهران: جهان.
    34. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    35. طبرسى، حسن بن فضل (1412ق)، مکارم الأخلاق، قم: انتشارات شریف رضى.
    36. طبرسى، فضل بن حسن (1372‏)‏، مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏‏، تهران: ناصر خسرو.
    37. طریحی، فخرالدین بن محمد (1362)، مجمع البحرین، تحقیق احمد حسینی اشکوری، تهران: مکتبة المرتضویة.
    38. طوسى، محمد بن حسن‏ (بی‏تا)، التبیان فى تفسیر القرآن، تحقیق احمد قصیر عاملى‏، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
    39. عسکری، أبوهلال الحسن بن عبدالله (1412ق)، معجم الفروق اللغویة، تحقیق بیت‏الله بیات و مؤسسة النشر الإسلامی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
    40. عمید زنجانی، عباس علی (1367)، تحقیق و بررسی در تاریخ تصوف، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    41. فتال نیشابورى، محمد بن حسن (بی‏تا)، روضة الواعظین، قم: رضی.
    42. فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر (1420ق)‏، مفاتیح الغیب‏، بیروت: دار احیاء التراث العربى‏.
    43. فعالی، محمد تقی (1397)، مبانی سبک زندگی اسلامی، قم: مؤسسۀ آل‌یاسین
    44. فولادوند، محمد مهدى (1415ق)، ترجمۀ قرآن، تهران: دار القرآن الکریم.
    45. فیروزآبادى، محمد بن یعقوب (1426ق)، القاموس المحیط، تحقیق محمد نعیم العرقسوسی، بیروت: مؤسسة الرسالة للطباعة و النشر و التوزیع.
    46. فیومی، احمد بن محمد (1428ق)، المصباح المنیر، بیروت: المکتبة العصریة.
    47. قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج (1412ق)، صحیح مسلم، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره: دار الحدیث.
    48. کاشانى، فتحالله (1336)‏‏، تفسیر منهج الصادقین فى الزام المخالفین‏، تهران: کتابفروشى محمدحسن علمى‏.
    49. کاشفى سبزوارى، حسین بن على‏ (1369)‏، مواهب علیه‏، تهران: سازمان چاپ و انتشارات اقبال‏.
    50. کشى، محمد بن عمر (1348)، رجال الکشی‏، مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
    51. کلینی، محمد بن یعقوب (1365)، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
    52. مترجمان (1356)‏‏، ترجمۀ تفسیر طبرى‏، تحقیق حبیب یغمایى‏، تهران: توس.
    53. مصباح یزدى، محمدتقى (1391ق)‏. ره‌توشه: پندهای پیامبر به ابوذر، تحقیق و نگارش کریم سبحانی، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشى‌وپژوهشى امام‌خمینى.
    54. مصطفوى، حسن‏ (1380)‏، تفسیر روشن‏، تهران: مرکز نشر کتاب‏.
    55. مطهری، مرتضی (1389)، مجموعه آثار شهید مطهری، تهران: صدرا.
    56. معین، محمد (1381)، فرهنگ فارسی، تهران: اَدنا.
    57. مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413ق)، الجمل، قم: کنگرۀ شیخ مفید.
    58. مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    59. مکارم شیرازى، ناصر (1373)، ترجمۀ قرآن، قم: دار القرآن الکریم.
    60. مکارم شیرازى، ناصر (1385)، اخلاق اسلامى در نهج البلاغه، تحقیق اکبر خادم‌الذاکرین‏، قم: نسل جوان‏.
    61. موسوى همدانى، سید محمد باقر (1374)، ترجمۀ تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ‏ مدرسین.
    62. مهدوی‌‌نور، حاتم (1398)، «برنامۀ حرکت انسان برای نیل به معنای زندگی با رویکرد سبک زندگی قرآنی»، نشریه سبک زندگی، ش9، ص9-34.
    63. میبدى، رشیدالدین احمد بن ابى‌سعد (1371)، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق على‌اصغر حکمت‏، تهران: امیرکبیر.
    64. نرمافزار جامع تفاسیر نور (1392)، قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
    65. واقدی، محمد بن سعد (1410ق)، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    66. یاسرى، محمود (1415ق)، ترجمۀ قرآن، تحقیق مهدى حائرى تهرانى، قم: انتشارات بنیاد فرهنگى امام‌‏مهدى.