نگاهی به عناصر برنامۀ درسی در کتاب مفاتیح‌الحیاة آیت‌الله جوادی‌آملی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه اصفهان

2 استاد گروه علوم‌تربیتی دانشگاه اصفهان.

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی و تعیین عناصر برنامهٔ درسی براساس کتاب مفاتیح‌الحیاة آیت‌الله جوادی‌آملی است. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از رویکرد کیفی و با روش توصیفی‌تحلیلی انجام شده و با استفاده از منابع موجود و در دسترس به توصیف و تحلیل عناصر برنامهٔ درسی در کتاب مفاتیح‌الحیاة پرداخته است. در این راستا براساس تعاریف عناصر برنامهٔ درسی، چهار عنصر اهداف، محتوا، روش و ارزشیابی به‌عنوان مؤلفه‌های اساسی در برنامه‌ریزی درسی انتخاب شدند. سپس کتاب مفاتیح‌الحیاة بررسی شد تا مشخص شود، در این کتابِ سرشار از مبانی و اندیشه‌های اسلامی، چه مباحثی را می‌توان در برنامهٔ درسی پیاده ساخت. حاصل پژوهش در بُعد اهداف نشان داد، هدف‌های مهمی که باید در تعلیم‌وتعلّم مدنظر قرار گیرند، شامل هدف‌های شناختی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، زیستی‌جسمانی، اخلاقی و اعتقادی است. این هدف‌ها ازطریق آموزش علوم دینی، قرآن، حدیث، فقه، شعر دینی،                  مهارت اجتماعی، احکام عبادی، حرفه و صنعت، ورزش و تفریح‌های سالم، بهداشت جسم و روان و بهداشت محیط‌زیست تحقق می‌یابند. همچنین، بر تفکر و تدبر، گفت‌وگوی علمی، پرسشگری، تشکل‌های علمی، مشورت و گردشگری به‌عنوان روش‌های تدریس تأکید شد. درنهایت، مباحث مهم چهارمین عنصر، یعنی مؤلفهٔ ارزشیابی، آسان‌گیری و مدارا و پرهیز از سخت‌گیری با فراگیران بود.

کلیدواژه‌ها


1. تایلر، رالف، 1381، اصول اساسی برنامه‌ریزی درسی و آموزشی، ترجمهٔ علی تقی‌پورظهیر، تهران: انتشارات آگاه. ##
2. جوادی‌آملی، عبدالله، 1391، مفاتیح الحیاة، قم: انتشارات اسراء. ##
3. جی. پی، میلر، 1386، نظریه‌هایبرنامهٔ درسی، ترجمۀ محمود مهرمحمدی، چ4، تهران: سمت. ##
4. شریعتمداری، علی، 1389، تربیت اسلامی، تهران: امیرکبیر. ##
5. شاملی، عباسعلی و دیگران، 1390، «برنامهٔ درسی ابزاری برای                     نیل به تربیت اخلاقی»، مجلهٔ اسلام و پژوهشهای تربیتی، س3، ش2،               ص77 تا 98. ##
6. شاملی، عباسعلی، 1386، تربیتاخلاقی،پیش‌فرضوچالش‌ها، قم: انتشارات معارف. ##
7. فتحی واجارگاه، کورش، 1388، اصول و مفاهیم برنامه‌ریزی درسی، تهران: انتشارات بال. ##
8. لوی، آیره، 1380، مبانی برنامهریزی درسی مدارس، ترجمهٔ دکتر فریده مشایخ، تهران: انتشارات مدرسه. ##
9. ملکی، حسن، 1385، «دیدگاه برنامهٔ درسی فطری‌معنوی؛ مبتنی‌بر فلسفهٔ تعلیم‌وتربیت اسلامی»، کنگرهٔ ملی علوم‌انسانی. ##
10. ملکی، حسن، 1379، مبانیبرنامه‌ریزیدرسیآموزشمتوسطه،             تهران: سمت. ##
11. مهرمحمدی، محمود، 1381، برنامهٔ درسی؛ نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها، انتشارات: آستان قدس رضوی. ##
12. نیکخواه، محمد و دیگران، 1390، «اهداف و محتوای آموزش اسلامی»، اولین همایش ملی تحول بنیادین در نظام برنامهٔ درسی ایران، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد. ##
13. نیکخواه، محمد و دیگران، 1390، «مهارت‌ها و روش‌های آموزش و تدریس در تعالیم پیامبرo و اهل‌بیتD»، اولین همایش ملی تحول بنیادین در نظام برنامهٔ درسی ایران، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد. ##
14.Zais, R. (1976). Curriculum: principles and foundations. New York: Crowell Company.