اخلاق و نظریه اجتماعی رویکردی جامعه‌شناختی به اخلاق در مصرف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

با اوج‌گیری فناوری‌های جدید در عصر مدرن، زیست انسانی متفاوت شد و انسان در جهان اجتماعی از یک مصرف‌کنندۀ ساده به مصرف‌کننده‌ای متنوع و هدفِ مصرف تبدیل شد. مصرف‌کننده و عملکرد او پیش از این محدود به یک بازار بود؛ اما با ایجاد بازارها و محصولات جدید، گفتمان غالب بر مصرف‌کننده نیز متفاوت شد. در این میان، اخلاق به‌عنوان یک امر پایه و جهان‌شمول، ارتباط عمیق‌تری با کنش‌های انسانی در حوزۀ مصرف یافت و البته بی‌تأثیر از چنین تغییری هم نبود. این پژوهش به این پرسش پاسخ می‌دهد که در نظریۀ جامعه‌شناختی، اخلاق در مصرف چگونه قابل تبیین است. بررسی دیدگاه‌های جامعه‌شناختی با رویکردتوصیفی‌تحلیلی نشان می‌دهد اخلاق در مصرف سه وضعیت را پشت‌سر گذاشته است. نخست اینکه منابع سنتی نظیر دین و جامعه موجب واقعیت‌بخشی به اخلاق و مؤثربودنش در مصرف شده‌اند. دوم، اخلاق تحت‌تأثیر ساختارهای اجتماعی است و قوانین، آیین‌ها، هنجارها و زبان اخلاقی یک گروه، به‌جای اینکه فرد را تنها عامل در برساخت کنش‌های اخلاقی ناظر به خرید بداند، بر بینش‌هایی متمرکز است که ساختار به لحاظ اخلاقی بر فرد تحمیل می‌کند. در نهایت، لذت و سلیقۀ شخصی، دو پایه برای عینیت‌دادن به اخلاق مصرف‌گرای جهان مدرن و بافضیلت‌‌شمردن مصرف‌کننده در زمان مصرف هستند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Morality and Social Theory A Sociological Approach to Morality in Consumption

نویسنده [English]

  • majid jafarian
Assistant Professor of the Institute of Islamic Sciences and Culture
چکیده [English]

 
With the rise of new technologies in the modern era, human life has changed and transformed him into the social world from a simple consumer to a diverse consumer and has made him the purpose of consumption. As much as the consumer and his performance were previously limited to one market, with the creation of new markets and products, the dominant discourse on the consumer also changed. In the meantime, morality as a basic and universal matter found a deeper connection with human actions in the field of consumption, and of course it was not unaffected by such a change. This research answers the question of how morality in consumption can be explained in sociological theory. Examining sociological perspectives with a descriptive-analytical approach shows that morality in consumption has gone through three situations. First, traditional sources such as religion and society have made morality and its effectiveness in consumption a reality. Second, morality is influenced by social structures and the laws, rituals, norms and moral language of a group, instead of considering the individual as the only factor in the construction of ethical actions related to purchasing, is focused on the insights that the structure morally imposes on the individual. Finally, pleasure and personal taste are the two bases for objectifying the consumerist ethics of the modern world and considering the consumer as virtuous at the time of consumption.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sociological Approach
  • Morality
  • Consumer
  • Consumption
  • Social World
  1.  

    1. فرزه، اینگر و پل رپستاد (1394)، درآمدی بر جامعه‌شناسی دین؛ نظریه‌های کلاسیک و معاصر، ترجمۀ مجید جعفریان، قم: ادیان.
    2. Bauman, Z. (1993). Postmodern ethics. Oxford: Blackwell.
    3. Buchholz, R. (1998). “The ethics of consumption activities: A future paradigm?”. Journal of Business Ethics. 17: 871-882.
    4. Campbell, C. (1987). The romantic ethic and the spirit of modern consumerism. Oxford: Blackwell.
    5. Crane, A. (2000). “Corporate greening as amoralization”. Organization Studies. 21(4): 673-696.
    6. Durkheim, E. (2001). The elementary forms of the religious life. Oxford: Oxford University Press.
    7. Ellul, J. (1969). To will & to do. Boston: Pilgrim Press.
    8. Lévinas, E. (1987). Time and the other. Pittsburgh: Duquesne University Press.
    9. Miller, D. (1998). A Theory of Shopping. Polity: Cambridge, UK.
    10. Minton, A. and Rose, R. (1997). “The effects of environmental concern on environmentally friendly consumer behaviour: An exploratory study”. Journal of Business Research. 40: 37-48.
    11. Ossowska, M. (1971). Social determinants of moral ideas. London: Routledge.
    12. Smith, Craig N. (1990). Morality and the market: Consumer pressure for corporate accountability. London: Routledge.
    13. Stivers, R. (1996). “Towards a sociology of morality”. International Journal of Sociology and Social Policy. 16(1/2): 1-14.
    14. Strong, C. (1997). “The problems of translating fair trade principles into consumer purchase behaviour”. Marketing Intelligence & Planning. 15(1): 32-37.
    15. Weber, M. (2002). The protestant ethic and the spirit of capitalism. California: Roxbury Publishing Company.