راهکارهای تحصیل روحیه شکرگزاری از دیدگاه متون اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

10.22081/jare.2024.68887.1906

چکیده

شکرگزاری از خداوند از فضایل فراموش شده در جامعه اسلامی است. در قرآن و روایات اسلامی بر انجام این فضلیت اخلاقی تأکید بسیار شده و آثار شگفت‌انگیز و معجزه‌آسایی برای آن ذکر نموده‌اند، همچنانکه از ناشکری به شدت نهی و سرزنش شده است. برای ترویج و گسترش این آموزه دینی و بهره‌مندی از آثارِ شگرف آن در زندگی لازم است تا راهکارهای آراسته شدن به آن بررسی شود. هدف از این پژوهش، ارایه راهکارهای تحصیل روحیه شکرگزاری از خداوند از دیدگاه متون اسلامی است. برای رسیدن به این هدف، به روش توصیفی تحلیلی، متون اسلامی به ویژه متون روایی، بررسی شد و شش راهکار کلی برای آن به دست آمد که بدین قرار است. نخست: توجه و یادآوریِ نعمت‌هایِ ظاهری و مادی، دوم: توجه و یادآوریِ نعمت‌های پنهان و معنوی، سوم: مقایسه خود، با زیردستان در امور مادی، چهارم: مقایسه وارونه، پنجم: مقایسه با وضعیتِ بدتر، در امور ناخوشایند و ششم: مقایسه داشته‌ها و نداشته‌ها.‌

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The solutions to obtain the spirit of gratitude to God from the point of view of Islamic texts

نویسنده [English]

  • hassan serajzadeh
Faculty of Theology and Family Research Institute
چکیده [English]

Gratitude to God is one of the forgotten virtues in Islamic society. In the Qur'an and Islamic traditions much emphasis has been placed on performing this moral virtue and wonderful and miraculous works have been mentioned for it, just as ungratefulness has been strictly forbidden and blamed. In order to promote and expand this religious doctrine and benefit from its wonderful effects in life, it is necessary to examine the ways to be adorned with it. The purpose of this research is to provide solutions to obtain the spirit of gratitude to God from the perspective of Islamic texts. In order to achieve this goal, Islamic texts, especially narrative texts, were examined by a descriptive analytical method, and six general solutions were obtained, which are as follows. First: Attention and reminder of external and material blessings. Second: Attention and reminder of hidden and spiritual blessings. Third: comparing oneself with subordinates in material affairs, fourth: inverted comparison, fifth: comparing with a worse situation, in unpleasant matters, and sixth: comparing the haves and the have-nots.

کلیدواژه‌ها [English]

  • gratitude
  • gratitude to God
  • how to be thankful
  • ways to be thankful.Islamic texts
  1. منابع

    1. قرآن مجید، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند.
    2. نهج البلاغه (صبحی صالح)، سیدرضی (1414ق)، قم: هجرت.
    3. ابن‌بابویه (الصدوق)، محمد بن علی (1376)، الأمالی، چ6، تهران: کتابچى‏.
    4. ابن‌بابویه (الصدوق)، محمد بن علی (1362)، الخصال، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    5. ابن‌بابویه (الصدوق)، محمد بن على (1413ق‏)، من لایحضره الفقیه‏، تصحیح علی‌اکبر غفاری، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    6. ابن‌طاووس، على بن موسى (1406ق)، فلاح السائل و نجاح المسائل‏، قم: بوستان کتاب.
    7. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1405ق)، لسان العرب، قم: ادب الحوزه.
    8. اِمونز، رابرت ای. (1396)، دریچه‌ای به دنیای شگرف سپاسگزاری، ترجمۀ سیما فرجی، تهران: نسل نواندیش.
    9. بخاری، محمد بن اسماعیل (1401ق)، صحیح البخاری، بیروت: دار الفکر.
    10. تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد (1366)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم‏، تحقیق مصطفی درایتى، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.‏
    11. حمیری، عبدالله بن جعفر (1413ق)، قرب الاسناد، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
    12. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، دمشق: دار القلم.
    13. راوندى، سعید بن هبة‌الله (‏قطب‌الدین) (1407ق)، الدعوات/ سلوة الحزین‏، قم: انتشارات مدرسۀ امام‌مهدى(عج).
    14. شهید ثانى، زین‌الدین بن على (بی‌تا)، مُسکّن الفؤاد عند فقد الأحبّة و الأولاد، قم: بصیرتى.
    15. طبرسى، فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ3، تهران: ناصر خسرو.
    16. طبرسى، على بن حسن‏ (1385ق)، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، چ2، نجف: المکتبة الحیدریة.
    17. طوسى، محمد بن حسن ‏(1414ق)، الأمالی، تحقیق مؤسسة البعثة، قم: دار الثقافة.
    18. طیب،‌ عبدالحسین (1369)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، چ2، تهران: اسلام.
    19. عدة من الرواة (1405ق)، الاصول الستة عشر، قم: دار الشبستری.
    20. غزالی، محمد بن محمد (بی‌تا)، احیاء علوم الدین، بیروت: دار الجیل.
    21. غزالی، محمد بن محمد (1383)، کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیوجم، چ11، تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى.
    22. فتال نیشابورى، محمد بن احمد (1375)، روضة الواعظین و بصیرة المعتظین، قم: رضى.
    23. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، چ4، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
    24. کراجکى، محمد بن على (1410ق)،‏ کنز الفوائد، تحقیق عبدالله نعمة، قم: دار الذخائر.
    25. لیثى واسطى، على بن محمد (1376)، عیون الحکم و المواعظ، تحقیق حسین حسنى بیرجندى، قم: دار الحدیث.
    26. مجتبوی، سیدجلال‌الدین (1386)، علم اخلاق اسلامی (ترجمۀ جامع‌السعادات)، تهران: حکمت.
    27. مجلسى، محمدباقر (1403ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهارع، چ2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.‏
    28. مجلسى، محمدباقر (1423ق)، زاد المعاد، تعریب و تعیلقه علاءالدین‏ اعلمى، بیروت: موسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
    29. مکارم شیرازی، ناصر با همکاری جمعی از دانشمندان (1371)، تفسیر نمونه،چ10، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

     نراقی، محمدمهدی (1427ق)، جامع‌السعادات، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات

دوره 19، شماره 5 - شماره پیاپی 74
پنجمین شماره علمی پژوهشی فصلنامه مطالعات اخلاق کاربردی
اسفند 1402
صفحه 145-172
  • تاریخ دریافت: 03 اردیبهشت 1403
  • تاریخ بازنگری: 12 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 22 اردیبهشت 1403