مبانی انسان‌شناختی اخلاق از دیدگاه خواجه افضل‌الدین کاشانی

نویسندگان

پژوهشگاه قرآن و حدیث

چکیده

پژوهش حاضر برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد نویسنده با عنوان «مبانی نظری اخلاق از دیدگاه باباافضل کاشانی» است. در این مقاله، بررسی مبانی انسان‌شناختی اخلاق از نگاه باباافضل که یکی از زمینه‌های لازم برای استخراج نظریۀ اخلاقی وی است، فراهم می‌شود.
باباافضل ضمن اعتقاد به تشکیل انسان از سه جزء تن، جان و خرَد یا عقل، با تأکید بر رابطۀ شناختی و وجودیِ مثلثِ «خداشناسی، هستی‌شناسی و انسان‌شناسی» معتقد است که وجود تامّ و حقیقی هر چیز، صورت علمی و معقول آن است و بر همین اساس، کمال نهایی انسان نیز در بقای عقلانی اوست؛ زیرا کمالِ حیات و حسّ، به قوّۀ ادراک و تعقّل است و کمالِ ادراک و تعقّل نیز به فعلیت آن و کمال فعلیّت تعقّل و دانش و به اتّحاد عاقل و عقل و معقول است.
از نگاه وی حقیقت وجودی انسان و بُعد جاودان او، به نفس عاقله و خرَدش وابسته است و سعادت حقیقی انسان این است که در عالم نفسانی، صورت نفسانی‌اش به بهترین حالتِ علمی باشد. مهم‌ترین بن‌مایه‌های این سعادت و کمال نفسانی، علم و یقین یا حکمت است؛ یعنی هدف نهایی انسان این است که دانایی بالقوه را به دانایی بالفعل تبدیل کند و به مرتبۀ عقل بالفعل برساند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Anthropological Foundations of Ethics from the Perspective of Khāji AfIal al-DIn KāshānI

نویسندگان [English]

  • M.R. mirzae
  • hadi sadeqi
چکیده [English]

The present essay has been extracted from the MA thesis entitled "The Bases of Theoretical Ethics from the Perspective of Bābā Afḍal al-DῙn KāshānῙ" written by the author. Studying the anthropological bases of ethics from his point of view, paves the way for extracting his ethical theory.
Believing that man is composed of three components of body, soul and wisdom, Bābā Afḍal emphasizes the epistemological and ontological relations between the three concepts of theism, ontology, and anthropology. He maintains that the absolute and perfect existence of everything happens in its conceptual image and accordingly, man's ultimate perfection lies in his intellectuality, because the perfection of material life is in the power of perception and reasoning and the perfection of reasoning is achieved when intellectuality is realized and its realization lies in the unification of subject, wisdom and the object.
Based on his view, the reality of human existence and his everlasting aspect depends on his wisdom and his real salvation is achieved when in the metaphysical world, his spiritual image is in its perfect status. The most important foundations of the salvation and perfection are knowledge or wisdom, that means the destination and ultimate goal of human being is to put his potential knowledge into practice and make it practical wisdom.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bābā Afḍal
  • Afḍal al-DῙn
  • philosophy of ethics
  • Anthropological Foundations of Ethics